Τέσσερα χρόνια λειτουργίας συμπλήρωσε τις προηγούμενες μέρες η Υπηρεσία Ασύλου, η οποία μέχρι τις 31 Μαΐου 2017 είχε καταγράψει συνολικά 102.184 αιτήσεις διεθνούς προστασίας. Η αύξηση στον αριθμό των αιτήσεων από την αρχή τη λειτουργίας της ανήλθε στο 587,8 %, ενώ η Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν και το Ιράκ είναι τα κύρια κράτη προέλευσης των αιτούντων διεθνή προστασία το 2017. Ο αριθμός αιτούντων άσυλο ανά εκατομμύριο κατοίκους, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία της EUROSTAT, ανάγει ποσοστιαία την Ελλάδα στη δεύτερη θέση, όσον αφορά την υποδοχή τους.
Ειδικότερα, 32.983 αιτούντες άσυλο ήταν γυναίκες και 69.201 άνδρες, ενώ 32.272 ήταν ανήλικοι. Ποσοστό 0.5 % είναι άτομα άνω των 65 ετών, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό καταγραφών (49,2 %) εντοπίζεται σε ηλικίες μεταξύ 18 και 34 ετών.
Από τα πέντε σημεία λειτουργίας σε όλη την επικράτεια το 2013, η παρουσία της Υπηρεσίας έχει τετραπλασιαστεί, και αυτή τη στιγμή λειτουργούν εννέα Περιφερειακά Γραφεία και δεκατρία Αυτοτελή Κλιμάκια. Η Υπηρεσία λειτουργεί πλέον κλιμάκια εντός όλων των hotspots και κέντρων Υποδοχής και Ταυτοποίησης, καθώς και όλων των προαναχωρησιακών κέντρων κράτησης. Όλοι ανεξαιρέτως οι χώροι στέγασης της Υπηρεσίας Ασύλου έχουν παραχωρηθεί από άλλες υπηρεσίες και δεν επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό.
Το ποσοστό αναγνώρισης αιτούντων διεθνή προστασία ανέρχεται σε 35.8 % από την πρώτη ημέρα λειτουργίας της Υπηρεσίας, με διαφοροποιήσεις ανά έτος: Το ποσοστό ήταν υψηλότερο προτού ξεκινήσει το πρόγραμμα της μετεγκατάστασης, αλλά το 2016 μειώθηκε, καθώς ιδίως οι Σύροι αιτούντες εντάχθηκαν σε αυτό και όχι στην εθνική διαδικασία ασύλου, και άρα δεν προσμετρώνται στον υπολογισμό του ποσοστού αναγνώρισης. Τους πρώτους πέντε μήνες του 2017 το ποσοστό αναγνώρισης ανέρχεται και πάλι στο 43 %, καθώς συνολικά 3.140 αιτούντες έλαβαν διεθνή προστασία σε πρώτο βαθμό, 4.207 έλαβαν απορριπτικές αποφάσεις επί της ουσίας, ενώ συνολικά 15.420 περιπτώσεις έκλεισαν με άλλο τρόπο (αποφάσεις απαραδέκτου, διακοπές διαδικασίας). Πρόσφατα ξεκίνησε να λειτουργεί ειδικό κλιμάκιο για τα νομικά ζητήματα των δικαιούχων διεθνούς προστασίας, το οποίο μεταξύ άλλων είναι αρμόδιο για τη διαδικασία ανανέωσης των αδειών παραμονής που έχουν χορηγηθεί σε δικαιούχους διεθνούς προστασίας και των οποίων η διάρκεια λήγει.
Αναφορικά με τις αιτήσεις που καταγράφηκαν πλήρως στα νησιά από τις 20 Μαρτίου 2016 μέχρι τις 11 Ιουνίου 2017 στο πλαίσιο της εφαρμογής της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, ο αριθμός τους έφτασε τις 19.970. Από αυτές τις αιτήσεις, από τα γραφεία στα hotspots, διεθνή προστασία έλαβαν 881 άτομα, 8.409 παραπέμφθηκαν στην κανονική διαδικασία λόγω ευαλωτότητας ή επειδή κρίθηκε ότι ως αιτούντες δεν θα ήταν ασφαλείς στην Τουρκία και στη συνέχεια η διαδικασία συνεχίστηκε από γραφεία της ενδοχώρας, 2.687 άτομα παραπέμφθηκαν στη διαδικασία Δουβλίνου για οικογενειακή επανένωση, και τέλος 4.471 αιτήσεις απορρίφθηκαν ως απαράδεκτες ή αβάσιμες. Επιπλέον, σε 1.686 περιπτώσεις υπήρξε διακοπή της διαδικασίας ασύλου λόγω ρητής ή σιωπηρής παραίτησης του αιτούντος.
Όσον αφορά τη διαδικασία της μετεγκατάστασης, έως τις 12/6/2017 είχαν αναχωρήσει προς άλλα Κράτη-Μέλη 14.709 αιτούντες διεθνή προστασία. Το ίδιο διάστημα αναφοράς έχουν αποσταλεί 23.189 αιτήματα μετεγκατάστασης από τις ελληνικές αρχές προς άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Αναμένεται η μετεγκατάσταση περίπου 8.500 αιτούντων άσυλο ακόμη μέχρι το τέλος του προγράμματος στις 26 Σεπτεμβρίου 2017.
Τέλος, αναφορικά με την εφαρμογή του Κανονισμού Δουβλίνου, και καθ΄όλη τη διάρκεια λειτουργίας της, η Υπηρεσία απέστειλε προς άλλα Κράτη-Μέλη 12.924 αιτήματα που αφορούν κυρίως σε περιπτώσεις οικογενειακής επανένωσης (συμπεριλαμβανομένων και των αιτημάτων επανεξέτασης για απορριπτικές απαντήσεις). Από αυτά έγιναν έως σήμερα αποδεκτά 7.251 αιτήματα. Μόνο το 2017, και έως τα τέλη Μαρτίου, η Υπηρεσία απέστειλε 4.378 αιτήματα, εκ των οποίων 395 είναι ασυνόδευτοι ανήλικοι.
Ο χρόνος αναμονής μεταξύ προ-καταγραφής και πλήρους καταγραφής της αίτησης από το 2013 και έως σήμερα κατά μέσο όρο είναι 102 ημέρες. Μεταξύ πλήρους καταγραφής και έκδοσης τελικής απόφασης σε πρώτο βαθμό ο χρόνος αναμονής είναι κατά μέσο όρο 107 ημέρες, ενώ ο μέσος όρος από την κατάθεση προσφυγής μέχρι την έκδοση της απόφασης σε δεύτερο βαθμό 118 μέρες. Σημειώνεται ότι ο χρόνος είναι μακρύτερος όταν η απόφαση πρώτου βαθμού απορρίπτει την αίτηση ως απαράδεκτη (λόγω εφαρμογής της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας, υπαγωγής στο πρόγραμμα της μετεγκατάστασης, ή και λόγω της εφαρμογής του Κανονισμού Δουβλίνου) παρά όταν αυτή κρίνεται επί της ουσίας. Σημειωτέον, επιπλέον, ότι το ποσοστό των αιτήσεων για τις οποίες έχει πραγματοποιηθεί η πλήρης καταγραφή, και η εξέτασή τους εκκρεμεί για χρονικό διάστημα μικρότερο των έξι μηνών είναι το υψηλότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση (73% επί των αιτήσεων). Κατά συνέπεια, η διαδικασία ασύλου στην Ελλάδα διαρκεί κατά μέσο όρο λιγότερο από ότι σε πολλά άλλα Κράτη-Μέλη.
Όσον αφορά τους ασυνόδευτους ανήλικους, συνολικά έχουν καταθέσει αίτηση διεθνούς προστασίας 4.401 άτομα, εκ των οποίων 486 κορίτσια και 3.915 αγόρια. Συνολικά 374 ασυνόδευτοι ανήλικοι έχουν λάβει μέχρι στιγμής διεθνή προστασία στην Ελλάδα, ενώ αρκετοί έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα της μετεγκατάστασης ή στη διαδικασία της οικογενειακής επανένωσης.
Όσον αφορά τις προσπάθειες της Υπηρεσίας να προσφέρει επαρκή και αξιόπιστη πληροφόρηση στους αιτούντες και τους δικαιούχους, πέρα από την ιστοσελίδα και τη χρήση μέσων κοινωνικής δικτύωσης, καθώς και τη λειτουργία τηλεφωνικών γραμμών (hotlines), την άνοιξη του 2017 ξεκίνησε η πιλοτική εφαρμογή της εφαρμογής «Asylum Service App», που επιτρέπει στους αιτούντες και τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας να παρακολουθούν όλες τις εξελίξεις που αφορούν τη διαδικασία ασύλου από το κινητό τους τηλέφωνο ή tablet.
Όσον αφορά τους πόρους που έχει η Υπηρεσία στη διάθεσή της, σημειώνεται ότι τα δύο τρίτα του προϋπολογισμού της Υπηρεσίας Ασύλου καλύπτονται από ευρωπαϊκά κονδύλια (Ταμείο Ασύλου Μετανάστευσης και Ένταξης, και δευτερευόντως τα EEAGrants). Την Υπηρεσία έχουν υποστηρίξει με υλικοτεχνική υποδομή και βοήθεια σε μεγάλο βαθμό τόσο η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ασύλου (EASO) όσο και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης.
Τέλος, αναφορικά με το προσωπικό, το οποίο το 2013 ανερχόταν σε μερικές δεκάδες, στα τέλη Μαΐου του τρέχοντος έτους αριθμούσε 670 εργαζόμενους, εκ των οποίων 300 περίπου μόνιμοι υπάλληλοι, και 370 συμβασιούχοι ορισμένου χρόνου. Σε αυτούς προστίθενται 141 συνολικά συνεργάτες που διατίθενται από το EASO, (Έλληνες και εμπειρογνώμονες από άλλα Κράτη-Μέλη), καθώς και είκοσι συνεργάτες που διατίθενται από την Ύπατη Αρμοστεία στην Υπηρεσία Ασύλου. Επίσης, είκοσι πέντε αστυνομικοί υπάλληλοι και περίπου 300 διερμηνείς, που διατίθενται είτε από τη ΜΚΟ Μετάδραση (ανάδοχος σχετικής διαγωνιστικής διαδικασίας) είτε από το EASO, συνεπικουρούν το έργο της Υπηρεσίας.
