Όταν το Γενάρη του 1919 ο 28χρονος Βίκτορ Λβόβιτς Κιμπάλτσιτς πρωτοβρέθηκε στην επαναστημένη Ρωσία, είχε ήδη προλάβει να ζήσει μια ζωή πολυτάραχη. Γεννημένος στο Βέλγιο, γιος εξόριστων αντιτσαρικών Ρώσων, μεγάλωσε σε συνθήκες φτώχειας. Έφηβος ακόμα, ήρθε σε επαφή με τη Νεολαία του Βελγικού Εργατικού Κόμματος, αλλά επιζητούσε κάτι ριζοσπαστικότερο. Σύντομα απέκτησε επαφές με αναρχικές ομάδες στις Βρυξέλλες, έμαθε την τέχνη της λινοτυπίας, ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία και την έκδοση εφημερίδων. Στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’10 οι απόψεις του φλέρταραν με τον ιλιγκαλισμό. Το 1913, ευρισκόμενος πια στο Παρίσι, καταδικάστηκε σε φυλάκιση για ανάμειξη στην υπόθεση της συμμορίας Μπονό, των αναρχικών ληστών. Παρότι πολλά από τα μέλη της συμμορίας ήταν συνεργάτες του στην εφημερίδα «Αναρχία», ο ίδιος δεν συμμετείχε σε καμία από τις ληστείες τους. Το 1917 βρέθηκε στη Βαρκελώνη της Ισπανίας, σε αναρχοσυνδικαλιστικούς κύκλους, όπου συνέχισε τη δημοσιογραφική του δράση υιοθετώντας το ψευδώνυμο Βίκτορ Σερζ, με το οποίο θα μείνει στην ιστορία. Μαθαίνοντας για τη Ρωσική Επανάσταση, αποφάσισε να μεταβεί στη γενέτειρα των γονιών του. Επέστρεψε στη Γαλλία όπου προσπάθησε να καταταγεί στον εκεί μαχόμενο ρωσικό στρατό με την ελπίδα να επαναπατριστεί. Συνελήφθη όμως και φυλακίστηκε για ένα περίπου χρόνο μέχρι που στο πλαίσιο ανταλλαγής αιχμαλώτων βρέθηκε επιτέλους στην επαναστημένη Ρωσία.
Αν και αναρχικός τότε, ο Σερζ ήταν κυρίως και κατεξοχήν επαναστάτης. Παρά την εσωτερική ιδεολογική σύγκρουση, ασπάστηκε τον μαρξισμό, έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος και ένας από τους πλέον οξυδερκείς καταγραφείς της επανάστασης. Εντάχθηκε στην αριστερή εσωκομματική αντιπολίτευση, σχετίστηκε με τον Τρότσκι, αλλά ύστερα από την επικράτηση του Στάλιν είδε τις ελπίδες που η επανάσταση είχε γεννήσει μέσα του να διαψεύδονται από το καθεστώς. Εκδιώχθηκε από το Κομμουνιστικό Κόμμα και έκτοτε ξεκίνησε μια μακρά περίοδος συγγραφής αφενός, φυλακίσεων και διώξεων αφετέρου.
Κάπου εκεί, στα τέλη της δεκαετίας του ’20, άρχισε να γράφει το «Έτος Ένα της Ρωσικής Επανάστασης», που κυκλοφόρησε πριν από λίγες ημέρες στη χώρα μας από το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, σε μετάφραση Παρασκευά Ψάνη. Το βιβλίο καλύπτει την περίοδο από τη νίκη της επανάστασης τον Οκτώβρη του 1917 στη Ρωσία μέχρι το Γενάρη του 1919 και την αιματηρή καταστολή της «εξέγερσης των Σπαρτακιστών» στο Βερολίνο.
Το 1917 ήταν μια χρονιά σεισμός για όλον τον κόσμο. Το επίκεντρό του ήταν η Ρωσία. Για πρώτη φορά μετά την «έφοδο στον ουρανό» της Παρισινής Κομμούνας, η εργατική τάξη έπαιρνε το τιμόνι και έβαζε μπροστά το έργο της κοινωνικής απελευθέρωσης. Η επανάσταση στη Ρωσία ήταν το πρώτο κύμα μιας παγκόσμιας επαναστατικής παλίρροιας χωρίς προηγούμενο.
Το κείμενο του Σερζ είναι γεμάτο από τη ζωντάνια ενός ρεπορτάζ, το πάθος ενός πρωταγωνιστή και την ειλικρίνεια ενός πεισμένου επαναστάτη. Μια φλογερή υπεράσπιση του Κόκκινου Οκτώβρη ως μιας γνήσιας εργατικής επανάστασης και του μπολσεβίκικου κόμματος ως νευρικού συστήματος της εργατικής τάξης. Δεν ωραιοποιεί ανθρώπους και καταστάσεις, αλλά βάζει τις σκληρές τους επιλογές στο ιστορικό τους πλαίσιο. Δηλαδή, δεν κάνει μια “αγιογραφία” σαν κι αυτές που είχαν αρχίσει ήδη να περνιόνται σαν Ιστορία με την επικράτηση του σταλινισμού στην Ρωσία.
Ο Σερζ οργανώνει το υλικό του με χρονολογική σειρά στα δέκα κεφάλαια που ακολουθούν δίνοντάς τους τίτλους που συνοψίζουν το κύριο γνώρισμα κάθε περιόδου. Για παράδειγμα, μετά το κεφάλαιο για την «Εξέγερση της 25 Οκτώβρη 1917» ακολουθεί ένα κεφάλαιο με τίτλο «Τα Μεσαία Στρώματα των Πόλεων ενάντια στο Προλεταριάτο» που καταπιάνεται με τις πρώτες αντεπαναστατικές απόπειρες, το σαμποτάζ του παλιού κρατικού μηχανισμού και των καπιταλιστών, τη στάση κομμάτων. Ο όγκος των πληροφοριών που διασώζει είναι ανεκτίμητος.
Έναν αιώνα μετά, καθώς φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τότε, η Ρώσικη Επανάσταση παραμένει πηγή έμπνευσης. Το βιβλίο του Βικτόρ Σερζ από το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο αποτελεί μια πολύτιμη μαρτυρία, όπως και άλλα του έργα που έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά («Αναμνήσεις ενός επαναστάτη», «Υπόθεση Τουλάγεφ», εκδ. Scripta, «Λέων Τρότσκι» εκδ. Κοχλίας).