Μία παρουσίαση και πέντε εισηγήσεις περιλάμβανε η εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, υπό τον τίτλο «Για μια καλύτερη ζωή σε μια νέα πατρίδα», με αφορμή τον εορτασμό των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΕΗΠΚ), οι οποίες θεσπίστηκαν επίσημα ως ευρωπαϊκό πρόγραμμα από το Συμβούλιο της Ευρώπης το 1991 και υποστηρίζονται από την Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η παρουσίαση πραγματοποιήθηκε από τον διευθυντή του μουσείου και επιμελητή της έκθεσης Ηρακλή Παπαϊωάννου, ο οποίος ξενάγησε τους παρευρισκομένους στον χώρο όπου εκτίθενται οι φωτογραφίες της έκθεσης «Μια άλλη ζωή: Ανθρώπινες ροές / Άγνωστες Οδύσσειες», εξηγώντας τους, αφενός, τη λογική με την οποία στήθηκε η έκθεση και σχολιάζοντας, αφετέρου, μερικές από τις φωτογραφίες των καλλιτεχνών που απαθανάτισαν με τον φακό τους την οδύσσεια των προσφύγων, από τον ερχομό τους στην Ελλάδα μέχρι την προσπάθειά τους να φτάσουν στον προορισμό της επιθυμίας τους.
Ακολούθησε το πάνελ των ομιλητών, με πρώτο εξ αυτών τον δημοσιογράφο και βραβευμένο παραγωγό ντοκιμαντέρ Παύλο Νεράντζη, ο οποίος επικεντρώθηκε στην πολιτική της Ευρώπης και στην κάλυψη του μεταναστευτικού από τα ΜΜΕ. «Η πολιτική της Ευρώπης τείνει στην ακροδεξιά», σημείωσε και πρόσθεσε: «Οι κυρίαρχες ελίτ της Ευρώπης χρησιμοποιούν τον ρατσισμό ως όχημα προκειμένου να υλοποιήσουν τα σχέδιά τους», ανέφερε, υπογραμμίζοντας πως αυτόν ακριβώς τον ρατσισμό βιώνουν οι πρόσφυγες αυτή τη στιγμή. Ως προς την κάλυψη του μεταναστευτικού από τα ΜΜΕ, ανέφερε την παντελή, ουσιαστικά, απουσία τους «μέχρι την κρίση και τη δολοφονία Φύσσα, για να καταλάβει η Χρυσή Αυγή τον χώρο (τον μιντιακό) των προσφύγων και να κατασκευάσει η ελίτ τον νέο εχθρό».
O βραβευμένος με Pulitzer φωτογράφος Αλέξανδρος Αβραμίδης επικεντρώθηκε στη σχέση ΜΜΕ και Ειδομένης. Από τα μέσα του 19ου αιώνα και μέχρι το 2013 περιστασιακά και μόνον αναφερόταν ο Τύπος στη Μακεδονία και στη Θεσσαλονίκη (με κάποιες, λόγω των ιστορικών γεγονότων, εξαιρέσεις), σημείωσε. Ωστόσο ακόμα και εκείνη τη χρονιά (2013) αλλά και την επόμενη (2014), οπότε οι ροές των προσφύγων άρχισαν να αυξάνονται στη Γευγελή, τα θέματα των προσφύγων πήγαιναν «άπατα», με τα ΜΜΕ να τα κατατάσσουν στην τρίτη ή στην τέταρτη θέση της ειδησεογραφίας. «Μόνο όταν η Ειδομένη γίνεται ο μεγάλος καταυλισμός και αποκτά brand name έρχονται ανταποκριτές από τα σημαντικότερα μέσα ενημέρωσης για να καλύψουν τα γεγονότα», σημείωσε. Και υπογράμμισε: «Όμως ακόμα και τότε ουσιαστικά γινόταν εμπόριο της είδησης και δεν καλυπτόταν η ουσία αυτού που συνέβαινε ώστε να αναδειχτεί το δραματικό σκηνικό». Όσο για την εκκένωση της Ειδομένης, «τα ΜΜΕ απουσιάζουν (κατ᾽ εντολή του κράτους), και από κει και πέρα όλα εξαφανίζονται». Κλείνοντας, σημείωσε πως τα εγχώρια μέσα ομφαλοσκοπούν και πως εκείνο που χρειάζεται είναι «επαγγελματίες της είδησης. Η είδηση υπάρχει όταν ενδιαφέρεται ο δυτικός κόσμος», κατέληξε.
Ο διδάσκων του τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου Κωστής Τσιτσελίκης επικεντρώθηκε στο δίπολο βία – ανεκτικότητα και στον διάλογο, φιλοσοφικού χαρακτήρα, που αναπτύσσεται σχετικά με το αν πρέπει να υπάρχει ανοχή της βίας, σημειώνοντας πως το βασικό πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει κοινή συμφωνία για την έννοια «βία». «Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με την έννοια ‘ανεκτικότητα’», ανέφερε, υπογραμμίζοντας τον άμεσο αντίκτυπο αυτών των ασυμφωνιών στους πρόσφυγες. Ο κύριος Τσιτσελίκης επικέντρωσε την κριτική του στην Ευρώπη, σημειώνοντας πως «η Ευρώπη όχι μόνο δεν απάντησε στο πρόβλημα των προσφύγων αλλά άρχισε να χτίζει τείχη» και υπογραμμίζοντας με έμφαση την «απουσία πολιτικής». Όσο για τη συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας, ανέφερε πως αυτή παραβιάζει το βασικό δικαίωμα των προσφύγων, αφού η ίδια η Τουρκία έχει αναστείλει τη χάρτα των ευρωπαϊκών δικαιωμάτων. «Πώς είναι τότε ασφαλής χώρα;» διερωτήθηκε, για να καταλήξει: «Η Ευρώπη έχει χάσει το πολιτικό της κεκτημένο, που δεν αφορά μόνο τους πολίτες της αλλά όλους».
Σειρά είχε ο ιρανός πρόσφυγας Γιακούμπ Αλιζάντε, ο οποίος εξιστόρησε την προσωπική του περιπέτεια. «Ήρθα στην Ελλάδα, όχι γιατί η χώρα μου ήταν φτωχή, αλλά για την ελευθερία. Την πρώτη μέρα που πέρασα στην Ελλάδα, κρατήθηκα έξι μήνες στη φυλακή, χωρίς κανένα λόγο. Χρειάστηκε να κάνω 24 μέρες απεργία πείνας, τις τρεις τελευταίες χωρίς νερό, για να αφεθώ ελεύθερος. Τρεις φορές με πήγε (το ελληνικό κράτος) στην ιρανική πρεσβεία, για να με στείλει εκείνη πίσω», ανέφερε και σημείωσε: «Η Ελλάδα είναι η δεύτερη χώρα μου. Θέλω να πάρω την ελληνική ταυτότητα. Εδώ είναι η γυναίκα μου, εδώ και τα παιδιά μου. Μακάρι να πάρουμε ταυτότητα».
Τελευταίος, και πιο λιγομίλητος, ο αφγανός πρόσφυγας Ρεζουάν Μένγκαλ ανέφερε: «Δέκα χρόνια είμαι στην Ελλάδα, από δεκατριών ετών. Είμαι πρόσφυγας και χρειαζόμουν μια δουλειά για να ζήσω. Από την Κωνσταντινούπολη πήγα με αυτοκίνητο στη Σμύρνη. Από κει μπήκα σε μια μικρή βάρκα η οποία μας μετέφερε σε μια μεγαλύτερη. Η βάρκα ήταν για 35 άτομα, φορτωθήκαμε 152. Φτάσαμε σε ένα νησί, δεν ξέρω ποιο, μπορεί να ήταν η Μυτιλήνη, και από εκεί φτάσαμε στην Αθήνα».
Η εκδήλωση έκλεισε με ερωτήσεις προς τους ομιλητές.
Δημήτρης Τσιχλάκης
