Η συνεχής αύξηση του αριθμού ανήλικων – ασυνόδευτων – που ζουν στους δρόμους της Θεσσαλονίκης, είναι δηλωτική της ανάγκης συνεχούς επαγρύπνησης και λήψης αποτελεσματικότερων μέτρων από την Πολιτεία για μια από τις πλέον ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες.
Του Νίκου Παρασκευόπουλου*
Τα στοιχεία είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά, αφού σύμφωνα με την έκθεση της ιδιαίτερα δραστήριας στα θέματα αυτά ΜΚΟ ΑΡΣΙΣ, περίπου 550 παιδιά ζουν στους δρόμους της Θεσσαλονίκης. Τα 450 είναι ασυνόδευτα ανήλικα προσφυγόπουλα ενώ τα 95 είναι από την Ελλάδα ή άλλες βαλκανικές χώρες. Από τα Βαλκάνια, τα περισσότερα προέρχονται από τη Βουλγαρία και την Αλβανία.
Δουλεύουν από 6 μέχρι 12 ώρες τη μέρα στα χωράφια, στις οικοδομές, σε πλυντήρια αυτοκινήτων, ζητιανεύουν στα φανάρια ή γυρίζουν στους δρόμους πουλώντας μικροαντικείμενα.
Γίνονται θύματα εκμετάλλευσης, εμπορίας και διακίνησης οργανωμένων κυκλωμάτων. Εξίσου έντονα είναι και τα περιστατικά βίας ή επιθέσεων για την κλοπή των λιγοστών υπαρχόντων τους ή χρημάτων, αλλά και οι ρατσιστικές επιθέσεις σε βάρος τους. Ακόμη οι εξαφανίσεις και οι απαγωγές αυξάνονται, ιδίως όσο η ταυτοποίηση των ανηλίκων καθυστερεί και τα ανήλικα παραμένουν μη καταγεγραμμένα.
Η έλλειψη στοιχειωδών ειδών (τρόφιμα, ρούχα, φάρμακα κα), η αδυναμία γρήγορης ένταξής τους σε δομές φιλοξενίας και η ανάγκη τους για εξεύρεση λύσης διαφυγής κάνει ακόμη πιο επικίνδυνες τις συνθήκες διαβίωσης και εργασιακής εκμετάλλευσης για τα ασυνόδευτα παιδιά.
Τα ασυνόδευτα ανήλικα δεν απολαμβάνουν κατάλληλης προστασίας ή ανθρωπιστικής βοήθειας, συχνά παραβιάζονται οι θεμελιώδεις αρχές για τα δικαιώματα των παιδιών, τα οποία μένουν απροστάτευτα, ευρισκόμενα σε συνεχή κίνδυνο εκτεθειμένα στην ανασφάλεια και την εκμετάλλευση από τρίτους.
Οι υπάρχουσες, ωστόσο, δομές φιλοξενίας είναι περιορισμένες και δεν επαρκούν για την πλήρη κάλυψη των αναγκών των παιδιών (για παράδειγμα στην Κεντρική Μακεδονία υπάρχουν 4 δομές φιλοξενίας με 120 θέσεις 3 ασφαλείς ζώνες με 90 θέσεις και 2 ξενοδοχεία με 120 θέσεις). Ταυτόχρονα, ο αριθμός των αιτημάτων φιλοξενίας που βρίσκονται σε αναμονή είναι δυσανάλογα μεγαλύτερος από τις διαθέσιμες θέσεις, με αποτέλεσμα να συντηρείται ή να επιτείνεται το καθεστώς ανασφάλειας και επικινδυνότητας.
Επιπρόσθετα σοβαρό ζήτημα είναι η καθυστέρηση της επανένωσης των παιδιών με τις οικογένειές τους, όπως και η ταυτοποίησή τους, με αποτέλεσμα πολλά από τα ασυνόδευτα ανήλικα να μην είναι καν καταγεγραμμένα.
Η θετική μεταρρύθμιση και ο εκσυγχρονισμός στο πεδίο της αναδοχής αναμένεται μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα να συμβάλλει στην μείωση των φαινομένων αυτών. Το ίδιο και οι μεταρρυθμίσεις για την επανένταξη των παιδιών στην οικογένεια, το σχολείο, την κοινωνία.
Η σημερινή ημέρα κατά της παιδικής εργασίας, είναι μέρα ευαισθητοποιήσης, εγρήγορσης, επαναπροσδιορισμού των στόχων και των προτεραιοτήτων, αφύπνισης και συστράτευσης όλων μας ενάντια σε κάθε μορφή παιδικής εκμετάλλευσης.
*Ο Νικος Παρασκευόπουλου είναι ομότιμος Καθηγητής Νομικής ΑΠΘ – Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Α’ Θεσσαλονίκης