Εδώ και πολλές μέρες έχουν ξεκινήσει δοκιμές και έχουν ήδη υπογραφεί συμφωνίες παρασκευής του εμβολίου – μάλιστα το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης έχει ξεκινήσει να προσλαμβάνει 10.000 εθελοντές για την επόμενη φάση της έρευνάς του. Όμως, οι πολιτικοί έχουν γίνει αισθητά πιο προσεκτικοί τις τελευταίες ημέρες. Ο λόγος είναι ότι η προσπάθεια μπορεί να αποτύχει, αφού τα εμβόλια είναι πολύπλοκα στην κατασκευή τους.
Το ιδανικό εμβόλιο προστατεύει από τη μόλυνση, αποτρέπει την εξάπλωσή του και το κάνει και με ασφάλεια. Αλλά τίποτα από αυτά δεν επιτυγχάνεται εύκολα, όπως δείχνει η ιστορία των εμβολίων.
Πάνω από 30 χρόνια αφότου οι επιστήμονες απομόνωσαν τον ιό HIV που προκαλεί το AIDS ωσότου αποκτήσουμε εμβόλιο. Ο ιός του δάγκειου πυρετού εντοπίστηκε το 1943, αλλά το πρώτο εμβόλιο εγκρίθηκε μόλις πέρυσι και ακόμη και εν μέσω ανησυχιών πως μπορεί να έκανε τη μόλυνση χειρότερη σε μερικούς ανθρώπους. Το ταχύτερο εμβόλιο που αναπτύχθηκε ποτέ ήταν για παρωτίτιδα. Χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια.
Οι επιστήμονες έχουν εργαστεί στο παρελθόν για εμβόλια κορωνοϊού, οπότε δεν ξεκινούν από το μηδέν. Δύο κορωνοϊοί έχουν προκαλέσει θανατηφόρες εκδηλώσεις στο παρελθόν, ο Sars και ο Mers, και η έρευνα για τα εμβόλια προχώρησε και για τα δύο. Αλλά κανένα δεν έχει λάβει ακόμα άδεια κυκλοφορίας, εν μέρει επειδή ο Σαρς «έσβησε σταδιακά» και ο Μερς παραμένει περιφερειακός στη Μέση Ανατολή. Τα διδάγματα που αντλούνται από αυτούς τους ιούς θα βοηθήσουν τους επιστήμονες να δημιουργήσουν ένα εμβόλιο για το Sars-CoV-2, αλλά υπάρχουν ακόμη πάρα πολλά να μάθουν για τον ιό.
Μια κύρια ανησυχία αφορά το γεγονός ότι οι κοροναϊοί δεν έχουν την τάση να προκαλούν μακροχρόνια ανοσία. Περίπου το ένα τέταρτο του κρυολογήματος προκαλείται από ανθρώπινους κοροναϊούς, αλλά η ανοσοαπόκριση εξασθενεί τόσο γρήγορα που οι άνθρωποι μπορούν να μολυνθούν ξανά τον επόμενο χρόνο.
Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης ανέλυσαν πρόσφατα αίμα από αναρώσαντες ασθενείς Covid-19 και διαπίστωσαν ότι τα επίπεδα των αντισωμάτων IgG – εκείνα που είναι υπεύθυνα για ανοσία μεγαλύτερης διάρκειας – αυξήθηκαν απότομα τον πρώτο μήνα της μόλυνσης, αλλά στη συνέχεια άρχισαν να πέφτουν ξανά.
Την περασμένη εβδομάδα, επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο Rockefeller της Νέας Υόρκης διαπίστωσαν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που ανάρρωσαν από Covid-19 χωρίς να χρειαστεί να πάνε στο νοσοκομείο δεν δημιούργησαν πολλά αντισώματα κατά του ιού.
«Αυτό είναι ιδιαίτερα προβληματικό», εξηγεί ο Stanley Perlman, ένας βετεράνος ερευνητής κορωνοϊών στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβα. «Εάν η φυσική λοίμωξη δεν δημιουργεί μεγάλη ανοσία, παρεκτός εάν πρόκειται για σοβαρή λοίμωξη, τι μπορεί να κάνει το εμβόλιο»; Εάν το εμβόλιο που θα αναπτυχθεί προστατεύει μόνο για ένα χρόνο, τότε ο ιός θα παραμείνει μαζί μας για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Η γενετική σταθερότητα του ιού έχει επίσης σημασία. Μερικοί ιοί, όπως η γρίπη, μεταλλάσσονται τόσο γρήγορα ώστε οι προγραμματιστές εμβολίων πρέπει να εκδίδουν νέα σκευάσματα κάθε χρόνο. Η ταχεία εξέλιξη του HIV είναι ένας σημαντικός λόγος που δεν έχουμε εμβόλιο για την ασθένεια.
Μέχρι στιγμής, ο κοροναϊός Sars-CoV-2 φαίνεται αρκετά σταθερός, αλλά φυσικά μεταλλάσεται κι αυτός, όπως κάνουν όλοι οι ιοί. Ορισμένες γενετικές αλλαγές έχουν εντοπιστεί στις «αιχμές» της πρωτεΐνης του ιού που αποτελούν τη βάση των περισσότερων εμβολίων. Εάν η «πρωτεΐνική ακίδα» του ιού μεταλλάσσεται πολύ γρήγορα, τότε τα αντισώματα που θα παραχθούν από ένα πιθανό εμβόλιο θα είναι γρήγορα ξεπερασμένα και ενδέχεται να μην περιορίσουν τον ιό αρκετά αποτελεσματικά ώστε να πετύχουμε πρόληψη της μόλυνσης.
Ο Martin Hibberd, καθηγητής αναδυόμενων μολυσματικών ασθενειών στο London School of Hygiene and Tropical Medicine, ο οποίος βοήθησε στον εντοπισμό ορισμένων από τις μεταλλάξεις του ιού, χαρακτήρισε τις μεταλλάξεις αυτές «έγκαιρη προειδοποίηση» ου πρέπει να αξιοπιηθεί.
Στη βιασύνη να αναπτυχθεί ένα εμβόλιο – βρίσκονται σε φάση ανάπτυξης περισσότερα από 100 αυτή τη στιγμή – η ασφάλεια παραμείνει προτεραιότητα. Σε αντίθεση με τα πειραματικά φάρμακα για τους σοβαρά άρρωστους, το εμβόλιο θα δοθεί δυνητικά σε δισεκατομμύρια γενικά υγιείς ανθρώπους.
Αυτό σημαίνει ότι οι επιστήμονες θα πρέπει να ελέγξουν εξαιρετικά προσεκτικά για σημάδια πιθανών επικίνδυνων παρενεργειών. Κατά την αναζήτηση ενός εμβολίου για τον Sars το 2004, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι ένα υποψήφιο προκάλούσε ηπατίτιδα στα κουνάβια. Μια άλλη σοβαρή ανησυχία είναι η «επαγόμενη από αντισώματα ενίσχυση της λοίμωξης», όπου τα αντισώματα που παράγονται από ένα εμβόλιο αδυνατίζουν το ανοσοποιητικό και επιδεινώνουν τις μελλοντικές λοιμώξεις. Μια τέτοια επίδραση παρατηρήθηκε σε ζώα που έλαβαν πειραματικά εμβόλια τόσο για τους Sars όσο και για τους Mers, τα οποία τους προκάλεσαν αργότερα σοβαρή πνευμονική βλάβη
Ο Τζον ΜακΚάλεϊ, διευθυντής του Παγκόσμιου Κέντρου Γρίπης στο Francis Crick Institute, λέει ότι χρειάζεται χρόνος για να κατανοήσουμε τις συγκεκριμένες παρενέργειες που προκαλεί κάθε εμβόλιο. «Δεν έχουμε εμπειρία στον χειρισμό αυτού του ιού ή των συστατικών του ιού» εξηγεί.
Κατά πάσα πιθανότητα, ένα εμβόλιο κορωνοϊού θα βρεθεί, αλλά δεν θα είναι 100% αποτελεσματικό.
Οσα εμβόλια βρίσκονται σε εξέλιξη βασίζονται σε τουλάχιστον οκτώ διαφορετικές προσεγγίσεις, από εξασθενημένους και αδρανοποιημένους ιούς έως τεχνολογίες που λαθρομετατρέπουν τον γενετικό κώδικα στα κύτταρα του παραλήπτη, δημιουργώντας στη συνέχεια ακίδες πρωτεΐνης για τα αντισώματα του ανοσοποιητικού συστήματος.
Στην ιδανική περίπτωση, ένα εμβόλιο θα δημιουργήσει επίμονα, υψηλά επίπεδα αντισωμάτων για την εξάλειψη του ιού και επίσης Τ-λεμφοκύτταρα για την καταστροφή μολυσμένων κυττάρων. Αλλά κάθε εμβόλιο είναι διαφορετικό και σήμερα κανείς δεν ξέρει ποιού είδους ανοσοαπόκριση είναι αρκετά καλή.
«Δεν γνωρίζουμε καν αν ένα εμβόλιο μπορεί να προκαλέσει ανοσοαπόκριση που θα προστατεύει από μελλοντικές μολύνσεις», λέει ο David Heymann, ο οποίος ηγήθηκε της εκστατείας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) στην επιδημία του Sars.
Τα πρώτα αποτελέσματα από δύο εμβόλια δείχνουν ότι μπορεί να έχουν κάποια χρήση. Συγκεκριμένα, η αμερικανική εταιρεία βιοτεχνολογίας Moderna ανέφερε ότι σε 25 άτομα που έλαβαν το εμβόλιο βρέθηκαν επίπεδα παραγωγής αντισωμάτων παρόμοια με εκείνα που βρέθηκαν σε ασθενείς που ανάρρωσαν.
Ένα άλλο εμβόλιο από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης δεν σταμάτησε τους πιθήκους να προσβάλλονται από τον ιό, αλλά φαίνεται να προλαμβάνει την πνευμονία, μια σημαντική αιτία θανάτου σε ασθενείς με κορωνοϊούς.
Εάν βρεθεί ότι οι άνθρωποι αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο, τα εμβολιασμένα άτομα θα μεταδίδουν τον ιό μεν, αλλά είναι λιγότερο πιθανό να πεθαίνουν από αυτόν.
Το πόσο καλά λειτουργεί ένα εμβόλιο καθορίζει τον τρόπο χρήσης του. Οπλισμένοι με ένα πολύ αποτελεσματικό εμβόλιο που προστατεύει για αρκετά χρόνια, οι χώρες θα μπορούσαν να στοχεύουν στην ανοσία αγέλης προστατεύοντας τουλάχιστον τα δύο τρίτα του πληθυσμού.
Οι ασθενείς με κοροναϊό μεταδίδουν τον ιό σε άλλους τρεις, κατά μέσο όρο, αλλά εάν δύο ή περισσότεροι είναι ανοσοποιημένοι, τότε το ξέσπασμα της κρίσης θα εξαφανιστεί. Αυτό είναι το καλύτερο δυνατό σενάριο.
Πιθανότατα θα καταλήξουμε σε ένα εμβόλιο, ή έναν αριθμό εμβολίων, που θα είναι μόνο εν μέρει αποτελεσματικά.
Τα εμβόλια που περιέχουν εξασθενημένα στελέχη του ιού μπορεί να είναι επικίνδυνα για τους ηλικιωμένους, αλλά μπορεί να χορηγούνται σε νεότερα άτομα με πιο ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα που μπορούν να αναπτύξουν αντισώμματα για τη μείωση της εξάπλωσης της λοίμωξης.
Εν τω μεταξύ, οι ηλικιωμένοι ίσως μπορούν να λάβουν εμβόλια που απλώς αποτρέπουν την πρόκληση πνευμονίας που απειλεί τη ζωή. Ωστόσο, τα μερικώς αποτελεσματικά εμβόλια έχουν τα δικά τους προβλήματα: ένα εμβόλιο που δεν σταματά την αναπαραγωγή του ιού μπορεί να υποβοηθήσει την ανάπτυξη ανθεκτικών στελεχών, καθιστώντας το εμβόλιο άχρηστο.
Λοιπόν, είναι ο ιός εδώ για να μείνει;
Η απλή απάντηση είναι: ναι.
Οι ελπίδες για την εξάλειψη του ιού ξεκινούν με ένα εμβόλιο, αλλά δεν τελειώνουν εκεί. «Εάν αναγκαστούμε να επιλέξουμε ένα εμβόλιο που παρέχει μόνο ένα χρόνο ανοσίας, τότε θα είμαστε καταδικασμένοι να αντιμετωπίσουμε τον Covid ως ενδημικό, μια μόλυνση που θα είναι πάντα μαζί μας» λέει ο Larry Brilliant, Διευθύνων Σύμβουλος της Pandefense Advisory, ο οποίος ηγήθηκε του προγράμματος εξάλειψης της ευλογιάς εκ μέρους του ΠΟΥ. Με την ευλογιά ήταν τουλάχιστον σαφές ποιος είχε μολυνθεί και ποιος όχι, ενώ τα άτομα με κορωνοϊό μπορούν να τον διαδώσουν χωρίς να το γνωρίζουν.
Ένα ακανθώδες πρόβλημα είναι ότι όσο η λοίμωξη μαίνεται σε μια χώρα, τότε και όλα τα άλλα κράτη βρίσκονται σε κίνδυνο.
Μία πρόταση της συμμαχίας για τα εμβόλια, είναι να ενισχυθεί η διαθεσιμότητα τους σε όλο τον κόσμο μέσω «προώθησης της δέσμευσης της αγοράς» – ένα είδος παγκόσμιας συμφωνίας που πρέπει να σφυρηλατηθεί αμέσως τώρα.
«Πρέπει να απαιτήσουμε, τώρα, ένα παγκόσμιο συνέδριο σχετικά με το τι θα κάνουμε όταν αποκτήσουμε ένα εμβόλιο και τι αν δεν το αποκτήσουμε», λέει η πρωτοβουλία Gavi για την ανάπτυξη του εμβολίου.
«Εάν γνωρίζουμε τη διαδικασία λήψης εμβολίου, τη δοκιμή, την απόδειξη, την παρασκευή του, τον προγραμματισμό για την παράδοσή του και τη δημιουργία προγράμματος εμβολίων σε όλο τον κόσμο, εάν αυτό θα διαρκέσει όσο νομίζουμε, τότε ας αρχίσουμε να το σχεδιάζουμε τώρα» επισημαίονουν οι επιστήμονες της Gavi
Πώς θα ζήσουμε με τον ιό;
Οι άνθρωποι θα πρέπει να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα και η ζωή θα αλλάξει. Ο Heymann λέει ότι θα πρέπει να συνηθίσουμε την εκτεταμένη παρακολούθηση των λοιμώξεων που υποστηρίζονται από τα μέτρα περιορισμού της ταχείας εξάπλωσης της επιδημίας. Οι άνθρωποι πρέπει επίσης να παίξουν το ρόλο τους ατομικά, διατηρώντας το πλύσιμο των χεριών, τη φυσική απόσταση και αποφεύγοντας τις συγκεντρώσεις, ιδιαίτερα σε κλειστούς χώρους. Τα θεραπευτικά φάρμακα δοκιμάζονται ταχύτερα από τα εμβόλια, οπότε ενδέχεται να έχουμε θεραπεία κατά των ιών ή θεραπεία αντισωμάτων που να λειτουργεί καλά προτού μπορέσει να γίνει διαθέσιμο ένα εμβόλιο. Η άμεση θεραπεία όταν εμφανιστούν τα συμπτώματα θα μπορούσε τουλάχιστον να μειώσει το ποσοστό θανάτου.
Ο Yuen Kwok-yung, καθηγητής μολυσματικών ασθενειών στο Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ, συμβούλεψε την κυβέρνησή του ότι τα μέτρα κοινωνικής απομάκρυνσης μπορούν να χαλαρώσουν – αλλά μόνο αν οι άνθρωποι φορούν μάσκες σε κλειστούς χώρους, όπως στα τρένα και στην εργασία, και αν δεν υπάρχει τροφή ή ποτό που καταναλώνονται σε συναυλίες και κινηματογράφους.
Στα εστιατόρια, τα τραπέζια θα πρέπει να προστατεύονται το ένα από το άλλο και το εξυπηρετικό προσωπικό θα πρέπει να ακολουθεί αυστηρούς κανόνες για να αποτρέψει τη διάδοση του ιού. «Στο Χονγκ Κονγκ, θεωρούμε την επιμελή και σωστή χρήση επαναχρησιμοποιήσιμων μασκών ως το πιο σημαντικό μέτρο», εξηγεί.
Η Sarita Jane Robinson, ψυχολόγος από το Πανεπιστήμιο του Central Lancashire, λέει ότι οι άνθρωποι εξακολουθούν να βρίσκονται σε φάση προσαρμογής στο «νέο φυσιολογικό» και ότι χωρίς περισσότερες παρεμβάσεις – όπως πρόστιμα για τη μη χρήση μάσκας προσώπου – «θα δούμε ανθρώπους να παρασύρονται πίσω στις παλιές συμπεριφορές ».
Μπορεί να γίνουμε κάπως αδιάφοροι για τους θανάτους από Covid-19 όταν ξαναρχίσει η ζωή και τα μέσα ενημέρωσης επαναλειτουργήσουν, αλλά η σοβαρότητα της ασθένειας θα το κάνει δύσκολο να την αγνοήσουμε, λέει. Μια τελευταία δυνατότητα θα μπορούσε να μας σώσει από πολλά προβλήματα. Μερικοί επιστήμονες αναρωτιούνται εάν το κοινό κρυολόγημα οταν πέρασε στους ανθρώπους κάπου στο πολύ μακρινό παρελθόν μπορεί να προκάλεσε μια παρόμοια πανδημία προτού εγκατασταθεί στον οργανισμό μας. «Εάν ο ιός δεν μεταλλαχθεί, δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι σε πέντε χρόνια θαυματουργά δεν θα προκαλεί ακόμη πνευμονία», λέει ο Perlman. «Αλλά ελπίζουμε ότι μπορεί με τις μεταλλάξεις να καταλήξουμε σε μια πολύ πιο ήπια ασθένεια και να έχουμε στο τέλος μόνο ένα κακό κρυολόγημα από αυτήν»
Ο Χέιμαν λέει ότι είναι πολύ νωρίς για να μάθουμε πώς θα εξαφανιστεί η πανδημία. «Δεν καταλαβαίνουμε τη μοίρα αυτού του ιού», λέει. «Θα συνεχίσει να κυκλοφορεί μετά την πρώτη της πανδημία; Ή μήπως, όπως και άλλοι πανδημικοί ιοί, θα εξαφανιστούν ή θα γίνουν λιγότερο μολυσματικοί; Δεν έχουμε ιδέα»
Πηγή: The Guardian
