Βρισκόμαστε στις αρχές Ιουνίου 1963. Η ελληνική νεολαία εκείνη την εποχή ήταν σε αναβρασμό. Η νέα γενιά δεν μπορούσε να αναπνεύσει από τα σκληρά καταπιεστικά μέτρα των συντηρητικών κυβερνήσεων της εποχής, ενώ ένα πλέγμα νόμων, διατάξεων, απαγορεύσεων που διαιωνίζονταν από την εποχή του Εμφυλίου, «έπνιγε» κάθε δημοκρατική, κάθε ελεύθερη φωνή.
του Σπύρου Κουζινόπουλου
Είχαν προηγηθεί τα προηγούμενα χρόνια οι σκληροί αγώνες των νέων για το Κυπριακό, το 1-1-4 για την υπεράσπιση του Συντάγματος και την αύξηση των δαπανών στην Παιδεία κατά 15%, ενώ ιστορική είχε μείνει η πορεία χιλιάδων σπουδαστών της Σχολής Υπομηχανικών «Ευκλείδης» Θεσσαλονίκης και άλλων τεχνικών σχολών προς την Αθήνα, οι οποίοι βάδιζαν επί μέρες με τα πόδια, με αίτημα τη βελτίωση της τεχνικής εκπαίδευσης.
Η δολοφονία Λαμπράκη
Η αναστάτωση στους κόλπους της νεολαίας αλλά και τις μεγαλύτερες ακόμη ηλικίες κορυφώνεται και μετατρέπεται σε ποτάμι οργής και αγανάκτησης, όταν στις 22 Μαίου 1963, κράτος και παρακράτος σε στενή συνεργασία, καταφέρουν δολοφονικά χτυπήματα στον Μαραθωνοδρόμο της Ειρήνης, Γρηγόρη Λαμπράκη για να πλήξουν το ανερχόμενο φιλειρηνικό κίνημα.
Στα πέντε μερόνυχτα που ο βουλευτής της αριστεράς, ο μαραθωνοδρόμος αθλητής, ο διαπρεπής γιατρός και σπουδαίος άνθρωπος, Γρηγόρης Λαμπράκης, χαροπαλεύει στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, εκατοντάδες άνθρωποι, κυρίως νέοι εργαζόμενοι, φοιτητές και μαθητές, ξενυχτάνε καθισμένοι στο γρασίδι, στο πάρκο της πανεπιστημιούπολης, περιμένοντας να ακούσουν κάποιο νέο για τον τιτάνιο αγώνα που δίνει ο μαχητής της Δημοκρατίας και για τον οποίο κρατούσε την ανάσα της όλη η Ελλάδα, όλη η υφήλιος.
Κι εκεί, στις ατέλειωτες ώρες της προσμονής, στις αδιάκοπες συζητήσεις που γίνονται μεταξύ των συγκεντρωμένων, και καθώς είναι δυσοίωνες οι προβλέψεις για τη ζωή του Λαμπράκη από τους νευροχειρουργούς, τους οικείους του, τα στελέχη της ΕΔΑ και όσους άλλους τον επισκέπτονται, επισημαίνεται η ανάγκη δημιουργίας μίας νεολαιίστικης κίνησης που θα αγωνίζεται για τα ιδανικά της Δημοκρατίας και της Ειρήνης, για τα οποία πάλευε ο δολοφονημένος αγωνιστής. Μιας ανεξάρτητης οργάνωσης η οποία θα φέρει στον τίτλο της το όνομά του, για να θυμίζει τη θυσία του οσιομάρτυρα.
Ήδη, εκεί στο γρασίδι του ΑΧΕΠΑ, είχε ριχτεί για πρώτη φορά το σύνθημα «Κάθε νέος και Λαμπράκης», σύνθημα που το δημοσίευσε η εφημερίδα Η Αυγή στις 30 Μαίου 1963. Ενώ γεννήθηκε κι ένα νέο έμβλημα, το «Ζ».
Ο σπόρος είχε πέσει. Κι όταν τα ξημερώματα της 27ης Μαίου 1963 ο Λαμπράκης χάνει την άνιση μάχη με το θάνατο κι αφήνει την τελευταία του πνοή, ο πόνος, η οργή, οι κατάρες για τους δολοφόνους μαζί με την καταπίεση που το ανώμαλο μετεμφυλιακό καθεστώς είχε επιφυλάξει όχι μόνο στους οπαδούς της αριστεράς, αλλά και σε κάθε δημοκρατικό πολίτη, βρίσκει την έκφρασή του με τη δημιουργία της κίνησης για την οποία γίνονταν οι συζητήσεις τις ώρες της προσμονής.
Έτσι, λίγες ώρες, ελάχιστες μέρες μετά την παλλαϊκή κηδεία του Λαμπράκη στην Αθήνα, οι φιλειρηνικοί νέοι της Θεσσαλονίκης προχωρούν στη δημιουργία της «Δημοκρατικής Κίνησης Νέων Γρηγόρης Λαμπράκης». Ενώ σχεδόν ταυτόχρονα, με διαφορά λίγων ημερών, ανάλογη κίνηση ιδρύεται στην Αθήνα, με πρόεδρο τον Μίκη Θεοδωράκη.
Ο 82χρονος σήμερα Νίκος Μυρσίνης, φοιτητής τότε της Νομικής στο ΑΠΘ, που υπήρξε ο δεύτερος κατά σειρά πρόεδρος της ΔΚΝΓΛ Θεσσαλονίκης, εξιστορεί:«Τις ατέλειωτες ώρες της αναμονής, όσο καθόμασταν στο γρασίδι, έξω από το ΑΧΕΠΑ, ρίχτηκε εκεί από πολλούς η ιδέα για τη δημιουργία μιας νεολαιίστικης οργάνωσης φιλειρηνικής που θα είχε το όνομα του Γρηγόρη Λαμπράκη.
Το σχεδίασαν αυτό αρκετά παιδιά. Θυμάμαι την Έφη Χαλκίδου, δικηγόρο τώρα στην Αθήνα που τότε ήταν μαθήτρια νυχτερινού γυμνασίου. Ήταν επίσης ο Κώστας Χρυσοβέργης, που υπήρξε ο πρώτος Γραμματέας της Δημοκρατικής Κίνησης Νέων Γρηγόρης Λαμπράκης Θεσσαλονίκης. Κι όταν λίγο αργότερα πήγε στρατιώτης, εκλέχθηκα εγώ στη θέση του Γραμματέα.
Θυμάμαι ακόμη πολλά παιδιά, όπως τον Θόδωρο Καζέλη που είχε αναλάβει υπεύθυνος για την ύπαιθρο, τον Χαρπαντίδη, τον Κωτσίκο, και άλλους πολλούς».
Η ίδρυση της Κίνησης, σύμφωνα πάντα με τον Ν.Μυρσίνη, έγινε τις πρώτες ημέρες του Ιούνη 1963, καθώς, όπως λέει, δεν είχε περάσει ούτε εβδομάδα από τη συγκλονιστική παλλαϊκή κηδεία του Λαμπράκη στην Αθήνα, με τη συμμετοχή μισού εκατομμυρίου λαού. Και όπως μας καταθέτει:
«Λίγες μέρες μετά την κηδεία, μαζευτήκαμε αρκετοί από αυτούς που ήμασταν στο γρασίδι του ΑΧΕΠΑ και αποφασίσαμε αυθόρμητα, χωρίς να μας πει κανείς τίποτα, χωρίς καθοδήγηση από πουθενά, να ιδρύσουμε τη “Δημοκρατική Κίνηση Νέων Γρηγόρης Λαμπράκης”. Η επιδίωξή μας εξαρχής ήταν να είναι μία μαζική, φιλειρηνική, ευρεία οργάνωση νεολαίας που να αγκαλιάζει τους δημοκρατικούς νέους, όσους ήταν εναντίον του φασισμού. Τα κύρια συνθήματά μας ήταν “Δημοκρατία” και “δεν περνάει ο φασισμός”».
