Μια ενδιαφέρουσα μελέτη για τον ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων στην περιοχή των Βαλκανίων και τον ρόλο της Ρωσίας δημοσιεύει το ρωσικό think tank εξωτερικής πολιτικής Russian International Affairs Council (RIAC).
Στη μελέτη επιχειρείται μια λεπτομερής εξέταση των «παικτών» που είναι παρόντες στην περιοχή και των συμφερόντων τους, περιγράφοντας το εύρος των αντιφάσεων στην περιοχή των Βαλκανίων, τα σημεία σύγκλισης και απόκλισης των διαφόρων συμφερόντων, ενώ παρουσιάζεται και η ρωσική στάση στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Όπως αναφέρεται, τα τελευταία χρόνια, έχει αυξηθεί σημαντικά οικονομική, πολιτική και ιδεολογική επιρροή σημαντικών παραγόντων –κυρίως της Κίνας, της Τουρκίας και διαφόρων κρατών της Μέσης Ανατολής- στην περιοχή των Βαλκανίων, και η παρουσία πολλών παραγόντων με αποκλίνοντα συμφέροντα στην κατακερματισμένη μετά τις συγκρούσεις περιοχή των Βαλκανίων δείχνει πως η κατάσταση δεν εμπίπτει στο παράδειγμα ενός ανταγωνισμού «Ρωσίας-Δύσης» ή «Ρωσίας-Δύσης-Κίνας», αλλά ενός πολυμερούς ανταγωνισμού που θα μπορούσε, υπό προϋποθέσεις, να εξελιχθεί στην «φυσική κατάσταση της ανθρωπότητας», όπως την περιγράφει ο Thomas Hobbes (σ.τ.μ: στο βιβλίο του «Περί της φύσεως του ανθρώπου»).
Σύμφωνα με τη μελέτη, «τα Βαλκάνια είναι σημαντικά για τις σχέσεις Ρωσίας-Ευρώπης, Ρωσίας-Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ρωσίας-ΝΑΤΟ, ενώ, μελλοντικά, η περιοχή μπορεί να έχει σημασία για την αναδυόμενη αρχιτεκτονική σχέσεων με τους δυο γείτονες της Ρωσίας, την Κίνα και την Τουρκία.
Οι λαοί στην περιοχή αυτή είναι πολιτισμικά κοντά και πολιτικά φίλιοι προς τη Ρωσία και δεν βρίσκονται συγκεντρωμένοι μόνο στη Σερβία, αλλά και σε άλλες χώρες. Συνεπώς, εδώ είναι που «η στάση της Ρωσίας μπορεί να βρει την μεγαλύτερη κατανόηση και στήριξη». Ωστόσο, σύμφωνα με τη μελέτη που παρουσιάζει το RIAC, η Ρωσία δεν έχει τόση επιρροή στα Βαλκάνια όσο παρουσιάσουν τα Δυτικά ΜΜΕ.
«Η ένταξη του Μαυροβουνίου στο ΝΑΤΟ το 2017 και η επέκταση της στρατιωτικής υποδομής και των logistics της Συμμαχίας στην ‘Μακεδονία’ (σ.τ.μ, η Ρωσία αναγνωρίζει την πΓΔΜ με το συνταγματικό της όνομα) και τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη αντανακλούν τα προβλήματα και τα μειονεκτήματα της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής.
Αν την δεκαετία του 2000 έργο της Ρωσίας ήταν να «σταματήσει την επέκταση του ΝΑΤΟ», τότε η χώρα κινδυνεύει τώρα να αποτύχει στην υλοποίηση αυτού του έργου. Η συμπερίληψη της Σερβίας –στρατηγικού εταίρου της Ρωσίας- σε αυτές τις διαδικασίες περιπλέκει επιπλέον την εικόνα και καθιστά τη Ρωσία ένα «εμπόδιο» από την οπτική της ευρω-ατλαντικής ενοποίησης.
Ομοίως, η αυξανόμενη παρουσία της Τουρκίας, αρκετών Αραβικών κρατών και της Κίνας θολώνει την «ιστορική» παρουσία στην περιοχή, καθιστώντας την λιγότερο σημαντική και πιο πολύ ένα «πολιτισμικό και λαογραφικό» φαινόμενο, αν και η επιρροή της Μόσχας και εδώ δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρη».
Κατά την μελέτη, «σήμερα η ρωσική στρατηγική, η οποία βασίζεται σε μια αντιδραστική προσέγγιση και στο να ξεχωρίζει αποκλειστικούς εταίρους, μπορεί να παράσχει περιορισμένη μόνο αντίδραση στις προκλήσεις αυτές. Aυτό απαιτεί μιαανοικτή προσέγγιση που θα βασίζεται σε ένα ευρύ όραμα της περιφερειακής ανάπτυξης και της δυναμικής των αλλαγών που συντελούνται».
Τα συμφέροντα των κορυφαίων παραγόντων στα Βαλκάνια
Όπως αναφέρεται στη μελέτη που δημοσιεύεται στο RIAC, σήμερα, μπορεί να εντοπιστεί η επιρροή εννέα παραγόντων στην περιοχή των Βαλκανίων, οι οποίες διαφέρουν σε επίπεδο σπουδαιότητας, ικανοτήτων και στόχων. Οι παίκτες αυτοί χωρίζονται στην μελέτη σε τρεις κατηγορίες, τους «play makers» (αυτούς που δίνουν τον τόνο», τους «πλευρικούς παίκτες» (αυτούς που ασκούν σημαντική, αλλά μη συστημική επιρροή) και στους «role players» (ο ρόλος και το έργο των οποίων είτε είναι περιστασιακά ή δεν έχουν προβλεφθεί σωστά).
Κατά την μελέτη, είναι ξεκάθαρο πως οι ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Κίνα έχουν τις μεγαλύτερες ικανότητες να επηρεάσουν την κατάσταση στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, και έτσι εντάσσονται στην κατηγορία των «play makers»:
ΗΠΑ
1) Ενισχύοντας την οικονομική παρουσία τους στην κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Προωθώντας εναλλακτικά ενεργειακά projects. Δημιουργώντας δικές τους αλυσίδες logistics.
2) Εδραιώνοντας νέους μηχανισμούς πολιτικής αλληλεπίδρασης στην περιοχή.
3) Διευρύνοντας την στρατιωτική τους παρουσία μέσω της δημιουργίας νέων στρατιωτικών βάσεων στην Αλβανία, στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης. ανασυγκροτώντας τη νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ μελλοντικά.
Ευρωπαϊκή Ένωση
1) Προωθώντας την πολιτική σταθερότητα στην περιοχή. Διευθετώντας εδαφικές διαφορές. Εμπλεκόμενη στο παράδειγμα της ενοποίησης χωρίς όμως να δίνει εγγυήσεις για ένταξη. Αποτρέποντας τη δημιουργία ενός ευρύτερο ευρωσκεπτικιστικού μπλοκ χωρών της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
2) Μειώνοντας τον παράγοντα «εξωτερικοί παίκτες». Υπονομεύοντας την επιρροή της Ρωσίας. Σταθεροποιώντας την επιρροή της Κίνας, της Τουρκίας και των χωρών της Μέσης Ανατολής.
3) Δημιουργώντας ένα νέο οικονομικό παράδειγμα για τις χώρες της περιφέρειας που επιθυμούν να ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Προωθώντας εναλλακτικά ενεργειακά projects. Δημιουργώντας μια λειτουργική διαδρομή logistics στην μεσογειακή περιοχή της Τουρκίας (Διάδρομος 10).
Κίνα
1) Επεκτείνοντας την πολιτική και οικονομική της παρουσία σε περιοχές που οι ΗΠΑ και η ΕΕ έχουν επιρροή.
2) Εφαρμόζοντας την ιδέα «Μία Ζώνη-Ένας Δρόμος». Υλοποιώντας τα σχετικά έργα υποδομής, εκσυγχρονισμού και επένδυσης.
3) Αυξάνοντας την διαμετακομιστική σημασία της περιοχής.
Παραδοσιακά, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Τουρκία και η Ρωσία έχουν μεγάλη επιρροή στην περιοχή. Λόγω της γεωγραφικής τους θέσης, καθώς και της πολιτικής και οικονομικής τους επιρροής, εντάσσονται στην κατηγορία των «πλευρικών παικτών»:
Ηνωμένο Βασίλειο
1) Προωθώντας τους δικούς του μηχανισμούς για την αλληλεπίδραση με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ μέσω της ευρωπαϊκής Διαδικασίας του Βερολίνου, των αποστολών της Δύναμης του Κοσόβου (KFOR) και της Δύναμης της Ευρωπαϊκής Ένωση (EUFOR) και του Εκτελεστικού Γραφείου της Υπατης Αντιπροσωπείας στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη
2) Υπονομεύοντας την επιρροή της Ρωσίας και των «εξωτερικών παικτών».
3) Προωθώντας τα σχέδια των ΗΠΑ. Επεκτείνοντας τις ευκαιρίες για άσκηση της οικονομικής και πολιτικής επιρροής του Ηνωμένου Βασιλείου.
Τουρκία
1) Επεκτείνοντας την πολιτική της επιρροή στα Βαλκάνια: δημιουργώντας περιθώρια ελιγμού στις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Κίνα και τη Ρωσία.
2) Επεκτείνοντας την πολιτιστική και οικονομική της επιρροή, «Οθωμανίζοντας»την περιοχή.
3) Προωθώντας το project Turkish Stream, εμπλεκόμενη σε διακρατικά έργα logistics, δημιουργώντας δικό της σύστημα logistics.
Ρωσία
1) Συντηρώντας την οικονομική της παρουσία στην περιοχή. Συνδεόμενη με περιφερειακά διαμετακομιστικά έργα προκειμένου να αυξήσει τον ρόλο της στην παγκόσμια οικονομία.
2) Διατηρώντας την ιστορική της πολιτική και πολιτισμική της επιρροή.
3) Απομακρυνόμενη από το συγκρουσιακό παράδειγμα, αναζητώντας μοντέλα για αλληλεπίδραση με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ χωρίς σύγκρουση.
Στην περιοχή διακρίνεται και η επιρροή της Ομάδας Βίσεγκραντ, με τη συμμετοχή της Αυστρίας, καθώς και των Αραβικών πετρελαιοπαραγωγικών χωρών, που μελλοντικά μπορεί να αποκτήσουν ρόλο «πλευρικού παίκτη», σήμερα όμως είναι μάλλον «role players»:
Η Ομάδα Βίσεγκραντ
1) Εμπλεκόμενη στη διαδικασία ενοποίησης και επιταχύνοντας την ένταξη των Βαλκανικών χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μελλοντικά, δημιουργώντας μια ευρωσκεπτικιστική αντιπολίτευση εντός της Ευρωπαϊκής Ένωση.
2) Υλοποιώντας κεντροευρωπαϊκές οικονομικές και πολιτικές πρωτοβουλίες (η Πρωτοβουλία των Τριών Θαλασσών, το Ταμείο των Δυτικών Βαλκανίων).
3) Αυξάνοντας το επίπεδο προστασίας κατά των τρομοκρατικών και ανθρωπιστικών απειλών.
Οι Αραβικές πετρελαιοπαραγωγικές χώρες
1) Δημιουργώντας τους δικούς τους μηχανισμούς για την πώληση υδρογονανθράκων στη Νότια, Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη (και μέσω του Turkish Stream).
2) Διευρύνοντας την οικονομική τους παρουσία στην Ευρώπη. Εμπλεκόμενες σε διηπειρωτικά projects και projects logistics.
3) Διευρύνοντας την ανθρωπιστική και πολιτιστική τους παρουσία.
Οι επωνομαζόμενοι «μη κρατικοί παράγοντες» (Ισλαμιστές, πρόσφυγες, οργανωμένες εγκληματικές ομάδες, ημισυστημικές και μη συστημικές πολιτικές δυνάμεις) απαρτίζουν μια ξεχωριστή κατηγορία, τους «μπαλαντέρ», που μπορούν να ενεργήσουν σε συνδυασμό μεταξύ τους αλλά και να έχουν αλληλεπίδραση με τους παράγοντες κάποιας εκ των τριών άλλων κατηγοριών. Η παρουσία αυτών των «μπαλαντέρ» αυξάνει το επίπεδο της έλλειψης προβλεψιμότητας στην περιοχή:
Μη κρατικοί παράγοντες
1) Χρησιμοποιώντας περιφερειακές διαμετακομιστικές διαδρομές, δημιουργώντας διακρατικές εγκληματικές ομάδες.
2) Επεκτείνοντας τη δημογραφική και υλική βάση για τα τρομοκρατικά κινήματα· προωθώντας ριζοσπαστικές και λαϊκιστικές ιδέες
3) Προωθώντας τα συμφέροντα εξωτερικών παραγόντων χρησιμοποιώντας «έμμεσες μεθόδους».
Η εξωτερική πολιτική της Ρωσίας στα Βαλκάνια
Σύμφωνα με τη μελέτη, η εξωτερική πολιτική στα Βαλκάνια έχει υποστεί τεράστιες αλλαγές τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, κυρίως υπό την επιρροή εξωτερικών παραγόντων. Τη δεκαετία του 1990, τα Βαλκάνια βρέθηκαν στην περιφέρεια των ξένων πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων της Ρωσίας, η οποία βασίζονταν στη δημιουργία και σύσφιξη των σχέσεών της με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ.
Τα χρόνια της «ρεαλιστικής συνεργασίας» με την Ευρωπαϊκή Ένωση (κατά το πρώτο μισό της δεκαετίας του 2000), η Ρωσία ήταν παρούσα στα Βαλκάνια μέσω της οικονομικής διπλωματίας. Καθώς, όμως, συσσωρεύονταν οι αντιθέσεις μεταξύ της Μόσχας και των Βρυξελλών (αρχίζοντας από το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 2000), τα στρατιωτικά και πολιτικά θέματα ήρθαν στο προσκήνιο, καθιστώντας ιδιαίτερα σημαντικό το πρόβλημα μιας σύγκρουσης συμφερόντων στους τομείς άμεσης επαφής (όπως η Βαλτική, η Κεντρική Ευρώπη, η Νοτιοανατολική Ευρώπη, τα Βαλκάνια).
Όπως αναλύεται στη μελέτη, ουσιαστικά, η εξωτερική πολιτική της Ρωσίας στα Βαλκάνια βασίζεται στην αρχή της χρήσης των ελάχιστων απαιτούμενων πόρων προκειμένου να διατηρήσει μια λειτουργική ατμόσφαιρα μεταξύ των χωρών και να αποτρέψει την απώλεια των υφιστάμενων περιουσιακών της στοιχείων.
-Θετικοί παράγοντες:
1) Οι αντικειμενικές δυσκολίες της ΕΕ στα Βαλκάνια: η διευθέτηση εδαφικών και πολιτικών διαφωνιών· ο εκσυγχρονισμός πολιτικών συστημάτων στις χώρες της περιοχής· και η δημιουργία συνθηκών για οικονομική ανάπτυξη, κοινωνική σταθερότητα και ευημερία.
2) Οι Ορθόδοξοι των Βαλκανίων δείχνουν παραδοσιακά συμπάθεια προς τη Ρωσία: στάση η οποία συντηρείται, παρά τις πολιτικές περιστάσεις.
3) Οι επιτυχίες της Ρωσίας στην εξωτερική πολιτική: τα βήματα που έγιναν στα αρχικά στάδια της ουκρανικής κρίσης, η στρατιωτική επιχείρηση στη Συρία, η δημιουργία της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης και των ειδικών μηχανισμών για την αλληλεπίδραση με την Τουρκία, το Ιράν, την Κίνα και τις χώρες BRICS δημιουργούν για τη Ρωσία μια εικόνα «μεγάλης δύναμης» στα Βαλκάνια και μιας «παγκόσμιας εναλλακτικής» που υπερασπίζεται τις αρχές των πολλών πόλων στις διεθνείς σχέσεις. Μια άλλη πτυχή του θέματος είναι η υπερβολή σε ό,τι αφορά τον ρόλο της σημερινής Ρωσίας στα Βαλκάνια, τόσο από τους υποστηρικτές όσο και από τους επικριτές της.
4) Η επιτυχής διεξαγωγή του Παγκοσμίου Κυπέλλου, του Παγκοσμίου Φεστιβάλ Νέων και Φοιτητών και άλλων παγκόσμιων φόρουμ που πραγματοποιήθηκαν στη Ρωσία, έχουν διευρύνει σημαντικά την κατανόηση και τις ιδέες της σύγχρονης Ρωσίας ως μιας αναπτυσσόμενης και ευημερούσας πολύ-εθνοτικής χώρας.
5) Οι κοντόφθαλμες πολιτικές αποφάσεις, οι ατυχίες και τα ατοπήματα των ηγετικών κρατών της ΕΕ στις σχέσεις τους με την «βασική υποψήφια προς ένταξη» χώρα, της Σερβία: Γεγονότα όπως το σκάνδαλο στον αγώνα ποδοσφαίρου μεταξύ της Ελβετίας και της Σερβίας στο Παγκόσμιο Κύπελο του 2018 και η ασέβεια προς τη Σερβική αντιπροσωπεία κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων για την 100η επέτειο της νίκης των Συμμαχικών Δυνάμεων στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που πραγματοποιήθηκαν στο Παρίσι, σε συνδυασμό με τη στωική αντίδραση της Σερβικής διπλωματίας, δυσφημίζουν τις προσπάθειες για διόρθωση της αρνητικής εικόνας της ευρωατλαντικής κοινότητας στην Σερβική κοινωνία.
-Αρνητικοί παράγοντες:
1) Αδύνατο να αντιμετωπιστεί η επέκταση του ΝΑΤΟ: Η Ρωσία δεν μπορεί να δώσει απάντηση σε αυτό το ζωτικής σημασίας και ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα. Το Μαυροβούνιο έχει ήδη γίνει μέλος του ΝΑΤΟ. Μετά τις ριζικές αλλαγές στην κρατική υπόστασή της, η πΓΔΜ έλαβε πρόσκληση και θα γίνει μέλος του ΝΑΤΟ στο κοντινό μέλλον. Η ένταξη της Σερβίας στο ΝΑΤΟ δεν έχει ακόμα ανακοινωθεί, όμως τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στην επαναπροσέγγισή της με τον Οργανισμό. Η πρώτη ΝΑΤΟϊκή στρατιωτική άσκηση στη Σερβία πραγματοποιήθηκε στις 8-11 Οκτωβρίου 2018.
2) Η έλλειψη κατανόησης των πραγματικών στόχων της Μόσχας στα Βαλκάνια: Η αμερικανική και ευρωπαϊκή προπαγάνδα έχουν «κολλήσει» στη Ρωσία την «ταμπέλα» του «φθορέα». Κατά περίπτωση, αυτή η εικόνα είναι βολική για τη Μόσχα καθώς κρύβει την έλλειψη εποικοδομητικής ατζέντας, δεν απαιτεί σοβαρές δαπάνες και επιτρέπει στη Μόσχα να δείχνει πως, αν συνεχιστεί η διείσδυση στον μετασοβιετικό χώρο, η Ρωσία (υποτίθεται) πως είναι έτοιμη να δώσει μια συμμετρική απάντηση στο «μαλακό υπογάστριο» της Ευρώπης. Ωστόσο, αυτή η στάση δεν επιτρέπει στη Ρωσία να επιτύχει μια κοινή κατανόηση με τις κυβερνώσες ελίτ (που είναι κυρίως φιλοευρωπαϊκές), που φοβούνται «τοξικές» διμερείς σχέσεις. Ο χαρακτηρισμός της Μόσχας ως «φθορέα» δίνει στις Βρυξέλλες λόγους να ασκήσουν αυξανόμενη πίεση στους παραδοσιακούς εταίρους της Ρωσίας υπό το πρόσχημα της καταπολέμησης μιας «υπονομευτικής επιρροής».
3) Το πελατειακό κράτος στις οικονομικές πολιτικές, σε συνδυασμό με το χαμηλό επίπεδο εμπιστοσύνης στις πολιτικές ελίτ από την πλευρά του λαού, περιορίζει τις ευκαιρίες για τη δημιουργία μακροχρόνιων σχέσεων και για εφαρμογή οικονομικών project που θα μπορούσαν να είναι πραγματικά χρήσιμα για τον λαό. Η ιστορική ροπή των Βαλκάνιων ηγετών να ισορροπούν μεταξύ των «παγκόσμιων παικτών» υπονομεύει την επίπτωση που έχουν στη δημοσιότητα τα projects που υλοποιούνται, υποβαθμίζοντας την παρουσία της Ρωσίας από την άποψη της «ήπιας δύναμης».
4) Η συντονισμένη Ευρω-Ατλαντική θέση: Αν και τα συμφέροντα τακτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ομάδας Βίσεγκραντ μπορεί να αποκλίνουν, ωστόσο έχουν μια συντονισμένη στάση στο θέμα της ευρω-ατλαντικής ενοποίησης των Βαλκανίων. Η «Ευρωπαϊκή Επιλογή» για τη Σερβία και άλλες χώρες δεν αμφισβητείται. Αν και ο σχεδιασμός και το χρονικό πλαίσιο για την ένταξη δεν έχουν καθοριστεί, ωστόσο από το 2014 δεν έχει αφήσει σοβαρό περιθώριο συζήτησης «εναλλακτικών μορφών συνεργασίας» με τη Ρωσία και ακόμα μικρότερο περιθώριο συζήτησης για «εναλλακτική ένταξη». Συνέπεια αυτού είναι πως, αν και οικονομικά και πολιτισμικά η περιοχή βρίσκεται υπό την προοδευτικά αυξανόμενη επιρροή αρκετών παγκόσμιων παικτών (και όχι μόνον της Ρωσίας), πολιτικά η περιοχή θεωρείται ως αναπόσπαστο μέρος του Ευρω-Ατλαντικού χώρου. Αυτή η ασυμμετρία έχει συνέπειες στη σταθερή και προβλέψιμη ανάπτυξη στην περιοχή.
Η σημασία των Βαλκανίων για τη Ρωσία
Σύμφωνα με τη μελέτη, αν η Ρωσία εγκαταλείψει τα συμφέροντά της στα Βαλκάνια, τότε θα επιδεινωθεί σημαντικά η κατάστασή της στην Ευρώπη. Αν τα Βαλκάνια τελικά περάσουν στη σφαίρα επιρροής της Ευρωατλαντικής συμμαχίας, αυτό θα:
-Ολοκληρώσει τον διαχωρισμό της Ευρώπης στην «ζώνη της ΕΕ» και στην «ζώνη συνοριακής έξωσης»
-λύσει τα χέρια των Βρυξελλών και θα δημιουργούσε νέες ευκαιρίες για την επέκταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς ανατολάς
-Αλλάξει την ισορροπία στις σχέσεις Ρωσίας-Τουρκίας και Ρωσίας-Κίνας
-Δημιουργήσει μια τεταμένη κατάσταση καθώς η Ρωσία θα αποκλειστεί από την αναδυόμενη δομή της διηπειρωτικής διαμετακόμισης
-Δυσφημίσει τις θετικές εξελίξεις που σημειώθηκαν το 2017-2018 στις σχέσεις της Ρωσίας με τη Βουλγαρία και τη Σερβία, θα περιέπλεκε σημαντικά το ζήτημα της αποκατάστασης των σχέσεων της Ρωσίας με την Ελλάδα και το Μαυροβούνιο και θα περιέπλεκε τη στάση της Ρωσίας ως ενός εκ των βασικών εταίρων της Ρωσίας.
Όπως τονίζεται στη μελέτη, η απόσυρση της Ρωσίας από τα Βαλκάνια σημαίνει μια απώλεια θέσης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, που θα περιορίσει το περιθώριο ενεργειών στη Μεσόγειο. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ να ασκήσουν ακόμα μεγαλύτερη πίεση στα Υπερκαυκάσια κράτη και στη Λευκορωσία.
Η απώλεια των Βαλκανίων θα περιορίσει το περιθώριο ελιγμών της Ρωσίας στις σχέσεις της με την Τουρκία, μια χώρα που ενισχύει τη θέση της στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Η θέση της Ρωσίας στις συνομιλίες με την Κίνα θα αποδυναμωθεί. Για την Κίνα, τα Βαλκάνια είναι το τελικό σημείο στον Νέο Δρόμο του μεταξιού και μια περιοχή που είναι σχεδόν άγνωστη από την άποψη της κουλτούρας και της υποδοχής του δρόμου αυτού. Η Ρωσία θα χάσει μια περιοχή-κλειδί στον «αγωνιστικό της χώρο», κάτι που θα έχει ως αποτέλεσμα να συρρικνωθεί η περιοχή στην οποία έχει επιρροή.
πηγή: euro2day.gr
