Στο Dayton του Τενεσί, ο Σεπτέμβρης είναι πάντα ζεστός. Εκείνη την ημέρα όλοι περίμεναν, όπως πάντα γινόταν στη μικρή εκκλησία των Βαπτιστών, τη κύρηγμα να βγει από τα χείλη του πάστορα της ενορίας. Όμως εκείνος, κάθισε στα στασίδια της πρώτης σειράς της εκκλησίας και παραχώρησε τη θέση του σε έναν μικρόσωμο επισκέπτη του, τον πάστορα Bill Bentley από την κεντρική εκκλησία των Βαπτιστών στο Νάσβιλ. Ο Bentley, ως τιμώμενος επισκέπτης, ήταν αυτός που θα εκφωνούσε εκείνη τη μέρα το κυριακάτικο κήρυγμα. Ο Bentley λοιπόν, μίλησε για την ιστορία ενός κοριτσιού της ενορίας του το οποίο, πριν από πέντε χρόνια, έφυγε από το Νάσβιλ για να σπουδάσει σε ένα κολέγιο στη Νέα Υόρκη.
Όταν ύστερα από δύο χρόνια επέστρεψε για να δει τους δικούς της, η κοπέλα δεν ήταν πλέον Χριστιανή. Στη Νέα Υόρκη, επέλεξε να ειδικευτεί στη Βιολογία, και συγκεκριμένα στη Ζωολογία. Η θεωρία του Δαρβίνου για την Εξέλιξη των Ειδών την οποία διδάχτηκε κατά τη διάρκεια των σπουδών της είχε καταστρέψει την πίστη της, σύμφωνα με τα λεγόμενα του Bentley. Στις πρώτες θέσεις της εκκλησίας δεν καθόταν μόνο ο τοπικός πάστορας. Βρισκόταν και ένας μεγαλόσωμος μεσήλικας, αγρότης στο επάγγελμα ονόματι John Washington Butler. Χρόνια αργότερα ο Butler διηγήθηκε την ιστορία του κηρύγματος εκείνης της Κυριακής, ομολογώντας πως ότι άκουσε τον έβαλε σε πολλές σκέψεις. Εφυγε από την εκκλησία σκυθρωπός. Σκέφτονταν τα τρία μικρά παιδιά του και αναρωτιόταν τι θα γινόταν στην περίπτωση που και αυτά θα άκουγαν κάποτε στο Πανεπιστήμιο για τη Δαρβινική Εξέλιξη. Ο φόβος του πήγαινε ακόμη πιο μακριά. Έτρεμε στην ιδέα ότι αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, τα παιδιά του θα γινόταν άθεα. Και θα γινόταν κάτι τέτοιο, μόνο στα δικά του παιδιά ή και σε άλλα από την πόλη του; Δεν ήταν η πρώτη φορά που άκουγε παρόμοιες ιστορίες. Μια φοβερή σκέψη σφηνώθηκε στο μυαλό του. Και έπρεπε να την υλοποιήσει πάση θυσία….
Η πολιτεία του Τένεσι στα νοτιοανατολικά των ΗΠΑ δεν είναι μια όποια και όποια πολιτεία. Έφερε ήδη τη σφραγίδα της μητρόπολης πολιτείας της πιο μεγάλης ρατσιστικής σφαγής στην ιστορία των ΗΠΑ. Την Πρωτομαγιά του 1866, περίπου έναν χρόνο μετά τον τερματισμό του Αμερικανικού Εμφυλίου η Κου Κλουξ Κλαν, βάζει εκεί την πρώτη σπίθα που έμελλε να εξελιχθεί σε μια μεγάλη απάνθρωπη πυρκαγιά με θανάτους, βασανισμούς, βιασμούς και λεηλασίες. Στις σφαγές των ημερών μάλιστα καμία θρησκευτική αντίληψη δεν μπόρεσε να σώσει ούτε καν τις χριστιανικές εκκλησίες των μαύρων τις οποίες έκαψαν χωρίς κανένα δισταγμό οι υπερπατριώτες και πάνω απ’ όλα χριστιανοί-οικογενειάρχες λευκοί. Και μη φανταστείτε πως σε εκείνο το κυριακάτικο κύρηγμα είχε μαύρους η εκκλησία. Ούτε κατά διάνοια.
Οι κάτοικοι εκεί, από τα χρόνια τα παλιά, έχουν τα εξής καμάρια. Την πατρίδα, την οικογένεια, τη θρησκεία και το ουίσκι. Ουίσκι να το κάνει ο θεός βέβαια, μιας και, για να είμαστε σοβαροί, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως τέτοιο κάτι που περιέχει σε ποσοστό 51% καλαμπόκι. Αντιστάθηκαν μέχρις εσχάτων σε κάθε προοδευτική αλλαγή, και αν πρωτο-ένιωσαν κάποτε περήφανοι, το έκαναν χάρη σε μια μαύρη πανέμορφη κοπέλα ονόματι Γουίλμα Ρούντολφ, μία απίστευτη δρομέα η οποία κατέκτησε τα χρυσά μετάλλια στα 100 και 200 μέτρα της Ολυμπιάδας της Ρώμης το 1960.
Ο Butler όταν δεν ασχολούνταν με τη γη του συνήθιζε να διδάσκει στο κατηχητικό της ενορίας του. Εκεί είχε συνειδητοποιήσει πως η θεωρία της Εξέλιξης δεν διδάσκονταν μόνο στα Πανεπιστήμια του Βορρά. Υπήρχε ήδη στη διδακτέα ύλη των σχολικών βιβλίων της ίδιας του της πόλης. Υπήρχε στα σχολικά βιβλία ολόκληρης της Πολιτείας του Τενεσή. Θέλετε να ρισκάρουμε να μπούμε στο κεφάλι του και να προσπαθήσουμε να μαντέψουμε σκέψεις. “Τα σχολεία αυτά, τα πληρώνουμε εμείς, οι φορολογούμενοι πολίτες, οι απλοί θεοφοβούμενοι πολίτες. Τα σχολεία αυτά αργά ή γρήγορα θα μετατρέψουν τα παιδιά μας σε άθεους οπαδούς μιας θεωρίας που εξομοιώνει τους ανθρώπους με τους πίθηκους, με τα ζώα. Βέβαια, ο φουκαράς ο Δαρβίνος, ποτέ δεν είπε κάτι τέτοιο.
Κάθε επιστήμονας, διανοητής, φιλόσοφος κρίνεται με βάση την εποχή του, και σίγουρα, ασχέτως αν οι θεωρίες του αποδειχθούν λανθασμένες στο πέρασμα των χρόνων, η προσφορά του καθενός στην μεγάλη λεκάνη της γνώσης οφείλει να αναγνωρίζεται. Ο Κάρολος Ροβέρτος Δαρβίνος γεννήθηκε στο Σρούσμπερι της Αγγλίας, στις 12 Φεβρουαρίου του 1809. Μεγάλωσε σε μια οικογένεια, που τιμούσε τη λογοτεχνία και την επιστήμη, κάνοντάς τον να τις αγαπήσει κι αυτός. Στα 1831, σε ηλικία 22 χρόνων, ήταν κιόλας ένας καλός φυσιοδίφης, μέλος μιας μεγάλης επιστημονικής αποστολής στις ακτές της Νότιας Αμερικής. Επί έξι χρόνια, συγκέντρωνε υλικό, που θ’ αποτελούσε τη βάση μιας νέας θεωρίας στη φυσική επιστήμη. Επιστρέφοντας στην Αγγλία, συνέχιζε να πλουτίζει το υλικό και τις γνώσεις του.
Ήταν πια πενήντα χρόνων, όταν, στα 1859, κυκλοφόρησε το πρώτο του βιβλίο: «Η γένεση των ειδών με τη φυσική επιλογή». Στο βιβλίο διατυπώνεται η εξελικτική θεωρία, ο «δαρβινισμός», όπως αποκλήθηκε, που προκάλεσε πάταγο κι αναστάτωσε τα ως τότε κρατούντα. Η θεωρία του Δαρβίνου πολεμήθηκε με φανατισμό από την Εκκλησία. Δώδεκα χρόνια αργότερα (1871), ο Δαρβίνος δημοσίευσε ένα ακόμη βιβλίο με τίτλο «Η καταγωγή του ανθρώπου και η φυσική επιλογή», όπου υποστήριξε ότι ο άνθρωπος κατάγεται από τα πιθηκοειδή. Η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει συνέχεια, όπως θα αποδειχθεί τελικώς ανάμεσα στα δύο είδη αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα ρίχναμε στον καιάδα της ιστορίας έναν επιστήμονα που μίλησε για την κληρονομικότητα και την μετάβαση συγκεκριμένων ιδιοτήτων, για τη θανάσιμη πάλη ανάμεσα στο μάγμα του εσωτερικού της Γης, τον φλοιό της και το νερό , τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά φυτών και εντόμων. Τεράστια η κληρονομιά του, ασχέτως αν οι μελέτες του, στα λάθος χέρια, έγιναν μέχρι και σημαία ρατσιστικών κηρυγμάτων. Κακά τα ψέμματα, ο Δαρβίνος ουδέποτε πίστεψε ότι η επιστημονική του θεωρία σημαίνει και οποιαδήποτε θεωρία διακυβέρνησης της κοινωνίας. Βέβαια, και μόνο το ότι με το έργο του αμφισβητούσε την ιστορία του Αδάμ και της Εύας έθετε τον εαυτό του στην πυρά της εκκλησίας. Το σίγουρο είναι ένα. Βλέποντας την μετέπειτα πορεία του αγρότη Butler και των συμπολιτών του θα είχε κάθε δικαίωμα να νιώθει υπερήφανος για τη θεωρία σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος κατάγεται από τον πίθηκο με τη διαφορά πως στη διαδρομή από τον πίθηκο προς τον άνθρωπο , ο butler και πολλοί άλλοι έγιναν κάτι άλλο.
Δεν χρειάστηκε να σκεφτεί πολύ ο Μπάτλερ. Το Νοέμβριο του 1922, κατέβηκε ως υποψήφιος του Δημοκρατικού κόμματος στις Πολιτειακές εκλογές για το Κοινοβούλιο (House of Representatives) του Τενεσή. Η πολιτική του πλατφόρμα ήταν εξαιρετικά απλή: αν οι συμπολίτες του τον εμπιστεύονταν με την ψήφο του, ο ίδιος θα έκανε το παν ώστε η άθεη Δαρβινική Εξέλιξη να πάψει να διδάσκεται στις σχολικές αίθουσες. Όπως ο ίδιος θα εξομολογηθεί αργότερα η σκέψη ήταν πολύ απλή. “ Ενενηντα εννέα τις εκατό των πολιτών της περιφέρειας μου σκέφτηκαν με τον ίδιο τρόπο με εμένα. Και λέω ενενήντα εννέα τοις εκατό διότι μπορεί να υπάρχουν μερικοί που σκέφτονται διαφορετικά από αυτό που νομίζω, αλλά από όσο γνωρίζω δεν υπάρχει ούτε ένας στην περιφέρεια μου που να πιστεύει πως η Εξέλιξη των Ειδών- δηλαδή των ανθρώπων- μπορεί να συμβαίνει όπως μας λένε οι επιστήμονες”.
Ο Butler νίκησε πανηγυρικά στις εκλογές και σε μερικούς μήνες βρέθηκε στο Πολιτειακό Κοινοβούλιο, αντιπρόσωπος της κομητείας Rhea στην οποία ανήκε η πόλη Dayton. Δύο χρόνια αργότερα, κατέθεσε την πρόταση νόμου που είχε υποσχεθεί πρώτα στον ίδιο του τον εαυτό και έπειτα στους συμπολίτες του. Η πρόταση έγινε γνωστή ως “ο νόμος του Butler” και ήταν εξαιρετικά απλή: η διδασκαλία της θεωρίας της Εξέλιξης των Ειδών θα κηρυσσόταν παράνομη στην Πολιτεία του Τενεσή. Οποιος δάσκαλος παραβίαζε το νόμο και τολμούσε να διδάξει θωρίες αντίθετες με τη Βιβλική αφήγηση της Γέννησης θα τιμωρούνταν με πρόστιμο έως 500 δολάρια. Η πρόταση έγινε ενθουσιωδώς δεκτή από το Πολιτειακό Κοινοβούλιο του Τενεσή. Ψηφίστηκε με 71 ψήφους υπέρ και 5 κατά.
Αν και πολλοί λίγοι σε αριθμό, οι οπαδοί της Δαρβινικής θεωρίας αποφάσισαν να αντιδράσουν. Οι εφημερίδες της Πολιτείας άρχισαν να βομβαρδίζονται από γράμματα, κυρίως δασκάλων και επιστημόνων, που παρομοίαζαν το νόμο του Butler με το διωγμό του Γαλιλαίου το 1615 από την Καθολική Εκκλησία για την θεωρία του πως η Γη γυρίζει γύρω από τον Ήλιο. Ενας δάσκαλος μάλιστα έγραψε “η απόδειξη της θεωρίας της Εξέλιξης μπορεί άνετα να βρεθεί αν επισκεφτεί κανείς το Πολιτειακό Κοινοβούλιο και συναντήσει μερικούς από τους βουλευτές, συμπεριλαμβανομένου του Butler”.
Οι οπαδοί του Butler, που υπερτερούσαν αριθμητικά, δεν έμειναν με σταυρωμένα τα χέρια. Αποκορύφωμα των αντιδράσεων τους ήταν η επίσκεψη του Ευαγγελιστή ιεροκήρυκα Billy Sunday ο οποίος σε μία θυελλώδη ομιλία του στο Memphis ανέφερε μπροστά σε ένα ενθουσιώδες πλήθος οπαδών του Butler: .”Η Παιδεία σήμερα είναι αλυσοδεμένη στο θρόνο του Διαβόλου. Συγχαρητήρια στους πολίτες του Τενεσή που είχαν το θάρρος να ενεργοποιηθούν εναντίον της θεομίσητης συμμορίας των Δαρβινικών εγκληματιών”. Οταν ο νόμος του Butler εγκρίθηκε και από την Πολιτειακή Γερουσία με ψήφους 24 υπέρ και 6 κατά (παρά τις διαμαρτυρίες των φοιτητών του Πανεπιστημίου Vanderbilt που είχαν συγκεντρωθεί εξω από το κτίριο), οι οπαδοί του Δαρβίνου στήριξαν την τελευταία τους ελπίδα στον Κυβερνήτη της Πολιτείας του Τενεσή Austin Peay ο οποίος θεωρούνταν ανοιχτόμυαλος και φιλομαθής. Δυστυχώς απογοητεύτηκαν. O Peay υπέγραψε το νόμο, λέγοντας απλώς πως δεν υπήρχε τίποτα στα σχολικά βιβλία του Τενεσή που να ήταν αντίθετο με τη Χριστιανική Βίβλο. Ο πόλεμος είχε πλέον κυρηχθεί.
Επί λέξη, ο νόμος, που πήρε το όνομα του Μπάτλερ, έλεγε τα εξής: «είναι παράνομο για κάθε δάσκαλο, σε οποιοδήποτε από τα Πανεπιστήμια, κανονικά και όλα τα άλλα δημόσια σχολεία τής πολιτείας, που υποστηρίζονται εν όλω ή εν μέρει από τα δημόσια σχολικά κονδύλια, να διδάξει οποιαδήποτε θεωρία που αρνείται την ιστορία τής θείας δημιουργίας τού ανθρώπου, όπως διδάσκεται στην Βίβλο, και να διδάξει, αντίθετα, ότι ο άνθρωπος προέρχεται από μια κατώτερη τάξη ζώων». Ημερομηνία έκδοσης του νόμου. 23 Μαρτίου του 1925. Σαν σήμερα.
Η νεοιδρυθείσα οργάνωση American Civil Liberties Union (ACLU) αποφάσισε να αντιδράσει άμεσα, τοποθετώντας ανακοινώσεις σε τοπικές εφημερίδες του Τενεσή, ζητώντας εθελοντές δασκάλους που θα ήταν διατεθειμένοι να μηνυθούν από την Πολιτεία για παραβίαση του νόμου Butler. Και η ιστορία μας μεταφέρεται και πάλι στην πόλη του Dayton, αυτή τη φορά στο φαρμακείο Robinsons. Εκεί, μια μικρή ομάδα από φιλελεύθερους τοπικούς επιχειρηματίες αποφασίζουν να καλέσουν τον προπονητή της ομάδας ποδοσφαίρου του κομητειακού γυμνασίου John Thomas Scope ο οποίος αρκετές φορές αναπλήρωνε δασκάλους του Γυμνασίου, διδάσκοντας μεταξύ άλλων Φυσική Ιστορία. Οι επιχειρηματίες τον ρώτησαν ανοιχτά αν θα ήταν διατεθειμένος να δηλώσει πως ως δάσκαλος είχε διδάξει τη θεωρία της Εξέλιξης και επομένως να μηνυθεί από την Πολιτειακή κυβέρνηση για παράβαση του νόμου του Butler. Αν και ο Scopes, όπως ανέφερε σε συνέντευξη πολλά χρόνια αργότερα, δεν θυμόταν να είχε διδάξει ποτέ την θεωρία της Εξέλιξης, εντούτοις ήταν ενθουσιώδης οπαδός του Δαρβίνου και δέχτηκε αμέσως την πρόταση που του έγινε. Και όχι μόνο αυτό. Ο ίδιος ενθάρρυνε τους μαθητές του να δηλώσουν τόσο στους γονείς τους όσο και στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης πως όντως τους είχε μιλήσει για το Δαρβίνο και τις θεωρίες του στη διάρκεια των μαθημάτων.
Η δίκη
Ο Μπάτλερ στέλνει την αστυνομία που συλλαμβάνει τον Σκόουπ. Ο οποίος οδηγείται σε δίκη. Η δίκη ξεκίνησε στις 12 Ιούλιου του ίδιου έτους. Ήταν η πρώτη φορά που δίκη μεταδιδόταν απευθείας από το ραδιόφωνο. Η μικρή πόλη του Ντέιτον για πρώτη φορά στην ιστορία της γνώρισε δημοσιότητα. Δουλειές με φούντες για τους ιδιοκτήτες των σαλούν, τους ιδιοκτήτες δωματίων και πάει λέγοντας. Πολλοί διάσημοι δημοσιογράφοι έσπευσαν να καλύψουν το γεγονός, ανάμεσά τους και ο HL. Mencken της «Baltimore Sun», εφημερίδα η οποία χρηματοδοτούσε κι αυτή την υπεράσπιση του Σκόουπ. Ο Mencken, μάλιστα, ήταν αυτός που έδωσε τον τίτλο «η Δίκη των Πιθήκων» (σ.σ: The Monkey Trial), ο οποίος χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα για το θέμα. Υπήρχε μέχρι και απεσταλμένος του BBC.
Για να δούμε όμως τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα. Σύμβουλος και επικεφαλής της πολιτικής αγωγής ήταν ο φονταμεταλιστής, βαπτιστής Γουίλιαμ Τζένινγκς Μπράιαν, ο οποίος ήταν τρεις φορές υποψήφιος για την Προεδρία των ΗΠΑ, είχε 36 χρόνια να ασκήσει το επάγγελμα του δικηγόρου και αποκαλούσε τον εαυτό του «ειδήμονα στην Αγία Γραφή». Ο Μπράιαν δεν καταλάβαινε καθόλου την εξέλιξη και είχε την συνήθεια αντί να την αποκαλεί ‘evolution’, να την προφέρει ‘evil-ution’. Kάθε φορά που ανέβαινε στο βήμα, διακήρυτε πως ο Λόγος του Θεού, όπως αποκαλύπτεται στη Βίβλο, υπερισχύει κάθε ανθρώπινης γνώσης. Είχε μάλιστα τοποθετήσει στην είσοδο του δικαστηρίου μια μεγάλη πινακίδα, στην οποία αναγραφόταν η φράση «Διαβάστε την Βίβλο σας».
Επικεφαλής της ομάδας υπεράσπισης ήταν ο ποινικολόγος Κλάρενς Ντάροου. Ένας θρύλος για την αμερικανική Δικαιοσύνη, πνεύμα αδάμαστο και φλογερός υπερασπιστής των φτωχών και των αδικημένων, σε μια εποχή δύσκολη και σκληρή. Ήταν πάντα στο πλευρό όσων, με το αίμα τους, μάχονταν να κατακτήσουν τα δικαιώματα τους. Είχε θέσει σκοπό της ζωής του την κατάργηση της θανατικής ποινής, υπερασπίζοντας με πάθος την προστασία της ελευθερίας της σκέψης και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Γόνος ενός ζευγαριού με φιλελεύθερες ιδέες σε μια επαρχιακή πόλη του Οχάιο, έμαθε να παίρνει πάντα το μέρος των αδυνάτων και υποστήριζε σθεναρά ότι η πραγματική αιτία του εγκλήματος είναι η φτώχεια και η άγνοια. Ο Ντάροου εκτός από αίτημα για την αφαίρεση της πινακίδας, προσπάθησε αρχικά να κηρύξει τον νόμο αντισυνταγματικό, με τη λογική ότι καλλιεργούσε το θρησκευτικό μίσος ανάμεσα στους πολίτες. Ωστόσο ο δικαστής απέρριψε το αίτημά του, όπως και κάθε προσπάθεια που έκανε η υπεράσπιση να φέρει γνωστούς επιστήμονες να μιλήσουν για την εξελικτική θεωρία. Τότε ο Ντάροου κάλεσε τον ίδιο τον Μπράιαν να καταθέσει. Με ένα απόσπασμα από τη «Γένεση» στο χέρι, τον ρώτησε για την ύπαρξη του Αδάμ και της Εύας, την γυναίκα του Κάιν και τον πληθυσμό της αρχαίας Αιγύπτου. Τον στρίμωξε τόσο, που κέρδισε τις εντυπώσεις, αλλά και τον θαυμασμό του (προκατειλημμένου) κοινού.
Στην ίδια γραμμή πλεύσης, ο Σκόουπ στην απολογία του δήλωσε: «Εντιμότατε, αισθάνομαι ότι καταδικάζομαι για την παραβίαση ενός άδικου νόμου. Θα συνεχίσω και στο μέλλον, όπως και στο παρελθόν να αντιτίθεμαι σ’ αυτόν τον νόμο, με οποιονδήποτε τρόπο μπορώ. Κάθε άλλη ενέργεια θα αποτελούσε παραβίαση των ιδανικών μου της ακαδημαϊκής ελευθερίας· δηλαδή, να διδάξω την αλήθεια όπως αυτή κατοχυρώνεται στο Σύνταγμά μας, της προσωπικής και της θρησκευτικής ελευθερίας”. Στα λόγια του Σκόουπ κρύβεται η πιο μεγάλη αλήθεια μιας δίκης που κάποιοι λανθασμένα την παρουσίασαν ως δίκη της επιστήμης απέναντι στη θρησκεία αλλά αντιλαμβάνεστε πως δεν ήταν έτσι. Η φράση “θρησκευτική ελευθερία” που χρησιμοποίησε ο Σκόουπ, ξεκαθαρίζει πως η δίκη ήταν μια πάλη για την ελευθερία της ελεύθερης έκφρασης και της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών.
Ο Butler ήθελε να ακούσει τις τελικές ομιλίες των δικηγόρων της υπόθεσης προς το σώμα των ενόρκων. Αντιπροσωπεύοντας την Πολιτεία του Τενεσή, ο Γενικός Εισαγγελέας Thomas Stewart ανέφερε πως ο νόμος του Butler δε είναι τίποτε άλλο από το δικαίωμα της Πολιτείας να καθορίζει τι μπορεί και τι δεν μπορεί να διδάσκεται στα δημόσια σχολεία. “That is what it is and nothing else.” Η Sue Hicks, μέλος της ομάδας των δικηγόρων κατηγορίας, αναφερόμενη στο επιχείρημα της υπεράσπισης πως ο νόμος είναι αντισυνταγματικός είπε προς του ενόρκους: Είναι εντελώς γελοίο να πει κανείς πως ένας δάσκαλος…μπορεί να μπει στην τάξη και να διδάξει ό,τι του κάνει κέφι. Τι θα γίνει αν ένας δάσκαλος που διορίστηκε για να διδάξει αριθμητική αποφασίσει πως αντί γι’αυτό θα διδάξει στους μαθητές αρχιτεκτονική;” Μιλάμε πως εδώ γέλασαν και τα σημαιάκια του κόρνερ στο γήπεδο των Τρικάλων. Ο Arthur Garfield Hays, μέλος των δικηγόρων υπεράσπισης, παίρνει το λόγο και απευθυνόμενος προς τους ενόρκους τονίζει πως ο νόμος του Butler είναι απλά παραβίαση από την Πολιτεία κάθε έννοιας ελευθερίας:(“Σίγουρα, η Πολιτεία του Τενεσή δεν μπορεί να απαγορεύσει τη θεωρία του Κοπέρνικου πως η Γη γυρίζει γύρω από τον Ήλιο και να θανατώσει κάθε δάσκαλο που θα τολμούσε να παραβεί έναν τέτοιο νόμο. Η Εξέλιξη των Ειδών είναι μία επιστημονική πραγματικότητα, και όπως η θεωρία του Κοπέρνικου έχει γίνει αποδεκτή, το ίδιο θα πρέπει να γίνει και με αυτή
Η ζέστη σταδιακά γινόταν τόσο αφόρητη που για συγκεκριμένες ώρες η δίκη διεξαγόταν στον περίβολο του δικαστηρίου, κάτω από τον ίσκιο των μεγάλων δέντρων.
Ο επικεφαλής της υπεράσπισης Clarence Darrow, συνέχιζει την επιχειρηματολογία του Hays με πάθος λέγοντας: ”“Θα μπορούσε η Πολιτεία του Τενεσή να πει στους δασκάλους να διδάσκουν μόνο θρησκευτικά; Θα μπορούσε να διαγράψει από τα σχολικά προγράμματα κάθε αναφορά σε αριθμητική, γεωγραφία και επιστήμη; Θα μπορούσε να απαιτεί από τους δασκάλους να λένε στους μαθητές πως η Χριστιανική θρησκεία, όπως περιγράφεται στη Βίβλο, είναι αληθινή και πως κάθε άλλη θρησκεία…είναι λάθος;”.” Για να συνεχίσει υπογραμμιζοντας: “Ο John Scopes δικάζεται σήμερα διότι οι φονταμελιστές κυνηγούν κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο. Η θεωρία της Εξέλιξης των Ειδών είναι αποδεκτή από κάθε επιστήμονα. Ο νόμος του Butler είναι μία θρασεία προσπάθεια να καταστραφεί η γνώση, όπως ακριβώς γινόταν τον Μεσαίωνα. Ο John Butler και οι βουλευτές της Πολιτείας του Τενεσή προσπάθησαν να αρπάξουν την Επιστήμη από το λαιμό και να την πνίξουν. Η επιχειρούμενη δολοφονία της Επιστήμης πρέπει να αποτύχει διότι το Σύνταγμα στέκεται ως εγγυητής των δικαιωμάτων ενός ανθρώπου απέναντι στην άγνοια και τη δεισιδαιμονία”. Η ομιλία του Darrow προς τους ενόρκους τελείωσε με τα ακόλουθα λόγια, λόγια που αποθανάτισε 35 χρόνια αργότερα ο Spencer Tracy, υποδιόμενος τον Darrow στην ταινία “Inherit the Wind”:
Αν σήμερα μπορεί κάποιος να πάρει την Εξέλιξη των Ειδών και να κάνει τη διδασκαλία της στα δημόσια σχολεία έγκλημα, αύριο μπορεί να κάνει έγκλημα τη διδασκαλία της στα ιδιωτικά σχολεία και του χρόνου να την κάνει έγκλημα στις τοπικές συναθροίσεις ή στις εκκλησίες. Στην επόμενη σύνοδο μπορεί να απαγορεύσετε τα βιβλία και τις εφημερίδες. Σύντομα μπορεί να βάλετε τους Καθολικούς να πολεμάνε με τους Προτεστάντες και τους Προτεστάντες να πολεμάνε μεταξύ τους και μπορεί να προσπαθήσετε να επιβάλλετε τη θρησκεία σας στα μυαλά των ανθρώπων. Αν μπορείτε να κάνετε το ένα, μπορείτε να κάνετε και το άλλο. Η άγνοια και ο φανατισμός είναι πολυάσχολοι και ανατροφοδοτούνται. Σήμερα είναι οι δάσκαλοι στα δημόσια σχολεία, αύριο είναι οι δάσκαλοι στα ιδιωτικά σχολεία. Αύριο είναι οι παπάδες και οι καθηγητές, τα περιοδικά, τα βιβλία και οι εφημερίδες. Ύστερα από λίγο καιρό, οι άνθρωποι και οι θρησκείες θα πολεμάνε μεταξύ τους μέχρι τη στιγμή που, με σημαίες και τυμπανοκρουσίες, θα επιστρέψουμε στις ημέρες εκείνες του δέκατου έκτου αιώνα όταν φανατισμένοι άναβαν φωτιές για να κάψουν ανθρώπους που τολμούσαν να διαφωτίσουν και να εκπολιτίσουν τον ανθρώπινο νου”.
Η σιγή που έπεσε στο δικαστήριο ήταν πιο νεκρική και από τον κρότο που κάνουν οι νεκροί.
Στις 21 Ιουλίου του 1925, ο δικαστής John Raulston διαβάζει το κείμενο της απόφασης των ενόρκων για τη δίκη της Πολιτείας του Τενεσή εναντίον του δάσκαλου John Thomas Scopes σε ένα κατάμεστο δικαστήριο (εφημερίδες της εποχής κάνουν λόγο πως ολόκληρος ο δρόμος έξω από το δικαστήριο ήταν γεμάτος κόσμο και δημοσιογράφους). Οι ένορκοι βρήκαν τον Scopes ένοχο για παραβίαση του νόμου του Butler και τον καταδίκασαν σε πρόστιμο $100 αλλά χωρίς ποινή φυλάκισης.
Ο John Thomas Scopes πέθανε στις 21 Οκτωβρίου του 1970. Ο John Washington Butler παρέμεινε πολιτειακός βουλευτής μέχρι το 1927. Πέθανε το 1952 παραμένοντας φανατικός πολέμιος του νόμου της Εξέλιξης μέχρι το τέλος της ζωής του. Ο νόμος που έφερε το όνομά του παρέμεινε εν ισχύ στην Πολιτεία του Τενεσή μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου του 1967 οπότε και καταργήθηκε με το Chapter No. 237, House Bill No. 48. Η δίκη του Scopes πέρασε στην ιστορία ως “Η δίκη των Πιθήκων”.
