Κάθε ρεκόρ καταρρίπτουν οι κατασχέσεις κοκαΐνης στην Ευρώπη και οι ενδείξεις αύξησης της διαθεσιμότητας της συγκεκριμένης ουσίας στη γηραιά ήπειρο πληθαίνουν, σημειώνει ευρωπαϊκή έκθεση για τα ναρκωτικά 2019: τάσεις και εξελίξεις, η οποία δημοσιεύθηκε από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας (EMCDDA), σήμερα στις Βρυξέλλες.
Στην ετήσια επισκόπησή του ο Οργανισμός πραγματεύεται επίσης: τις προκλήσεις που συνδέονται με την ηρωίνη και τα νέα συνθετικά οπιοειδή, τις τελευταίες εξελίξεις στην αγορά κάνναβης, τον ολοένα σημαντικότερο ρόλο της Ευρώπης στην παραγωγή συνθετικών ναρκωτικών και στη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών για την αποκόμιση οφελών για την υγεία στο πεδίο των ναρκωτικών.
«Η σημερινή έκθεση καταδεικνύει τη σύνθετη φύση του φαινομένου των ναρκωτικών στην Ευρώπη. Τα ναρκωτικά παραμένουν μία σταθερά εξελισσόμενη, πολύπλευρη απειλή για τις κοινωνίες μας, η οποία επηρεάζει τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων ανά τον κόσμο. Έχουμε την ανάγκη μίας πιο συντονισμένης προσέγγισης, μέσω της οποίας θα αντιμετωπίζεται τόσο η ζήτηση όσο και η προσφορά», δήλωσε ο Ευρωπαίος επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας, Δημήτρης Αβραμόπουλος, για να προσθέσει ότι οι προσπάθειες «μέσω των νέων κανονισμών απαγόρευσης ψυχοδραστικών ουσιών και της ενισχυμένης συνεργασίας με διεθνείς εταίρους, αποδίδουν καρπούς».
Η έκθεση του EMCDDA αναδεικνύει τη συνεχιζόμενη υψηλή διαθεσιμότητα των περισσότερων παράνομων ουσιών. Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία και όπως αναμεταδίδει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, στην Ευρώπη (Ε.Ε.-28, Τουρκία και Νορβηγία) καταγράφονται περισσότερες από 1 εκατομμύριο κατασχέσεις παράνομων ναρκωτικών ουσιών ετησίως. Σχεδόν 96 εκατομμύρια ενήλικες στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ηλικίας 15-64 ετών) έχουν κάνει χρήση κάποιας παράνομης ναρκωτικής ουσίας στη ζωή τους, ενώ εκτιμάται ότι 1,2 εκατομμύρια άτομα υποβάλλονται κάθε χρόνο σε θεραπεία για χρήση παράνομων ναρκωτικών ουσιών (Ε.Ε.-28). Το 2018 εντοπίστηκαν για πρώτη φορά στην Ένωση 55 νέες ψυχοδραστικές ουσίες (NPS), ανεβάζοντας σε 730 τον συνολικό αριθμό των ουσιών που παρακολουθούσε ο Οργανισμός.
«Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε στον τομέα των ναρκωτικών εξακολουθούν να αυξάνονται. Τα διαθέσιμα στοιχεία καταδεικνύουν ότι δεν αυξάνεται μόνον η διαθεσιμότητα των καθιερωμένων φυτικής προέλευσης ναρκωτικών, όπως η κοκαΐνη, αλλά ότι αναπτύσσεται επίσης μια αγορά στο πλαίσιο της οποίας τα συνθετικά ναρκωτικά και τα ναρκωτικά που παράγονται στην Ευρώπη διαδραματίζουν ολοένα και σημαντικότερο ρόλο. Η διαπίστωση αυτή αντανακλάται στα προβλήματα που συνδέονται με τη χρήση υψηλής δραστικότητας συνθετικών οπιοειδών, στις νέες τεχνικές παραγωγής MDMA και αμφεταμινών, καθώς και στις πρόσφατες εξελίξεις όσον αφορά τη μετατροπή της μορφίνης σε ηρωίνη εντός των συνόρων της Ευρώπης», δήλωσε ο διευθυντής του EMCDDA Αλέξις Γκούσντελ.
Σύμφωνα με την έκθεση, η επικράτηση της επικίνδυνης χρήσης οπιοειδών στους ενήλικες (15-64 ετών) εκτιμάται σε 0,4% του πληθυσμού της ΕΕ, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 1,3 εκατομμύρια προβληματικούς χρήστες οπιοειδών το 2017. Σε εθνικό επίπεδο, οι εκτιμήσεις για την επικράτηση της επικίνδυνης χρήσης οπιοειδών κυμαίνονται από λιγότερους από έναν έως περισσότερους από οκτώ προβληματικούς χρήστες ανά 1.000 κατοίκους ηλικίας 15-64 ετών.
Στις πέντε μεγαλύτερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης από άποψη πληθυσμού, που αντιπροσωπεύουν από κοινού το 62% του συνολικού πληθυσμού της, εκτιμάται ότι ζουν τα 3/4 (ποσοστό 77%) των προβληματικών χρηστών οπιοειδών (Γερμανία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο). Από τις 12 χώρες που διαθέτουν τακτικές εκτιμήσεις της επικίνδυνης χρήσης οπιοειδών από το 2008 έως το 2017, σε Ελλάδα, Μάλτα, Σλοβενία και Ισπανία καταγράφεται στατιστικά σημαντική μείωση, ενώ στην Τσεχική Δημοκρατία και την Ιρλανδία (έως το 2014) καταγράφεται στατιστικά σημαντική αύξηση.
Η κάνναβη το πιο δημοφιλές ναρκωτικό στην Ελλάδα
Ειδικότερα, για την Ελλάδα, τα στοιχεία δείχνουν ότι χρήση οπιοειδών το 2017 έκαναν 1,8-2,5 άτομα ανά 1.000 κατοίκους, ενώ σε θεραπεία υποκατάστασης βρίσκονται 9.388. Σε ό,τι αφορά την κοκαΐνη -με στοιχεία του 2015- το 1,3% των ενηλίκων (15-64) έχουν κάνει χρήση έστω μία φορά σε όλη τη ζωή τους, το 0,6% των νεαρών ενηλίκων (15-34) έστω μία φορά τον τελευταίο χρόνο και το 1% των μαθητών (15-16) μία φορά σε όλη τη διάρκεια ζωής. Σε θεραπεία υποβλήθηκαν 345 άτομα.
Το πιο δημοφιλές ναρκωτικό στην Ελλάδα είναι αναμφισβήτητα η κάνναβη, καθώς (με στοιχεία του 2015) το 11% των ενηλίκων (15-64) έχουν κάνει χρήση έστω μία φορά σε όλη τη ζωή τους, το 4,5% των νεαρών ενηλίκων (15-34) έστω μία φορά τον τελευταίο χρόνο και το 9% των μαθητών (15-16) μία φορά σε όλη τη διάρκεια ζωής. Σε θεραπεία υποβλήθηκαν 1.148 άτομα. Συνολικά, εκτιμάται ότι σχεδόν το 1% των ενηλίκων (15-64 ετών) στην ΕΕ κάνει καθημερινή ή σχεδόν καθημερινή χρήση κάνναβης. Το 2017 σχεδόν 155.000 άτομα στην Ευρώπη ξεκίνησαν θεραπεία για προβληματική χρήση κάνναβης. Σήμερα, οι περισσότεροι χρήστες που ξεκινούν θεραπεία σε εξειδικευμένα θεραπευτικά κέντρα για πρώτη φορά δηλώνουν ως κύρια ουσία χρήσης την κάνναβη.
Εξάλλου, σύμφωνα με την έκθεση, μεταξύ 2016 και 2017 καταγράφηκε σημαντική αύξηση των ποσοτήτων κατασχεθείσας κάνναβης στην Ελλάδα. Το 2017 οι ευρωπαϊκές χώρες ανέφεραν 490 κατασχέσεις κανναβινέλαιου, με τις μεγαλύτερες κατασχεθείσες ποσότητες να αναφέρονται σε Τουρκία (50 λίτρα σε 3 κατασχέσεις) και στην Ελλάδα (12 κιλά σε 37 κατασχέσεις).
Σε ό,τι αφορά την ηρωίνη σημειώνεται η «βαλκανική οδός» είναι η σημαντικότερη οδός διακίνησης στην Ευρώπη. Διασχίζει την Τουρκία για να καταλήξει σε χώρες των Βαλκανίων (Βουλγαρία, Ρουμανία ή Ελλάδα) και, στη συνέχεια, σε χώρες της Κεντρικής, της Νότιας και της Δυτικής Ευρώπης. Προέκυψε επίσης ένα παρακλάδι της «βαλκανικής οδού» μέσω Συρίας και Ιράκ.
