Καταθέτει σήμερα ο Ανδρέας Λοβέρδος το υπόμνημα του, κατά πληροφορίες μέσω του συνηγόρου του, απαντώντας στα στοιχεία που οδήγησαν την εισαγγελέα να καλέσει τον πρώην υπουργό Υγείας του ΠΑΣΟΚ (κατά την χρονική περίοδο 2011-2012) για την υπόθεση της Novartis ως ύποπτο τέλεσης του κακουργήματος της παθητικής δωροδοκίας, κατ΄ εξακολούθηση, κατά του Δημοσίου με όφελος που έτυχε ή επιδίωξε ο δράστης ή ζημία που προξενήθηκε ή απειλήθηκε στο Δημόσιο που υπερβαίνουν το ποσό των 150.000 ευρώ.
Ο κ. Λοβέρδος είχε κληθεί για τις 3 Μαΐου, αλλά ζήτησε, όπως δικαιούτο, δια του νομικού εκπροσώπου του Άγγελου Καραχάλιου, και έλαβε προθεσμία για σήμερα, προκειμένου να ενημερωθεί για το σύνολο των στοιχείων της δικογραφίας και να προετοιμάσει το υπόμνημα των έγγραφων εξηγήσεων του.
Υπενθυμίζεται ότι η εισαγγελέας κατά της διαφθοράς, Ελένη Τουλουπάκη, είχε διαβιβάσει, μέσω της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου, τον φάκελο στη Βουλή, ζητώντας την άρση της βουλευτικής ασυλίας του, ώστε να του στείλει κλήση ως υπόπτου τέλεσης παθητικής δωροδοκίας.
Η βουλευτική ασυλία ήρθη, με σύμφωνη γνώμη και του ίδιου του Ανδρέα Λοβέρδου.
Επισημαίνεται ότι σύμφωνα με το πρώτο σχετικό διαβιβαστικό των εισαγγελέων κατά της διαφθοράς προς την Βουλή, η ζημιά από το σκάνδαλο της φαρμακοβιομηχανίας Novartis για το ελληνικό δημόσιο ξεπερνά τα 3 δισεκατομμύρια ευρώ. Από τις καταθέσεις δε των μαρτύρων προκύπτει «πάρτι» μιζών που φθάνουν τα πενήντα εκατομμύρια ευρώ στο οποίο φέρεται να συμμετείχαν και πολιτικά πρόσωπα.
Η συνολική ζημιά του Δημοσίου από τις παράνομες πρακτικές των φαρμακευτικών εταιριών αγγίζει τα 23 δισ. ευρώ (2000 ώς το 2015)
Τι έχουν καταθέσει μάρτυρες για Ανδρέα Λοβέρδο
Για τον πρώην υπουργό Υγείας, Ανδρέα Λοβέρδο είχαν αναφερθεί στις καταθέσεις τους και οι τρεις προστατευόμενοι μάρτυρες αλλά και ο τέταρτος μάρτυρας, την ύπαρξη του οποίου αποκάλυψε το Documento και ο οποίος έχει δώσει τουλάχιστον οκτώ αποκαλυπτικές καταθέσεις.
Η πρώτη αναφορά στον πρώην υπουργό Υγείας, Ανδρέα Λοβέρδο, έγινε από τον προστατευόμενο μάρτυρα με την κωδική ονομασία «Μάξιμος Σαράφης» στην κατάθεση της 12ης Ιανουαρίου 2018, όπου αναφέρει ότι «ο Ανδρέας Λοβέρδος δωροδοκήθηκε κατ’ επανάληψη από τη Novartis επειδή φρόντιζε να δίδεται πλήρης αποζημίωση σε φάρμακα της εταιρείας, ογκολογικά, αιματολογικά και φάρμακα σπάνιων παθήσεων».
Στις 15 Ιανουαρίου ο «Μάξιμος Σαράφης» επανέρχεται στην Εισαγγελία κατά της διαφθοράς όπου συνεχίζει την κατάθεση του. Σε σχέση με τον Ανδρέα Λοβέρδο λέει πως είχε απευθείας επικοινωνία με τον Κωνσταντίνο Φρουζή μέσω των προσωπικών τους e-mails, κάνοντας την εκτίμηση ότι η ηλεκτρονική επικοινωνία σημαίνει ότι είχαν να πουν κάτι μεταξύ τους που δεν ακολουθεί την επίσημη υπηρεσιακή οδό και προσθέτοντας ότι, δεν ήταν μόνο τα e-mails, αλλά και οι δια ζώσης συναντήσεις, καθώς είχαν τακτική επαφή και από κοντά.
Οι δύο δημοσιογράφοι και η εταιρεία Prestige
Για την τιμολόγηση δύο φαρμάκων του GILENYA και του TASIGNA150 ο ίδιος μάρτυρας «Μάξιμος Σαράφης» αναφέρεται στους δημοσιογράφους, Νίκο Χασαπόπουλο και Έλενα Φυντανίδου, οι οποίοι, κατά τα λεγόμενα του , σύστησαν κατόπιν εντολής της Novartis την εταιρεία δημοσίων σχέσεων και διαφήμισης Prestige. «Η συγκεκριμένη εταιρεία έλαβε από τη Novartis έργα συνολικού ύψους 200.000 ευρώ στη διάρκεια μιας διετίας προκειμένου να προωθήσει σε επίπεδο δημοσιότητας την κατ’ εξαίρεση τιμολόγηση των δύο φαρμάκων μέσα στον Αύγουστο του 2011, να καλλιεργηθεί μια θετική πολιτική εικόνα του Ανδρέα Λοβέρδου και να καλλιεργηθεί η θετική εικόνα του Φρουζή ως υποψήφιου για την προεδρία του ΣΦΕΕ».
Ο μάρτυρας αναφέρεται και σε συνάντηση που είχε κανονιστεί στο σπίτι του Νίκου Χασαπόπουλου μεταξύ Λοβέρδου και Φρουζή. «Το ραντεβού στο οποίο παραβρέθηκαν οι Φρουζής, Χασαπόπουλος και Λοβέρδος έγινε το καλοκαίρι του 2011 και σίγουρα πριν την τιμολόγηση των δύο φαρμάκων».
«Γνωρίζω ότι ο Λοβέρδος δωροδοκήθηκε»
Όπως λέει ο μάρτυρας «γνωρίζω ότι ο Λοβέρδος για τη συγκεκριμένη περίπτωση δωροδοκήθηκε. Πιθανολογώ ότι η δωροδοκία μεθοδεύτηκε ως εξής: Στις 21 Ιουλίου 2011 και ώρα 20.52 εστάλη μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από τον Φρουζή προς τον διευθύνοντα σύμβουλο της Novartis και τον οικονομικό διευθυντή της Novartis με τίτλο «παρακαλώ λάβετε υπόψη». «Πιθανολογώ» συνεχίζει ο μάρτυρας «δεδομένης της ώρας ότι το μήνυμα εστάλη από το κινητό τηλέφωνο του Φρουζή λαμβάνοντας υπόψιν ότι δεν γνωρίζει να χρησιμοποιεί ηλεκτρονικό υπολογιστή. Στο συγκεκριμένο μήνυμα αναφερόταν τα εξής: Ο αντιπρόεδρος ζητεί να λάβει έκτακτη αύξηση του προϋπολογισμού του τμήματος του ύψους 200.000 ευρώ για τον προϋπολογισμό του 2012. Ο Φρουζής ζητούσε με επιμονή αυτή την αύξηση του προϋπολογισμού ώστε η εταιρεία να πετύχει τους φιλόδοξους στόχος της. Ο Φρουζής ανέφερε ότι χρειάζεται συμμαχίες από όλα τα πολιτικά κόμματα και τους σχετικούς τομεάρχες υγείας διότι διέβλεπε ότι η επόμενη κυβέρνηση θα ήταν κυβέρνηση συνεργασίας».
Στη συνέχεια, ο μάρτυρας αναφέρει ότι «το δώρο που έλαβε για την τιμολόγηση των δύο φαρμάκων ο Ανδρέας Λοβέρδος δεν είναι κάτω του ποσού των 200.000 ευρώ συνολικά και προσθέτει πως επί υπουργίας του η Novartis δωροδόκησε κατ’ επανάληψή και εν γνώση του κ. Λοβέρδου τον σύμβουλο του Νικόλαο Μανία ο οποίος ήταν αρμόδιος για να περνάει τις τιμές των φαρμάκων στο λογισμικό που ο ίδιος δημιούργησε με χρηματοδότηση της Novartis. «Με αυτό τον τρόπο ο Μανίας καθόριζε τις τιμές όλων των φαρμάκων της αγοράς. Η δωροδοκία προς τον Μανία γινόταν μεταξύ άλλων και μέσω συμβάσεων παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών που είχε συνάψει η Novartis με εταιρεία συμφερόντων του”.
Ο μάρτυρας υποστηρίζει ότι «ο κ. Λοβέρδος δωροδοκήθηκε και με 70.000 ευρώ προκειμένου να μην εγκρίνει ανταγωνιστικό φάρμακο για την ωχρά κηλίδα». Όπως αναφέρει το συγκεκριμένο ποσό ο Φρουζής το έδωσε διά ζώσης στον κ. Λοβέρδο.
Η μαρτυρία της «Αικατερίνης Κελέση» για τον Ανδρέα Λοβέρδο
Σύμφωνα με την τρίτη προστατευόμενη μάρτυρα που έχει την κωδική ονομασία “Αικατερίνη Κελέση”:
«Ο Φρουζής συναντιόταν με το Λοβέρδο τακτικά τόσο στο υπουργείο Υγείας όσο και σε άλλους χώρους. Ο Λοβέρδος εξυπηρετούσε τα συμφέροντα της Novartis όπως το ζητούσε κατά περίπτωση ο Φρουζής, αυτό σημαίνει ότι εξυπηρετούσε την ταχεία τιμολόγηση των προϊόντων της και επηρέαζε με αυτό τον τρόπο και την αποζημίωση. Για να κυκλοφορήσει ένα φάρμακο θα πρέπει πρώτα να αποζημιωθεί, επί υπουργίας Λοβέρδου και σε συνεργασία με τη γενική Γραμματέα Αθηνά Δρέττα ενώ δεν κυκλοφορούσε κανένα νέο φάρμακο για ενάμιση περίπου χρόνο, με σκοπό να περιοριστεί η φαρμακευτική δαπάνη, παρενέβη ο Φρουζής ο οποίος με το προαναφερόμενο τρόπο χρημάτισε και τους δύο με ικανά χρηματικά ποσά προκειμένου να αποζημιώσουν το φάρμακο Gilenya το οποίο είναι ιδιαίτερα ακριβό και αφορά την σκλήρυνση κατά πλάκας. Πράγματι το φάρμακο αποζημιώθηκε και τέθηκε σε κυκλοφορία αποφέροντας τεράστια κέρδη στη Novartis. Aντίθετα δεν αποζημιώθηκε κανένα άλλο φάρμακο άλλης εταιρείας και αυτό δημιουργήσει αρνητικές εντυπώσεις στο χώρο των υπολοίπων φαρμακευτικών εταιρειών.
Στη συνέχεια κατά την περίοδο 2013 εμφανίζεται σύμβουλος συνεργάτης του Λοβέρδου ο κ. Μανιαδάκης καθηγητής της εθνικής σχολής Δημόσιας υγείας ο οποίος εισέπραττε χρήματα προκειμένου να εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Novatris εν γνώση του υπουργού».
Σε άλλο σημείο της κατάθεσης της, που έγινε στις 6 Νοεμβρίου 2017, η «Κελέση» λέει ότι ο Ανδρέας Λοβέρδος απαιτούσε τα χρήματα να του καταβάλλονται πάντα σε βαλίτσα.
Προσθέτει ακόμα ότι «ο κ. Λοβέρδος πέρα από τα χρήματα που λαμβάνει με βαλιτσάκι χέρι με χέρι χρησιμοποιούσε επιπλέον και μια εταιρεία όπως είχε αναφερθεί από τον Φρουζή με την επωνυμία computer team η οποία ήταν συμφερόντων του αλλά δε φαινόταν ο ίδιος. Η εταιρεία αυτή είχε αναλάβει συμβατικά το ενιαίο πληροφοριακό σύστημα του υπουργείου υγείας επί των ημερών του και μέχρι σήμερα και απ´οτι γνωρίζω μέσω αυτής νομιμοποιούσε μέρος από τα παράνομα χρήματα που λάμβανε».
Για τον Ανδρέα Λοβέρδο είχε καταθέσει και ο “Γιάννης Αναστασίου” που έχει γίνει γνωστό ότι ήταν ο καθηγητής της ΕΣΔΥ Νίκος Μανιαδάκης, καθώς πλέον είναι και ο ίδιος κατηγορούμενος για το σκάνδαλο της Novartis.
Ως προστατευόμενος μάρτυρας με την κωδική ονομασία «Ιωάννης Αναστασίου» είχε αναφέρει στην δική του κατάθεση ότι «επί υπουργίας Λοβέρδου στην προετοιμασία και διαμόρφωση του δελτίου τιμών συμμετείχαν άτομα όπως η πρόεδρος της επιτροπής τιμών Ζωή Δέδε, ο προϊστάμενος της διεύθυνσης φαρμάκου του υπουργείου Υγείας, Νίκος Καραπάνος και ο Νίκος Μανίας, άτομα τα οποία από κοινού προετοίμαζαν την διαμόρφωση του δελτίου τιμών».
Όπως ανέφερε «την περίοδο εκείνη υπήρξε μεγάλη αδιαφάνεια και γκρίζες ζώνες σε σχέση με τις πηγές των στοιχείων και την μεθοδολογία επεξεργασίας τους». Προσθέτει δε ότι όλοι ήταν στενοί συνεργάτες του κ. Λοβέρδου και θεωρεί πως είναι λογικά αδύνατο ο υπουργός να μην γνώριζε, δεδομένου ότι αυτός είχε την ευθύνη της έγκρισης των τιμών με την υπογραφή του.
Για τον Ανδρέα Λοβέρδο έχει καταθέσει και ο τελευταίος μάρτυρας που έχει προσκομίσει στην εισαγγελία κατά της διαφθοράς και χιλιάδες έγγραφα στοιχεία.
Το 2011 ο τότε υπουργός Υγείας Ανδρέας Λοβέρδος, σύμφωνα με τον μάρτυρα, καθυστερούσε επίτηδες την τιμολόγηση φαρμάκων ώστε να διατηρούνται οι παλιές υψηλές τιμές. Κανονικά έπρεπε να εκδώσει υπουργική απόφαση με την οποία θα οριζόταν ως τιμή του κάθε φαρμάκου ο μέσος όρος των τριών μικρότερων τιμών της Ευρώπης. Αντί αυτού, γνωστοποίησε στη Novartis τέσσερα διαφορετικά σενάρια τιμολόγησης και τελικά εφάρμοσε αυτό που τη βόλευε. Συγκεκριμένα, τον Ιούνιο του 2011 με υπουργική απόφαση, αντί να ορίσει ως τιμή τον μέσο όρο των τριών χαμηλότερων, όρισε το 70% της τιμής του 2009. Σύμφωνα με τον μάρτυρα, το ελληνικό δημόσιο πλήρωσε πάνω από 50 εκατ. ευρώ υπερκέρδη στην ευνοούμενη φαρμακευτική πολυεθνική.
Το Gilenya και οι χειρόγραφες παρεμβάσεις
Ο μάρτυρας αναφέρεται στην τιμολόγηση φαρμάκων που έγιναν από τον Ανδρ. Λοβέρδο στις 4 Αυγούστου 2011. Η κατάθεσή του καθώς και τα έγγραφα που προσκόμισε επιβεβαιώνουν όσα έχουν καταθέσει ήδη προστατευόμενοι μάρτυρες για τη μεθόδευση του Ανδρ. Λοβέρδου σε σχέση με το φάρμακο Gilenya της Novartis. Την εποχή εκείνη υπήρχε απαγόρευση κυκλοφορίας νέων φαρμάκων. Ωστόσο, στην επανατιμολόγηση των φαρμάκων που έγινε τον Αύγουστο (ο κατάλογος τιμών αφορούσε μόνο παλιά φάρμακα) προστέθηκε στο τέλος του καταλόγου το νέο φάρμακο Gilenya, στην τελευταία σειρά, ενώ έμειναν απέξω δύο παρόμοια φάρμακα άλλων ανταγωνιστικών εταιρειών.
Η “αλχημεία” Λοβέρδου που περιγράφει ο μάρτυρας φαίνεται ότι δεν πέρασε απαρατήρητη την εποχή εκείνη, αλλά οι αντιδράσεις χάθηκαν στη βουή του μεγάλου πάρτι στην υγεία. Ο Δημήτρης Βαρνάβας, τότε πρόεδρος της ομοσπονδίας των νοσοκομειακών γιατρών, επικαλούμενος non paper από την επιτροπή τιμών φαρμάκου είχε κατηγορήσει τον Ανδρ. Λοβέρδο. Διαβάζουμε σε δημοσίευμα της εποχής:
«Παράγοντες καταθέτουν πως η τιμολόγηση που έκανε ο κ. Λοβέρδος στο δελτίο τιμών φαρμάκων στις 4 Αυγούστου 2011 ουσιαστικά χάρισε στις πολυεθνικές φαρμακευτικές εταιρείες το ποσό των 527 εκατομμυρίων ευρώ!». Σύμφωνα με τον κ. Βαρνάβα, «παραδόξως, ο ευέξαπτος κ. Λοβέρδος ποιεί τη νήσσα, αν και πρόκειται για σκάνδαλο πρώτου μεγέθους και βρίσκεται σε πλήρη αντιστοίχηση με τον χαρακτηρισμό του ντίλερ ιδιωτικών συμφερόντων…».
Ο νέος μάρτυρας επιβεβαιώνει κατάθεση του στελέχους της φαρμακευτικής εταιρείας Genesis Κυριάκου Μπερμπεριάν στην Εισαγγελία Διαφθοράς (2 Φεβρουαρίου 2018), ο οποίος περιέγραψε τη σκανδαλώδη διαδικασία. Καταθέτει ο Κυρ. Μπερμπεριάν:
«Το φάρμακο αυτό (το Gilenya της Novartis) έλαβε τιμή μέσα στο καλοκαίρι, σε περίοδο που υπήρχε ανακοστολόγηση παλαιών φαρμάκων, και εμβόλιμα πήρε τιμή και στη συνέχεια αποζημίωση μέσα σε έναν μήνα, με εξαιρετικά ταχείες διαδικασίες. Δεν ακολουθήθηκε διαδικασία τιμολόγησης νέων φαρμάκων. Σε πρωτότυπο δελτίο τιμών που ήταν από υπολογιστή το Gilenya και η τιμή του είχαν προστεθεί χειρόγραφα… Περίπου ενάμισι με δύο έτη μετά πήραν έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκου δύο παρόμοια με το Gilenya, το ένα ονόματι Tecfidera και το άλλο Aubagio. Υπήρξε σημαντική καθυστέρηση και της τιμολόγησης και της αποζημίωσης. Και τα δύο σκευάσματα ήταν αρκετά φτηνότερα σε σχέση με το Gilenya. Το Tecfidera κοστίζει 883 ευρώ, το Aubagio 696 και το Gilenya 1.473 ευρώ. Προκλήθηκε περιουσιακή ζημιά στο δημόσιο».
Τιμολογεί και ο ίδιος ο Λοβέρδος
Τον Απρίλιο του 2012, όπως καταθέτει ο μάρτυρας, ο Ανδρ. Λοβέρδος έβαλε με τον ίδιο τρόπο ένα ακόμη νέο φάρμακο σε κυκλοφορία, παρά τις απαγορεύσεις. Πρόκειται για το Tasigna, της Novartis και πάλι. Αν και ο μάρτυρας δεν το έχει καταθέσει, προκύπτει πως παρά την τιμολόγηση του Απριλίου ο Ανδρ. Λοβέρδος κάνει νέα τιμολόγηση δύο μέρες πριν από τις εκλογές του Μαΐου του 2012. Μάλιστα προκειμένου να ορίσει εσπευσμένα την τιμή των φαρμάκων, αναλαμβάνει ο ίδιος την ευθύνη τιμολόγησης, η οποία ανήκει ως εκείνη την ώρα στον ΕΟΦ. Ο πρόεδρος της ομοσπονδίας νοσοκομειακών γιατρών Δ. Βαρνάβας είχε δηλώσει μάλιστα τότε ότι «ο υπουργός Υγείας απέφυγε να δώσει απάντηση σε ερώτημα που του υποβλήθηκε γιατί προέβη ο ίδιος στην τιμολόγηση φαρμάκων δύο μέρες πριν προκηρυχτούν οι πρόσφατες εκλογές στις 6 Μαΐου, ενώ κάτι τέτοιο ανήκει στην αρμοδιότητα του ΕΟΦ»
Ο μάρτυρας ωστόσο αναφέρεται και στην εταιρεία Prestige, η οποία έχει κατονομαστεί από τους προστατευόμενους μάρτυρες και το FBI ως η εταιρεία που ξέπλενε χρήμα για τον Ανδρ. Λοβέρδο. Σύμφωνα με τις καταθέσεις, η εταιρεία αυτή κινήθηκε από τους δημοσιογράφους του «Βήματος» Νίκο Χασαπόπουλο και Ελενα Φυντανίδου για να χρηματίζει τον τότε υπουργό Υγείας. Ο νέος μάρτυρας, παρότι δεν αναφέρεται στη σχέση της συγκεκριμένης εταιρείας με τον Ανδρ. Λοβέρδο, καταθέτει ότι η εταιρεία πληρώθηκε από τον αντιπρόεδρο της Novartis Κωνσταντίνο Φρουζή για να χρηματοδοτήσει έμμεσα με μαύρο χρήμα την προεκλογική καμπάνια της πρώην γενικής γραμματέα Κοινωνικής Ασφάλισης Αθηνάς Δρέττα. Η Αθ. Δρέττα πολιτεύτηκε αρχικά με το ΠΑΣΟΚ και στη συνέχεια υπήρξε υποψήφια με το Ποτάμι την επίμαχη περίοδο που αναφέρει ο μάρτυρας. Οπως έχει αποκαλύψει το Documento, το FBI έχει στη διάθεσή του βίντεο στο οποίο φαίνεται ότι η Novartis και ο αντιπρόεδρός της Κ. Φρουζής διοργάνωσαν στις 27 Απριλίου 2012 προεκλογική συγκέντρωση στο αμφιθέατρο της εταιρείας, με ομιλήτρια μεταξύ άλλων την Αθ. Δρέττα και συντονιστή τον Νίκο Ευαγγελάτο.
