Περισσότεροι από 800.000 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο λόγω της αυτοκτονίας, που αποτελεί δεύτερη αιτία θανάτου ατόμων ηλικίας από 15 έως 29 έτη, ενώ αξιοσημείωτη είναι στην εποχή μας η συσχέτιση των οικονομικών δυσχερειών και της ανεργίας με την αυτοκτονική τάση, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Η 10η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια μέρα Πρόληψης της Αυτοκτονίας, μια επέτειος που προέκυψε από τη συνεργασία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας με τη Διεθνή Συνεργασία για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας (IASP) και την Παγκόσμια Ομοσπονδία για την Ψυχική Υγεία. Το έτος θεμελίωσης είναι το 2003 και η φετινή επέτειος αποτελεί την 15η.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η αυτοκτονία αποτελεί μία από τις είκοσι πρώτες αιτίες πρώιμου θανάτου που μπορεί να προληφθεί. Επομένως, είναι σημαντικό η πρόληψη της αυτοκτονίας να συμπεριληφθεί στις προτεραιότητες των χωρών, ως προς τις στρατηγικές υγείας που αναπτύσσουν. Οι στρατηγικές πρόληψης θα πρέπει να έχουν πολυτομεακό χαρακτήρα καθώς το πρόβλημα είναι σύνθετο και αφορά σε ανθρώπους με διαφορετικά πολιτιστικά, οικονομικά, θρησκευτικά, μορφωτικά και λοιπά χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μέχρι σήμερα μόνο 28 χώρες έχουν Εθνική Στρατηγική για την πρόληψη της αυτοκτονίας.
Στόχος της επετείου αυτής είναι η παγκόσμια αφύπνιση και ενημέρωση για το σοβαρό αυτό κοινωνικό φαινόμενο, καθώς και η ενίσχυση της ανάπτυξης στρατηγικών πρόληψης και προαγωγής της υγείας, που οδηγούν στην αντιμετώπισή του.
Δεύτερη αιτία θανάτου για τους νέους
Κάθε χρόνο, περισσότεροι από 800.000 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους λόγω της αυτοκτονίας ενώ αυτοί που κάνουν απόπειρα αυτοκτονίας είναι έως και 25 φορές περισσότεροι. Αποτελεί δε τη δεύτερη αιτία θανάτου ατόμων ηλικίας από 15 έως 29 έτη.
Οι παράγοντες που προκαλούν την αυτοκτονία μπορεί να είναι ψυχολογικοί, κοινωνικοί, βιολογικοί, πολιτιστικοί και περιβαλλοντικοί.
Αξιοσημείωτη είναι η συσχέτιση των οικονομικών δυσχερειών και της ανεργίας με την αυτοκτονική τάση, που αναδείχθηκε στο πλαίσιο του 11ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Δημόσιας Υγείας 2016.
Πίσω από αυτές τις στατιστικές όμως είναι οι μεμονωμένες ιστορίες εκείνων των ανθρώπων που έχουν αμφισβητήσει, για πολλούς διαφορετικούς λόγους, την αξία της ζωής τους.
«Πάρτε ένα λεπτό, αλλάξτε μία ζωή»
Η φετινή επέτειος έχει ως θέμα «Πάρτε ένα λεπτό, αλλάξτε μία ζωή» και απευθύνεται στις κοινότητες οι οποίες έχουν την υποχρέωση να προστατεύουν τα ευάλωτα μέλη τους.
Τα άτομα που έχουν ένα επεισόδιο σοβαρής αυτοκτονικής σκέψης ή απόπειρας συχνά λένε ότι δεν έψαχναν συγκεκριμένες συμβουλές, αλλά ότι η συμπόνια και η συμπάθεια από τους άλλους βοήθησαν να αλλάξουν τα πράγματα γύρω τους και να τους κατευθύνουν προς την ανάκαμψη.
Κατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας:
- Η σχέση μεταξύ αυτοκτονίας και ψυχικών διαταραχών (ιδίως κατάθλιψης και διαταραχών της χρήσης οινοπνεύματος) είναι καλά εδραιωμένη στις χώρες υψηλού εισοδήματος
- Πολλές αυτοκτονίες συμβαίνουν παρορμητικά σε στιγμές κρίσης εξαιτίας της αδυναμίας αντιμετώπισης των πιέσεων και των προβλημάτων, σε διαταραχές σχέσεων ή χρόνιο πόνο και ασθένεια.
- Επιπλέον, οι συγκρούσεις, οι καταστροφές, η βία, η απώλεια και η αίσθηση απομόνωσης συνδέονται στενά με την αυτοκτονική συμπεριφορά.
- Τα ποσοστά αυτοκτονίας είναι επίσης υψηλά μεταξύ των ευάλωτων ομάδων που υφίστανται διακρίσεις.
- Ο ισχυρότερος παράγοντας κινδύνου για αυτοκτονία είναι μια προηγούμενη απόπειρα αυτοκτονίας.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η πρόληψη των αυτοκτονιών είναι ανεπαρκής εξαιτίας της απουσίας επαγρύπνησης και της παραδοχής (είναι ένα θέμα – ταμπού) ότι πρόκειται για ένα μείζον πρόβλημα Δημόσιας Υγείας. Δεν είναι τυχαίο ότι ο αριθμός των αυτοκτονιών συχνά χρησιμοποιείται ως Δείκτης της Ψυχικής Υγείας του πληθυσμού μιας χώρας.
Πρόληψη μέσω της εκπαίδευσης και των ΜΜΕ
Είναι φανερό ότι η πρόληψη απαιτεί παρεμβάσεις καινοτόμες και μεγάλου εύρους με πολυτομεακή προσέγγιση, η οποία θα περιλαμβάνει εκτός από τον τομέα της Υγείας και άλλους τομείς όπως: την Εκπαίδευση, Απασχόληση, Δικαιοσύνη, Θρησκεία, Νομολογία, Πολιτική και τα ΜΜΕ.
Ένας από τους πυλώνες της πρόληψης είναι τα προγράμματα Αγωγής Υγείας, που με τη συνεργασία πολλών φορέων, μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο ζωής των ατόμων και να βελτιώσουν τη στάση τους απέναντι στα προβλήματα.
Επιπλέον απαιτείται κοινωνική υποστήριξη, οικογενειακή συνοχή και συμπαράσταση για την ενίσχυση του ψυχικού σθένους (με τη βοήθεια πάντοτε των ειδικών) των ατόμων που έχουν αυτοκτονικές τάσεις.
