Αφιερωμένο στις «Μεγάλες Ιδέες» των βαλκανικών εθνικών κινημάτων από τον 18ο ώς τον 20ό αιώνα θα είναι το 4ο Διεθνές Συνέδριο των «Βαλκάνιων Κόσμων», που διοργανώνει το Τμήμα Διεθνών και Βαλκανικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, από αύριο Πέμπτη 29 Νοεμβρίου μέχρι και το Σάββατο 1 Δεκεμβρίου 2018.
Βασικές θεματικές του Συνεδρίου θα αποτελέσουν η ελληνική «Μεγάλη Ιδέα» και το σερβικό «Nacertaniye», που διατυπώθηκαν ταυτόχρονα το 1844, η Μεγάλη Βουλγαρία του Αγίου Στεφάνου, οι διαφορετικές εκδοχές Ιλλυριανισμών και Γιουγκοσλαβισμών, τα εθνικά οράματα ολοκλήρωσης των Ρουμάνων και Αλβανών εθνικιστών, αλλά και οι διαφορετικές παραλλαγές της Οθωμανικής αυτοκρατορικής ιδεολογίας: Οθωμανισμός, Πανισλαμισμός, Παντουρκισμός.
Η εναρκτήρια εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 29 Νοεμβρίου 2018 στις 5.30 το απόγευμα στο Αμφιθέατρο Τελετών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και εκτός από την κεντρική ομιλία του καθηγητή John Breuilly (London School of Economics) θα περιλαμβάνει και μία στρογγυλή τράπεζα αφιερωμένη στα 30 χρόνια από τη δημοσίευση του βιβλίου της Έλλης Σκοπετέα, Το Πρότυπο Βασίλειο και η Μεγάλη Ιδέα. Η στρογγυλή τράπεζα θα διεξαχθεί στην ελληνική γλώσσα, με τη συμμετοχή των καθηγητών Ι. Χασιώτη, Β. Γούναρη, Χ. Κουλούρη και Β. Ωρμπάκε, και θα επικεντρώσει στα νέα ιστοριογραφικά ρεύματα.
Όπως επισημαίνει ο Πρόεδρος της Επιστημονικής και Οργανωτικής Επιτροπής του συνεδρίου, καθηγητής Δημήτρης Σταματόπουλος, «θα μπορούσαμε να οριοθετήσουμε το τι είναι “Μεγάλη Ιδέα”, κατ’ αρχήν, ως τα αλυτρωτικά οράματα των Βαλκάνιων στην προσπάθειά τους να υποκαταστήσουν στα παλαιά εδάφη της την Οθωμανική και την Αυστριακή Αυτοκρατορία». «Ωστόσο», επισημαίνει ο ίδιος, «θα ήταν λάθος να ταυτίζαμε τις “Μεγάλες Ιδέες” μόνο με τον αλυτρωτισμό. Οι “Μεγάλες Ιδέες” υπήρξαν τα ακρότατα όρια των εθνικών “φαντασιακών κοινοτήτων”, ο τρόπος με τον οποίο έπρεπε αυτές συνεχώς να αναπροσδιορίζονται για να μπορέσουν να ενσωματώσουν ή να αποκλείσουν πληθυσμούς από τον «εθνικό κορμό», για να συναγωνισθούν το αυτοκρατορικό μοντέλο την ίδια στιγμή που το οδηγούσαν στο τέλος του. Και την ίδια στιγμή επικοινωνούσαν με εκδοχές ευρωπαϊκών παν-εθνικιστικών ιδεολογικών ρευμάτων, όπως ο Παγγερμανισμός, ο Πανσλαβισμός, ο Πανισλαμισμός ή και η Ρωσική πανορθόδοξη εξωτερική πολιτική, που μέσα από διαφορετικές αναγνώσεις της φυλής, της εθνότητας ή της θρησκείας έθεταν ένα ζήτημα υπέρβασης της εθνικής διαφορετικότητας μέσα σε ευρύτερους ιδεολογικούς σχηματισμούς».
