Στην πλατεία Αγίας Σοφίας, στη Τσιμισκή και τη Γούναρη, τη ΧΑΝΘ και την παραλία, σε σημεία που περνάμε καθημερινά, χωρίς να δίνουμε σημασία, κρύβεται η ιστορία της ναζιστικής εποχής της Θεσσαλονίκης. Αρκεί να κοιτάξουμε καλά και θα δούμε τις άγνωστες πτυχές της πόλης να ξεπροβάλλουν. Αυτά τα σημεία φώτισε σήμερα με την περιήγηση στη Θεσσαλονίκη της κατοχής και της απελευθέρωσης το νεοσύστατο Κέντρο Κοινωνικών Ιστορικών Μελετών Θεσσαλονίκης «Ο Βαρδάρης» με αφορμή την επέτειο της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης από τα ναζιστικά στρατεύματα (30 Οκτωβρίου 1944). Οδηγός του ταξιδιού στη Θεσσαλονίκη της κατοχής ήταν ο συγγραφέας, Γιάννης Γκλαρνέτατζης, ο οποίος «συνόδευσε» με την αφήγηση του τον κόσμο, που συμμετείχε στην περιήγηση, σε σημεία και στιγμές της Θεσσαλονίκης από την ταραγμένη περίοδο 1941-1944 (Κατοχή-Αντίσταση-Απελευθέρωση). Παράλληλα, διαβάστηκαν αποσπάσματα από σχετικά λογοτεχνικά κείμενα (Γ. Ιωάννου, Ντ. Χριστιανόπουλος κλπ) ενώ μοιράστηκαν και σπάνιες φωτογραφίες και ντοκουμέντα της εποχής. Όπως ανέφερε ο κ. Γκλαρνέτατζης το ενδιαφέρον από πλευράς κόσμου για την ιστορία της πόλης είναι πολύ μεγάλο. Επιπλέον, σύμφωνα με τον ίδιο, οι πτυχές της έχουν έντονο πολιτικό περιεχόμενο και συνδέονται με τη σημερινή εποχή.
Η περιήγηση
Η περιήγηση ξεκίνησε από την πλατεία Αγίας Σοφίας, η οποία αποτέλεσε επίκεντρο σημαντικών εκδηλώσεων, τόσο κατά τη διάρκεια της κατοχής, όσο και της απελευθέρωσης (π.χ. 30/1/41 επιμνημόσυνη δέηση για τον Μεταξά, 10/2/41 στόχος ιταλικών αεροπλάνων η εκκλησία της Αγίας Σοφίας, στην εν λόγω εκκλησία τελέστηκε και η δοξολογία της απελευθέρωσης).
Συνέχισαν στην Καρόλου Ντηλ και στάθηκαν απέναντι από το κτίριο του ΟΤΕ για να μιλήσουν, μεταξύ άλλων, για το βιβλιοπωλείο του δωσίλογου Γ. Βοσνιάδη που βρισκόταν ακριβώς στη γωνία Καρ. Ντηλ και Τσιμισκή, παραδίπλα από τον κινηματογράφο «Τιτάνια». Ο Βοσνιάδης ήταν αυτός ο οποίος ανέλαβε να δημεύσει και να καταστρέψει τελικά το εβραϊκό βιβλιοπωλείο «Μόλχο».
Δείτε το σχετικό βίντεο
Στη Τσιμισκή 72 βρισκόταν τα γραφεία της γερμανικής Μυστικής Στρατιωτικής Αστυνομίας (Geheime Feldpolizei, GFP) ενώ στο νούμερο 57 τα γραφεία της Εθνικής Ένωσις «Ελλάς» -περισσότερο γνωστή ως τρία έψιλον- η οποία ήταν η σημαντικότερη αντισημιτική και φασιστική οργάνωση της Βόρειας Ελλάδας κατά το Μεσοπόλεμο.
Στη διασταύρωση των οδών Γρηγορίου Παλαμά και Παύλου Μελά είχε εγκαταστήσει το αρχηγείο του ο δωσίλογος, Γεώργιος Πούλος, ο οποίος εκτελέστηκε το 1949 από το Ειδικό Δικαστήριο Δωσίλογων.
Στη Διαγώνιο είχε το σπίτι του ο γιατρός Καρακώτσος, ο οποίος έκρυψε αρκετούς Εβραίους από τους Γερμανούς, στη συμβολή των οδών Δ. Γούναρη και Α. Σβώλου είχε τα γραφεία της η δωσίλογη οργάνωση ΠΟΕΤ ενώ στα Ιλίσια είχαν λάβει χώρα πολλές συγκεντρώσεις-ομιλίες του Γ’ Ράιχ. Η περιήγηση ολοκληρώθηκε μετά από δύο ώρες στο Άγαλμα του ναυάρχου Βότση (διαδήλωση από τους φοιτητές της ΕΠΟΝ την 25η Μαρτίου 1943, υπονόμευση Λευκού Πύργου, παραλίας και λιμανιού με εκρηκτικά από τους ναζί) και τη ΧΑΝΘ (έδρα αμέσως μετά της νέας δημοτικής αρχής που διορίζεται από το ΕΑΜ, με επικεφαλής τον καθηγητή Δημήτρη Καββάδα).
Οι εκδηλώσεις του Κέντρου Κοινωνικών Ιστορικών Μελετών Θεσσαλονίκης «Ο Βαρδάρης» ολοκληρώνονται τη Δευτέρα 24 Οκτωβρίου, στις 19:30 στο Κοινωνικό Κέντρο / Στέκι Μεταναστ(ρι)ών (Ερμού 23), όπου θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση-συζήτηση γύρω από τα γεγονότα της απελευθέρωσης, την κατάσταση που επικρατούσε στην πόλη τους μήνες πριν από αυτή και την περίοδο της εαμοκρατίας που ακολούθησε. Τη συζήτηση ανοίγουν ο Μιχάλης Τρεμόπουλος και ο Φοίβος Μακρίδης, ενώ θα προβληθεί και σχετικό οπτικοακουστικό υλικό.
