Πριν από λίγες μέρες, στις 14 Σεπτεμβρίου, η γερμανική εφημερίδα «Westdeutsche Allgemeine Zeitung» ανακοίνωσε τον θάνατο, στα 78 χρόνια του, στο διαμέρισμά του στην Μόσχα, του Στανισλάβ Πετρόφ, γνωστού στην Δύση ως του «ανθρώπου που έσωσε τον κόσμο».
Την νύχτα της 26ης Σεπτεμβρίου του 1983, ο αντισυνταγματάρχης του σοβιετικού στρατού, Στανισλάβ Πετρόβ, βρισκόταν σε επιχειρησιακή υπηρεσία ρουτίνας στο κέντρο διοίκησης «Σερπουχόφ-15», 100 χιλιόμετρα έξω από την Μόσχα.
Εκείνη την περίοδο, ο Ψυχρός Πόλεμος βρισκόταν στην ακμή του. Μόλις πριν τρεις εβδομάδες είχε καταρριφθεί από την σοβιετική πολεμική αεροπορία το νοτιοκορεατικό επιβατικό «Μπόινγκ-747» πάνω από τον εναέριο χώρο της ΕΣΣΔ, ενώ είχε προηγηθεί, τον Μάρτιο του ίδιου χρόνιου, ο χαρακτηρισμός της Σοβιετικής Ενωσης από τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ, Ρόναλντ Ρήγκαν, ως «αυτοκρατορίας του κακού».
Στο κέντρο διοίκησης έφταναν οι πληροφορίες από το διαστημικό σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης «ΟΚΟ», το οποίο είχε παραδοθεί για επιχειρησιακή χρήση στον στρατό μόλις ένα χρόνο πριν. Σε περίπτωση πυραυλικής επίθεσης ενημερωνόταν άμεσα η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία, η οποία έπαιρνε και την απόφαση για απαντητικό χτύπημα.
Εκείνη την νύχτα της βάρδιας του Πετρόφ, ο ηλεκτρονικός υπολογιστής έδωσε αναφορά για εκτόξευση πυραύλου από αμερικανική βάση. Ωστόσο, αναλύοντας τα δεδομένα (μεταξύ άλλων οι υποτιθέμενες «εκτοξεύσεις» προέκυπταν μόνο από ένα σημείο και αποτελούνταν μόνο από λίγους βαλλιστικούς πυραύλους) ο Πετρόφ αποφασίζει, προς τύχη όλων μας, ότι πρόκειται για λανθασμένο συναγερμό του συστήματος και δεν έδωσε εντολή απαντητικού χτυπήματος… το οποίο θα ήταν τρομακτικά αληθινό αυτήν την φορά.
Από την έρευνα που ακολούθησε διαπιστώθηκε ότι η αιτία του λάθους συναγερμού ήταν το φως που έπεφτε στους δορυφορικούς αισθητήρες του «ΟΚΟ», από το ηλιακό φως που αντανακλάται στα σύννεφα που βρίσκονται σε μεγάλο υψόμετρο. Φυσικά έγιναν αλλαγές στο διαστημικό σύστημα, γεγονός που επέτρεψε τον αποκλεισμό τέτοιων καταστάσεων, ωστόσο γεγονός παραμένει ότι εκείνη την νύχτα, ο αξιωματικός βάρδιας Πετρόφ, έσωσε τον πλανήτη.
Για λόγους στρατιωτικού απορρήτου, αυτό το εκπληκτικό συμβάν παρέμεινε μυστικό μέχρι και το 1993, οπότε, ο συνταγματάρχης Βότιντσεφ, διοικητής της αντιπυραυλικής άμυνας το 1983, δημοσίευσε μια σύντομη περιγραφή των γεγονότων.
Σε συνέντευξή του στην «Κομσομόλσκαγια Πράβντα» τον Αύγουστο του 2016, διηγείται ο ίδιος τι συνέβη στις 0:15 της 26ης Σεπτεμβρίου του 1983.
«Το σύστημα δείχνει ότι η αξιοπιστία του συναγερμού είναι στο ανώτατο επίπεδο. Η σειρήνα ουρλιάζει. Από ψηλά στον τοίχο αναβοσβήνουν μεγάλα κόκκινα γράμματα: “Εναρξη”. Που σημαίνει ότι ο πύραυλος σίγουρα εκτοξεύθηκε. Κοίταξα κάτω τους δικούς μου υπολογισμούς. Κάποιοι πετάχτηκαν από τις καρέκλες τους. Υψωσα την φωνή και διέταξα να επιστρέψουν άμεσα στις θέσεις τους. Επρεπε να ελεγχθούν τα πάντα. Δεν μπορεί να συμβαίνει, ότι όντως πρόκειται για πύραυλο με πυρηνικές κεφαλές».
Το σοβιετικό σύστημα ειδοποίησης πυραυλικής επίθεσης επέτρεπε την παρακολούθηση της ξένης εκτόξευσης ακριβώς την στιγμή που ο πύραυλος έφευγε από το σιλό. Τριάντα επίπεδα ελέγχου επιβεβαίωσαν: Πύραυλος! Στην πραγματικότητα, τι απαιτείται από έναν άνθρωπο εκείνη την στιγμή; Το σύστημα του δίνει τις εισερχόμενες πληροφορίες, παρέχοντας μια «βάση αποδεικτικών στοιχείων» και ο υπεύθυνος υπηρεσίας αναφέρει στο ανώτερο επίπεδο. Από εκεί έρχεται η εντολή για απαντητικό χτύπημα.
Αλλά ο Πετρόφ αμφέβαλλε. Σε μια πραγματική επίθεση εναντίον της Σοβιετικής Ενωσης, οι πύραυλοι θα έπρεπε να εκτοξευθούν από πολλές βάσεις. Αλλά εδώ…
«Ολα τα στοιχεία από τον υπολογιστή μας αναπαράγονται αυτόματα στα ανώτερα κλιμάκια. Αλλά εκεί με έκπληξη αναρωτιούνται: Γιατί δεν υπάρχει επιβεβαίωση από εμένα; Μετά από δύο λεπτά χτυπάει το τηλέφωνο από την διοίκηση. Σηκώνω το ακουστικό και αναφέρω στον υπεύθυνο βάρδιας: “Σας προωθώ ψευδή πληροφορία”. Αυτός απάντησε λακωνικά: “Κατάλαβα”. Είμαι ευγνώμων σε αυτόν τον άνθρωπο ο οποίος επικοινώνησε με ακρίβεια, χωρίς φλυαρίες και ερωτήσεις εκείνη την στιγμή. Και εκείνη την στιγμή το σύστημα ενεργοποιείται πάλι. Δεύτερος πύραυλος εκτοξεύθηκε. Αρχίζουν πάλι να αναβοσβήνουν τα γράμματα “Εναρξη”. Και αμέσως μετά, σε διάστημα τριών λεπτών, τρεις ίδιοι συναγερμοί. Η αυτόματη επιγραφή άλλαξε σε “Πυραυλική επίθεση”»…
28 λεπτά μέχρι την «Αποκάλυψη»
Πόσο χρόνο είχε για λήψη τελικής απόφασης; Πολύ περισσότερο που εκείνη την στιγμή, οι αξιωματικοί υπηρεσίας έτρεχαν προς τον τότε ηγέτη της ΕΣΣΔ, Γιούρι Αντρόποφ, κρατώντας τα βαλιτσάκια με τους πυρηνικούς κωδικούς στα χέρια.
Ο Πετρόφ είπε ότι από την στιγμή της εκτόξευσης του εχθρικού πυραύλου μέχρι την λήψη απόφασης από την σοβιετική ηγεσία για απαντητικό χτύπημα δεν χρειάζονται περισσότερα από 28 λεπτά. Ο Πετρόφ δεν είχε περισσότερα από 15 λεπτά για να αποφασίσει την μοίρα του πλανήτη.
Μέσα σε εκείνο το χρόνο πρέπει να αναλύσεις πλήθος δεδομένων, πιθανοτήτων, στοιχείων και να λάβεις την σωστή απόφαση. Ο Πετρόφ σήκωσε στο πόδι τους πάντες. Οι αναφορές από άλλα συστήματα παρακολούθησης, ακόμη και άμεσης οπτικής αναφέρουν: Δεν βλέπουμε τίποτα να έρχεται. Τα ειδικά ραντάρ που έχουν την δυνατότητα κλειδώματος στόχου από χιλιάδες χιλιόμετρα απόσταση (Over-the-horizon radar) ανέφεραν: «ΤΙ-ΠΟ-ΤΑ».
Ο Πετρόβ ανέφερε ότι ο υπολογιστής έκανε λάθος. Στην συνέχεια αποδείχθηκε ότι όντως το σύστημα έδωσε λάθος συναγερμό.
«Κατέφτασε ο αρχηγός του επιτελείου μας, Βότιντσεφ και αμέσως μου λέει: “Ζήτησα από τον αρχηγό ΓΕΣ την προαγωγή σας”. Μύριζε παράσημο. Αλλά άρχισαν έλεγχοι και βρήκαν πολλές παρατυπίες. Το ξανασκέφτηκαν να με παρασημοφορήσουν. Πιάστηκαν από λεπτομέρειες όπως, γιατί δεν είναι συμπληρωμένο το ημερολόγιο βάρδιας; Απαντάω: Πώς θα μπορούσα να το κάνω αυτό, όταν στο ένα χέρι κρατάω το ακουστικό και στο άλλο το μικρόφωνο εσωτερικής επικοινωνίας; Εδινα διαταγές στην ομάδα εκείνη την στιγμή. “Και μετά;”, λένε “γιατί δεν το συμπλήρωσες;”. Τους απαντώ: “Οι σημειώσεις είναι εγκληματικές πράξεις. Κι εγώ δεν θέλω να κάθομαι…”».
Οταν το 1993 έγινε γνωστή αυτή η συγκλονιστική ιστορία, ο Πετρόφ έγινε διάσημος σε όλον τον κόσμο.
«Μια φορά μου έστειλε μια επιταγή ο ηθοποιός Κέβιν Κόστνερ. Πεντακόσια δολάρια. Δεν νιώθω άνετα που το λέω, αλλά μου έγραφε πως είναι ευγνώμων σε μένα που τότε δεν σηκώσαμε τους πυραύλους στον αέρα, εξαφανίζοντας από τον χάρτη τις Ηνωμένες Πολιτείες».
Τελικά τι χρώμα έχει αυτό το περίφημο κουμπί, τον ρώτησε ο δημοσιογράφος. Κόκκινο;
«Κόκκινο» απάντησε ο Πετρόφ κουνώντας το κεφάλι. «Μάλλον είναι μυστικό αλλά θα το πω. Βρισκόταν στην κονσόλα του αξιωματικού, κάτω από ένα μεταλλικό πώμα, με μια μολύβδινη σφραγίδα, για να μην πατηθεί κατά λάθος. Αλλά κάτω από το κουμπί δεν υπήρχαν καν καλώδια! Σε έναν σοβιετικό πυρηνικό σταθμό, ακόμη πριν το Τσερνόμπιλ, έγινε ένα ατύχημα. Ο αντιδραστήρας δεν “άκουγε”. Ο επικεφαλής υπηρεσίας έφυγε τρέχοντας από την αίθουσα πανικοβλημένος και την κατάσταση έσωσαν οι βοηθοί του. Τότε αποφάσισαν ότι δεν πρέπει να παίρνει αποφάσεις ο άνθρωπος σε τέτοιες στιγμές, μόνο ο κομπιούτερ, ο οποίος μπορεί να υπολογίζει τα πάντα. Το κουμπί το άφησαν ως είχε, για συμβολικούς λόγους. Να όμως που πριν 30 χρόνια χρειάστηκε να ακούσω την μηχανή, αλλά να πάρω απόφαση μόνος μου, σαν άνθρωπος».
Αλλά πώς έβλεπε αυτό που έκανε ο ίδιος εκείνη την νύχτα;
«Εγώ έσωσα τον κόσμο; Οχι, δεν είμαι κανένας ήρωας. Ουσιαστικά ήταν απλά ένα επεισόδιο στην δουλειά. Ηταν δύσκολο αλλά το αντιμετώπισα καλά. Αυτό είναι όλο…».
Πηγή: tvxs.gr
