Αν το μόνο που σας έρχεται στο μυαλό, όταν ακούτε για τη Σαμαρίνα, είναι το γνωστό δημοτικό τραγούδι για τα «παιδιά της», τότε ίσως πρέπει να την επισκεφτείτε, για να θαυμάσετε από κοντά ένα από τα πιο όμορφα ορεινά χωριά, που μάλιστα διεκδικεί και τον τίτλο του «ψηλότερου», όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στα Βαλκάνια.
Είναι χτισμένη αμφιθεατρικά σε υψόμετρο 1.650 μέτρων στα όρια της Δυτικής Μακεδονίας και της Ηπείρου, στις ανατολικές πλαγιές της ψηλότερης κορυφής της Πίνδου, του Σμόλικα. Θα μαγέψει σίγουρα όσους επιθυμούν τη γνήσια επαφή με τη φύση, χωρίς πολυκοσμία και βαβούρα. Χαρακτηριστικό δείγμα της γοητείας που διαθέτουν οι ορεινές κοινότητες, η Σαμαρίνα είναι ένα από τα πιο όμορφα βλαχοχώρια, στο οποίο οι παραδόσεις είναι ακόμη και σήμερα ιδιαίτερα σημαντικές, κι αυτό αποδεικνύεται και από τις ονομασίες, που οι κάτοικοι προσπαθούν να τις διατηρήσουν αναλλοίωτες.
Το όνομά της, πάντως, μόνο ηχητική συγγένεια έχει με τη λέξη «σαμάρι». Λέγεται ότι προέρχεται από την ονομασία Santa Maria, που στα βλάχικα είναι Sta Maria ή Sta Marina και από εκεί προέκυψε το σημερινό «Σαμαρίνα».
Η φύση που περιβάλλει το χωριό είναι μαγευτική και τα πυκνά δάση εκτός από όμορφα τοπία προσφέρουν και μια λύση βιοπορισμού για τους κατοίκους μέχρι και σήμερα. Στα τέλη του 18ου αιώνα και μέχρι το 19ο, πάντως, τη μεγάλη της ανάπτυξη την όφειλε στην κτηνοτροφία, τη βιοτεχνία και το εμπόριο, ενώ σήμερα έχει προστεθεί και η εναλλακτική λύση του τουρισμού.
Εκκλησίες
Η εκκλησία του Αγ. Αθανασίου με το παρεκκλήσι των Αγ. Αναργύρων χτίστηκε το 1840 και διαθέτει ξυλόγλυπτο τέμπλο, παλιές εικόνες και αγιογραφίες. Αξιόλογες εικόνες του 18ου αι. σώζονται στην εκκλησία του Προφήτη Ηλία, που χτίστηκε το 1795 και αγιογραφήθηκε από ντόπιους καλλιτέχνες. Το 1819 ιδρύθηκε ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Μεγάλη Παναγία) με το παρεκκλήσι των Αγ. Αποστόλων. Επίσης μέσα στο χωριό βρίσκεται η εκκλησία του Γενέσιου της Θεοτόκου (1864) ή Μικρή Παναγιά, με το παρεκκλήσι των Αγ. Πάντων. Το 1943 ιδρύθηκε η εκκλησία του Αγ. Κοσμά κοντά στο βήμα όπου μίλησε ο άγιος το 1890. Σε καλή κατάσταση διατηρούνται δυο εκκλησίες που χτίστηκαν τα νεότερα χρόνια, του Αγ. Δημητρίου του Νεομάρτυρα εκ Σαμαρίνης (1957) και του Αρχαγγέλου Μιχαήλ (1975), στη θέση της «βρύσης του Σακελλάρη». Στα αξιοθέατα του χωριού και οι εντυπωσιακές πέτρινες βρύσες του που κατασκευάστηκαν επί Τουρκοκρατίας.
Τοπικά προϊόντα
Αξίζει να δοκιμάσετε τη μεγάλη ποικιλία από ντόπια κρέατα, αρνί σούβλας, πρόβειο κεμπάπ, κοκορέτσι, τηγανιά, παϊδάκια, ενώ μπορείτε να αγοράσετε τυροκομικά προϊόντα (φέτα, μανούρι, κεφαλοτύρι), γλυκά του κουταλιού (βύσσινο, κεράσι, δαμάσκηνο, πορτοκάλι και σύκο) και είδη λαϊκής τέχνης. Φυσικά θα γευτείτε παραδοσιακά φτιαγμένα χωριάτικα λουκάνικα, που θα τα συνοδέψετε με τσίπουρο ή κρασί.
Εξορμήσεις
Νοτιοδυτικά της Σαμαρίνας, στους πρόποδες του Σμόλικα, βρίσκεται η Δρακόλιμνη, στην οποία υπάρχουν αλπικοί τρίτωνες, ενώ πιο πέρα αφρίζει ο μεγάλος καταρράκτης του Σμόλικα, «Απα Σπιντζουριάτα» (δηλ. «Κρεμαστό νερό»), που ρίχνει τα νερά του στη δύσβατη χαράδρα «Σκοντίνα».
Επίσης, το χωριό απέχει 15 χιλιόμετρα από το Χιονοδρομικό Κέντρο της Βασιλίτσας κι έτσι μια επίσκεψη μέχρι εκεί, είτε κάνετε σκι είτε όχι, είναι μια πολύ καλή επιλογή. Ακόμη και για να πιείτε απλά τον καφέ σας, θαυμάζοντας τις όμορφες χειμωνιάτικες εικόνες, αξίζει να κάνετε τη διαδρομή.
