Στο «μάτι του Κυκλώνα» βρέθηκε από το βράδυ της Δευτέρας η Σαμοθράκη, καθώς «χτυπήθηκε» αιφνιδιαστικά από έντονα καιρικά φαινόμενα, που την άφησαν σοβαρά «λαβωμένη» σε βασικές υποδομές, ζωικό και φυτικό κεφάλαιο. Λίγες ώρες μετά την άνιση μάχη με τη μανία της φύσης, ο δήμαρχος του ακριτικού νησιού, Θανάσης Βίτσας, προσπαθεί ταυτόχρονα με την αποτίμηση του μεγέθους της καταστροφής, που «ως εκ θαύματος δεν προκάλεσε ανθρώπινες απώλειες», να συνειδητοποιήσει πώς από τη μία στιγμή στην άλλη οι ορμητικοί χείμαρροι που σχηματίστηκαν μέσα σε λίγα λεπτά, παρέσυραν στο διάβα τους κτίρια, δρόμους, γεφύρια, τη ζωή όπως την ήξεραν.
Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Βίτσας παρουσιάζει το χρονικό της πρωτόγνωρης, για το νησί, καταστροφής. Μιλά για τη στιγμή που συνειδητοποίησε πως αυτό που ξεκίνησε ως μία συνηθισμένη μπόρα, εξελισσόταν σε απειλή για τους κατοίκους του νησιού, περιγράφει τις αγωνιώδεις προσπάθειές του να καλέσει σε βοήθεια, με τις επικοινωνίες να έχουν διακοπεί και την αδυναμία του να επικοινωνήσει με τα χωριά στο νότιο τμήμα, καθώς το νησί «κόπηκε» στα δύο.
Το χρονικό της καταστροφής
«Το απόγευμα της Δευτέρας, περί τις 6.30, εκδηλώθηκε καταρρακτώδης βροχή, η σύντομη διάρκεια της οποίας έδειχνε μία συνηθισμένη μπόρα» αναφέρει ο κ. Βίτσας. Ωστόσο η ψευδαίσθηση της συνήθους βροχόπτωσης κράτησε πολύ λίγο, καθώς επανερχόταν σε τακτά χρονικά διαστήματα με ολοένα και μεγαλύτερη ένταση, ενώ ταυτόχρονα έβλεπε «τα ρυάκια μέσα στη Χώρα να μετατρέπονται σε ορμητικούς χείμαρρους, προμηνύοντας ότι ζούμε κάτι ασυνήθιστο».
«Στις 10.00, περίπου τέσσερις ώρες αργότερα, ενώ η βροχή είχε σταματήσει, υπήρχαν ήδη ζημιές. Είχε πέσει η γέφυρα στο 5ο χλμ Καμαριώτισσας-Λακκώματος, είχε αποκοπεί το νότιο τμήμα του νησιού και υπήρχε ήδη η εικόνα της κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Φοβόμουν μη γίνει ατύχημα και προσπάθησα να ενημερώσω τους κατοίκους, με όλους τους εφικτούς τρόπους να αποφεύγουν τις άσκοπες μετακινήσεις με οχήματα», συνεχίζει ο κ. Βίτσας συμπληρώνοντας πως «στις 11.00 μιλάμε ήδη για μία ασυνήθιστη καταστροφή. Οι πρώτες μου επικοινωνίες ήταν με την Πολιτική Προστασία και την Περιφέρεια, μέσω των οποίων είχε ήδη προγραμματιστεί η αποστολή βοήθειας για το πρωί της Τρίτης».
«Στη 1.00 τα ξημερώματα χάνεται το σήμα της κινητής τηλεφωνίας και η επικοινωνία μέσω σταθερού τηλεφώνου παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα. Στη 1.30 η βροχή είναι και πάλι πάρα πολύ έντονη και τότε συνειδητοποιώ ότι η κατάσταση αρχίζει να γίνεται επικίνδυνη. Μία ώρα μετά, στις 2.30 το πυροσβεστικό κλιμάκιο του νησιού με ενημερώνει ότι μιλάμε για πλήρη καταστροφή».
Στις 3.00 κατευθύνεται προς το δημαρχείο προκειμένου να έχει δυνατότητα επικοινωνίας. Στη σύντομη διαδρομή το αυτοκίνητό του κινδυνεύει να παρασυρθεί από την ορμή των νερού που έχει καλύψει το δρόμο και εκτιμώντας τον κίνδυνο, αποφασίζει να το σταθμεύσει κάπου με ασφάλεια και να επιστρέψει με τα πόδια.
«Στις 4.00, μαζί με τον ένα αντιδήμαρχο περπατάμε στα δρομάκια της Χώρας, με μεγάλη δυσκολία καθώς μας παρέσυραν τα νερά και φτάνοντας στο δημαρχείο βλέπουμε ότι έχει υποχωρήσει ο ένας τοίχος, μέρος της στέγης, ενώ από τις πόρτες και τα παράθυρα του κτιρίου βγαίνουν καταρράκτες. Μετά το πρώτο ξάφνιασμα αρχίζω να ψάχνω κάποιο σταθερό τηλέφωνο για να επικοινωνήσω εκ νέου με την Πολιτική Προστασία».
«Στις 5.00 βρίσκω ένα καφενείο ανοιχτό, μπαίνω μέσα και δηλώνω παρών για να έχω ένα σταθερό να επικοινωνούν μαζί μου»
«Στις 6.00 μεταβαίνω στο κλιμάκιο της πυροσβεστικής για τον ίδιο λόγο, όμως δυστυχώς δεν μπορώ να δουλέψω εκεί. Κατορθώνω όμως να ενημερώσω “κομβικούς” ανθρώπους, όπως ο περιφερειάρχης, ο αντιπεριφερειάρχης, οι βουλευτές του Νομού, οι οποίοι στη συνέχεια κινητοποίησαν την κυβέρνηση».
Τρίτη, 7.00 το πρωί και με το πρώτο φως της ημέρας, «αντιμετωπίζουμε όλο το μεγαλείο μιας πρωτοφανούς καταστροφής. Η εικόνα είναι σοκαριστική. Δεν υπάρχει δημαρχείο, Κέντρο Υγείας, ούτε επιχειρήσεις στο κέντρο της Χώρας, όλα είναι μπαζωμένα. Στους δρόμους ορμητικοί χείμαρροι, φερτά υλικά και ογκόλιθοι από τις κατολισθήσεις. Χώμα και αυτοκίνητα μπερδεμένα, όλα ένα βουνό. Όλα τα αρχεία του Δήμου έχουν καταστραφεί, όπως και ο ηλεκτρονικός εξοπλισμός, τα γραφεία, τα αναλώσιμα».
Ενεργοποίηση κρατικού μηχανισμού
Το σήμα κινητής τηλεφωνίας και γενικότερα η επικοινωνία αποκαθίσταται περίπου στις 9.30 το πρωί της Τρίτης και λίγο αργότερα «δέχομαι τα τηλεφωνήματα πολλών υπουργών με διάθεση βοήθειας. Τηλεφώνησε ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Νίκος Τόσκας και μου είπε ότι θα έρθει. Τελικά δεν μπόρεσε να πετάξει το ελικόπτερο λόγω του βαρομετρικού που είχε μετατοπιστεί νοτιότερα στον Άη Στράτη, δεν μπορούσαν να περάσουν και ματαιώθηκε. Τηλεφώνησαν οι υπουργοί Υποδομών-Μεταφορών, Υγείας, Εσωτερικών, οι γενικοί γραμματείς των υπουργείων, ο διοικητής Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας-Θράκης. Επίσης ο υφυπουργός Ναυτιλίας, Νεκτάριος Σαντορινιός μου είπε ότι θα έρθει σύντομα», σημειώνει ο δήμαρχος Σαμοθράκης, εκφράζοντας την ικανοποίησή του για την άμεση κινητοποίηση.
Τα τηλεφωνήματα ακολουθεί η μετάβαση στις 12.00 στο νησί του Γεν. Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας Γιάννη Καπάκη, του υπουργού Υποδομών Χρήστου Σπίρτζη, του γ.γ. Υποδομών Γιώργου Δέδε, του γ.γ. του υπουργείου Υγείας Σταμάτη Βαρδαρού, του διοικητή του Εθνικού Κέντρου Επιχειρήσεων Υγείας, Νίκου Παπαευσταθίου, του περιφερειάρχη Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Χρήστου Μέτιου, του αντιπεριφερειάρχη Δημήτρη Πέτροβιτς, του βουλευτή της Ν.Δ. Αναστάσιου Δημοσχάκη. Στη σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο πνευματικό κέντρο «έγινε μία πρώτη συνολική καταγραφή των ζημιών. Αποφασίστηκε η αποστολή ειδικών μηχανικών για εκτιμήσεις, η κινητοποίηση προσωπικού βοηθητικά στο Κέντρο Υγείας και ηλεκτρομηχανολόγων, ενώ κηρύσσεται το νησί σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. «Το πρωί δεν μπορούσα να βρω φαξ για να στείλω το αίτημα για την κήρυξη του νησιού σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Τελικά το κάναμε χειρόγραφο. Τώρα πια δεν έχω ούτε χαρτί διαθέσιμο», αναφέρει ο κ. Βίτσας.
Ζημιές και αποκατάσταση
Σύμφωνα με την πρώτη καταγραφή των ζημιών, πέραν των προαναφερθέντων, το οδικό δίκτυο έχει σοβαρά προβλήματα σε πάρα πολλά σημεία, έχει πληγεί σοβαρά το ζωικό και φυτικό κεφάλαιο, ενώ πολλά προβλήματα εκτιμά ο κ. Βίτσας ότι υπάρχουν και στη νότια πλευρά. «Η Παχιά ‘Αμμος αποκλείεται να είναι προσβάσιμη, γιατί σίγουρα θέλει καθαρισμό. Έχει διαβάσεις ιρλανδικού τύπου και ξέρω βάση της απλής λογικής, γιατί δυστυχώς δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή πρόσβαση, ότι εκεί έχουν πρόβλημα και πρέπει να περάσουν μηχανήματα.
«Στρατός και ΕΜΑΚ απομακρύνουν τη λάσπη από το Κέντρο Υγείας, προσπαθώντας να το φέρουν σε μία ανεκτή κατάσταση. Η πυροσβεστικές δυνάμεις έχουν αναλάβει τις αντλήσεις νερού και την Τετάρτη θα προχωρήσουμε σε έκτακτες προσλήψεις προσωπικού γιατί η Χώρα δεν μπορεί να καθαριστεί με μηχανήματα, δεν χωράνε. Επίσης ο ΕΛΓΑ θα αρχίσει την καταγραφή των απωλειών σε ζωικό και φυτικό κεφάλαιο, ενώ θα καταμετρηθούν και οι επιχειρήσεις που έχουν πληγεί προκειμένου να αποζημιωθούν». Όσον αφορά στις δηλώσεις προβλημάτων που αντιμετωπίζουν μετά την εκδήλωση των έντονων καιρικών φαινομένων, οι πολίτες μπορούν να τις δηλώνουν καθημερινά στο 25510-98097, από τις 7 το πρωί έως τις 10 το βράδυ.
Η επόμενη της θεομηνίας
«Επιθυμώ τη γρήγορη αποκατάσταση των προβλημάτων που έχουν δημιουργηθεί. Μιλήσαμε ήδη για την αναγκαιότητα εκπόνησης master plan αντιπλημμυρικής προστασίας της Χώρας και περαιτέρω θωράκισης του νησιού. Όλοι όσοι είδαν το μέγεθος της καταστροφής είπαν ότι είναι θαύμα που δεν σκοτώθηκε άνθρωπος. Ένα βήμα κάθε φορά και πρώτα πρέπει να βρω νέα έδρα για τον δήμο», καταλήγει ο κ. Βίτσας.
Με εντολή του πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα, ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σπίρτζης, μετέβη στη Σαμοθράκη με κυβερνητικό κλιμάκιο αποτελούμενο από τον γενικό γραμματέα Πολιτικής Προστασίας, Γιάννη Καπάκη, τον γενικό γραμματέα Υποδομών, Γιώργο Δέδε, και τον αναπληρωτή γενικό γραμματέα του Υπουργείου Υγείας, Σταμάτη Βαρδαρό, προκειμένου να εκτιμηθεί άμεσα και από κοντά η κατάσταση και να συντονιστούν οι αναγκαίες ενέργειες για τη λήψη των απαραίτητων μέτρων για την αντιμετώπιση των καταστροφών, μετά την πρωτόγνωρη θεομηνία που έπληξε το νησί.
Κυβερνητικό κλιμάκιο στο νησί
Ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών για την αντιμετώπιση της κατάστασης ανακοίνωσε την άμεση εφαρμογή σχεδίου ολιστικής αντιμετώπισης του χρόνιου προβλήματος παντελούς έλλειψης αντιπλημμυρικού σχεδιασμού στην περιοχή, με συγκεκριμένο επιχειρησιακό σχέδιο αντιπλημμυρικών έργων και διαχείρισης υδάτων, ώστε να μην επαναληφθεί τέτοιο φαινόμενο και να θωρακιστεί η Χώρα της Σαμοθράκης οριστικά. Σημειώνεται ότι στον οικισμό καταλήγουν τέσσερα ρέματα, χωρίς την ύπαρξη ικανού δικτύου για την απορροή τέτοιας ποσότητας υδάτων. Συνέπεια αυτού ήταν τεράστιες ποσότητες φερτών υλικών, λάσπης και βράχων να σωρευτούν εντός του παραδοσιακού οικισμού της Χώρας της Σαμοθράκης.
Στρατός και Πυροσβεστική στο πλευρό των κατοίκων της Σαμοθράκης
Δυνάμεις (ανθρώπινο δυναμικό και μηχανήματα) της πυροσβεστικής υπηρεσίας, του στρατού αλλά και της Περιφέρειας μετέβησαν στη Σαμοθράκη, προκειμένου να συνδράμουν στην αποκατάσταση των πρωτοφανών για το νησί καταστροφών που σημειώθηκαν μετά την καταρρακτώδη βροχή που σημειώθηκε από το απόγευμα της Δευτέρας έως και το πρωί της Τρίτης.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πύραρχος Λεωνίδας Καραγκούνης, προϊστάμενος του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Κέντρου Πυροσβεστικών Υπηρεσιών ΑΜΘ, στο νησί επιχειρούν, με επικεφαλής τον διοικητή της Περιφερειακής Διοίκησης Πυροσβεστικών Υπηρεσιών, αρχιπύραρχο Ναθαναήλ Ρήγα, πεζοπόρο τμήμα 17 ατόμων, συνολικά 34 πυροσβεστικοί υπάλληλοι μαζί με το τοπικό κλιμάκιο, οκτώ πυροσβεστικά οχήματα και άρμα της ΕΜΑΚ. «Η ΕΜΑΚ αλλά και η Αλεξανδρούπολη έχει πάει με ειδικές αντλίες, ενώ έχει σταλεί και κλιμάκιο για να στηρίξει το συντονιστικό κέντρο στο νησί» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Από την πλευρά του στρατού, συνδράμουν ήδη στις εργασίες αποκατάστασης, δύο JCB, δύο φορτωτές και ένα γκρέιτερ καθώς κα πολυάριθμο ανθρώπινο δυναμικό. «Στο νησί βρίσκεται και ο ταξίαρχος Κιουμουρτζής Παναγιώτης, υποδιοικητής Μεραρχίας και ο αντισυνταγματάρχης Παναγιώτης Χαβιάς, διοικητής χειριστών μηχανημάτων», συμπληρώνει ο κ. Καραγκούνης.
Όσον αφορά τις μέχρι τώρα επιχειρήσεις της πυροσβεστικής, αυτές αφορούν εκτός από την άντληση υδάτων, κοπές δέντρων, διάσωση ατόμων εγκλωβισμένων σε αυτοκίνητο εντός ρέματος, μεταφορά ηλικιωμένων σε ασφαλές σημείο.
«Από Λιμνίδι προς Παλιάπολη, ο δρόμος είναι κλειστός από επιχωματώσεις που έχουν γίνει στο δρόμο από ρέματα», αναφέρει ο κ. Καραγκούνης σημειώνοντας πως τα πρώτα οχήματα που απεγκλώβισαν ήταν αυτά που βρισκόταν σταθμευμένα στο γκαράζ της πυροσβεστικής. «Τα πυροσβεστικά οχήματα είχαν εγκλωβιστεί στη λάσπη μέσα στο γκαράζ και αρχικά είχαμε μόνο τρία διαθέσιμα αλλά τα απεγκλωβίσαμε μόνοι μας , ελλείψει μηχανήματος για να μας βοηθήσει και πολύ σύντομα ήταν έτοιμα να επιχειρήσουν».
