Ο κλάδος των κατασκευών κατέγραψε σημαντικές απώλειες την περίοδο 2008-2013. Εντούτοις από το 2014 η αγορά των τεχνικών εταιρειών φαίνεται να εισέρχεται σε τροχιά ανάκαμψης, λόγω κυρίως της “επανεκκίνησης” μεγάλων δημόσιων έργων, αλλά και της ενίσχυσης της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων. Η ανάκαμψη της αγοράς αναστέλλεται το 2015, αλλά την διετία 2016-2017 ακολουθεί και πάλι ανοδικούς ρυθμούς κυρίως λόγω της αύξησης του κύκλου εργασιών των μεγάλων κατασκευαστικών εταιρειών / ομίλων από σημαντικά έργα υποδομών στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό.
Ο κατασκευαστικός κλάδος αποτέλεσε για πολλά χρόνια έναν από τους κινητήριους μοχλούς ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, αφού συνδέθηκε άρρηκτα με την οικονομική της μεγέθυνση συνεισφέροντας παράλληλα σε πολλούς κλάδους της βιομηχανίας, του εμπορίου και των υπηρεσιών.
Εντούτοις, οι μακροοικονομικές συνθήκες της χώρας και η μακροχρόνια ύφεση που οδήγησε σε περικοπή των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων, έλλειψη τραπεζικής χρηματοδότησης, προβλήματα ρευστότητας, συρρίκνωση του διαθέσιμου εισοδήματος, σημαντική φορολογική επιβάρυνση των ακινήτων, επηρέασε ιδιαίτερα αρνητικά τον κλάδο ο οποίος κατέγραψε σημαντικές απώλειες. Παράλληλα, οδήγησε πολλές επιχειρήσεις του κλάδου σε επιδείνωση των αποτελεσμάτων τους ή ακόμα και σε παύση λειτουργίας και αδράνεια.
Σύμφωνα με στοιχεία της τελευταίας έκδοσης της Κλαδικής Μελέτης που εκπονήθηκε από τη Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών της ICAP Group, ο κλάδος των κατασκευών παρουσίασε φθίνουσα πορεία από το 2007 και μετά. Συγκεκριμένα ενώ το 2006 ο κλάδος συνέβαλε κατά 8,3% στο ΑΕΠ, το 2016 η συμμετοχή του έφτασε στο 2,2%. Η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία του κλάδου σημείωσε σωρευτική μείωση -81,9% την περίοδο 2007-2015, ενώ το 2016 σημειώνει για πρώτη φορά αύξηση μετά από 9 χρόνια (16,7%). Η συμμετοχή του κλάδου στην συνολική απασχόληση της χώρας ανερχόταν σε 8,1% το 2008, έκτοτε σημειώνεται συνεχής μείωση του ποσοστού συμμετοχής με το 2016 να φτάνει το 4,9%. Σωρευτικά κατά την περίοδο 2008 – 2015 υπήρξε απώλεια 189,7 χιλ. θέσεων εργασίας.
Στον κλάδο, δραστηριοποιείται μεγάλος αριθμός τεχνικών επιχειρήσεων, ωστόσο στις τρεις ανώτερες τάξεις (5ης, 6ης και 7ης) περιλαμβάνονται (συγκριτικά) λίγες εταιρείες. Τα κριτήρια και οι δείκτες βιωσιμότητας που ορίζει η ισχύουσα εθνική νομοθεσία για την κατάταξη των εργοληπτικών επιχειρήσεων οδήγησε στη δημιουργία σχετικά λίγων και μεγάλων επιχειρηματικών σχημάτων – ομίλων.
Η Ελένη Δεμερτζή, Senior Manager Οικονομικών Μελετών της ICAP Group επισημαίνει τα εξής σχετικά με τις εξελίξεις του κλάδου: Η αγορά των τεχνικών εταιρειών ακολούθησε έντονη πτωτική πορεία την περίοδο 2009-2012, παρουσιάζοντας μέση ετήσια μείωση στα έσοδα από την κατασκευή ιδίων έργων κατά 18,2%. Η περίοδος 2013-2014 ήταν θετική για τον κλάδο των κατασκευών (κυρίως το 2014), καθώς το μέγεθος της αγοράς κατέγραψε αξιόλογη αύξηση λόγω της “επανεκκίνησης” των εργασιών κατασκευής μεγάλων έργων στην Ελλάδα.
Ωστόσο, λόγω της αβεβαιότητας που επικράτησε σε πολιτικό και μακροοικονομικό επίπεδο το 2015 η ανοδική πορεία αναστέλλεται και σημειώνεται μείωση της αγοράς κατά 5,3%. Το 2016 η αγορά σημειώνει εκ νέου άνοδο, καθώς εκτιμάται αύξηση κατά 9% σε σχέση με το 2015 (αφορά τα έσοδα από ίδια έργα). Η ανοδική πορεία αναμένεται ότι συνεχίστηκε και το 2017 (+4,9%).
Οι τεχνικές εταιρείες 7ης τάξης αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς (72,6% το 2016).
Λαμβάνοντας υπόψη τα έσοδα των εταιρειών τόσο από την κατασκευή ιδίων έργων όσο και από τις κατασκευαστικές κοινοπραξίες, υπολογίζεται ότι η συνολική αγορά των τεχνικών εταιρειών 5ης, 6ης και 7ης τάξης αυξήθηκε κατά 9,5% το 2016 σε σχέση με το 2015, ενώ για το 2017 εκτιμάται περαιτέρω αύξηση της τάξης του 6%.
Οι μεγάλοι κατασκευαστικοί όμιλοι παρουσιάζουν σημαντική δραστηριότητα και στο εξωτερικό, γεγονός που επιδρά θετικά στον συνολικό κύκλο εργασιών τους (29% το 2016). Ωστόσο τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση του μεριδίου των εσόδων που προέρχονται από έργα στην Ελλάδα (2016: 71% 2013: 65%).
Στα πλαίσια της μελέτης έγινε εκτεταμένη χρηματοοικονομική ανάλυση των επιχειρήσεων του κλάδου, βάσει επιλεγμένων αριθμοδεικτών. Επίσης, συνετάχθησαν ομαδοποιημένοι ισολογισμοί για τη διετία 2015-2016.
Για την επόμενη διετία (2018-2019) οι προοπτικές είναι θετικές, λόγω της αναμονής νέων μεγάλων έργων που προβλέπεται να δημοπρατηθούν εντός του 2018, αλλά και της γενικότερης βελτίωσης του επενδυτικού τοπίου (νέος αναπτυξιακός νόμος, ΕΣΠΑ, ΣΔΙΤ κλπ). Όλα αυτά βέβαια με την προϋπόθεση ενός σταθερού οικονομικού και επιχειρηματικού περιβάλλοντος.
Από την ανάλυση του ομαδοποιημένου ισολογισμού ο οποίος συνετάχθη με βάση αντιπροσωπευτικό δείγμα 70 τεχνικών επιχειρήσεων (5ης, 6ης ή 7ης τάξης) με διαθέσιμα οικονομικά στοιχεία για τα έτη 2015 και 2016 προκύπτουν τα εξής: Το σύνολο του ενεργητικού των εταιρειών παρουσίασε μικρή μείωση (-1,5%) το 2016/15, ενώ μειωμένα εμφανίζονται και τα συνολικά ίδια κεφάλαια (-9,8%). Από την άλλη σημαντική αύξηση παρουσιάζουν και οι συνολικές πωλήσεις (κατά 8,7%) γεγονός που οδήγησε στην βελτίωση και των μικτών κερδών (4,7%) την ίδια περίοδο. Τόσο τα κέρδη EBITDA όσο και το τελικό (καθαρό) αποτέλεσμα του συγκεκριμένου δείγματος εταιρειών εμφάνισαν σημαντική επιδείνωση. Από τις 70 εταιρείες του δείγματος, 49 ήταν κερδοφόρες το 2016 έναντι 55 το 2015.
