Η ανακοίνωση της Νορβηγικής Ακαδημίας για το Νόμπελ Ειρήνης ήταν ίσως η πιο εξοργιστική στην ιστορία των βραβείων. Κάποιοι μεγαλύτεροι ίσως ανέφεραν το Nόμπελ στον Χένρι Κίσινγκερ ως την πιο εξοργιστική, όμως ξεχνούν ότι ο λόγος που έλαβε το Νόμπελ ο αμερικάνος γέρακας ήταν η ισορροπία: η ειρήνη χρειάζεται δύο, και ο Bιετναμέζος Λε Ντουκ Θο, που μοιράστηκε το βραβείο με τον Κίσινγκερ, δεν κατόρθωσε μόνος του το τέλος του πολέμου.
Με την ίδια ακριβώς λογική, όταν έλαβε ο Νέλσον Μαντέλα το Νόμπελ Ειρήνης, το μοιράστηκε με τον Ντε Κλερκ. Αν η λευκή ηγεσία της μέχρι το ’90 καταδικασμένης στο απαρτχάιντ Νότιας Αφρικής δεν αποδεχόταν να προσέλθει σε συνομιλίες και δεν κατόρθωνε να πείσει την δική της πλευρά, καμία συμφωνία δε θα μπορούσε να επιτευχθεί. Ομοίως, όταν το Νόμπελ δόθηκε στο Γιάσερ Αραφάτ, δόθηκε επίσης στους Σίμον Πέρες και Γιτζάκ Ράμπιν. Όπως λένε κι οι σύμμαχοί μας οι Αμερικάνοι, It takes two to tango, στο ταγκό χρειάζονται δύο. Πάντα.
Αυτή τη φορά όμως, για το Νόμπελ Ειρήνης του 2016, η Νορβηγική Ακαδημία αποφάσισε πως αρκεί ένας για το ταγκό, ή, όπως είπε ένας φίλος, μπορείς να χειροκροτάς και με το ένα χέρι, χτυπώντας τον αέρα. Η ειρηνευτική συμφωνία της Κολομβίας αντιμετωπίστηκε ως αποτέλεσμα των προσπαθειών της μίας μόνο πλευράς, της κρατικής. Του προέδρου Χουάν Μανουέλ Σάντος. H άλλη πλευρά, η πλευρά του Επαναστατικού Ένοπλου Στρατού της Κολομβίας (FARC – Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia), έμεινε εκτός.
Κι όμως, όταν το 2011 ο Τιμολέων Χιμένεζ, ιστορικό στέλεχος του FARC και γνωστός με το παρατσούκλι «Τιμοσένκο» ανέλαβε την ηγεσία του κινήματος, ήταν πολλοί που προέβλεπαν ότι η επιλογή του ήταν η μόνη που άνοιγε χαραμάδα στην πόρτα προς μια ειρηνευτική διαδικασία. Ήταν, όλοι ξέραμε, ένας άνθρωπος μορφωμένος, μπαρουτοκαπνισμένος και ικανός, όχι μόνο να ξεπεράσει την αρτηριοσκλήρωση που φέρνουν 50 χρόνια εμφυλίου, αλλά και να πείσει ακόμη και τον πιο σκληρό αντάρτικο πυρήνα: είχε τον απόλυτο σεβασμό και την αγάπη όλων των συμπολεμιστών του. Προσωπικά, είχα χαιρετήσει τότε την επιλογή από την εκπομπή μου στον Α984, ακριβώς γι’ αυτούς τους λόγους. Και οι σκληρότεροι μες στο FARC τον άκουγαν πάντα.
Χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια σκληρής διαπραγμάτευσης και από τις δύο πλευρές για να φτάσουμε στην ειρηνευτική συμφωνία. Και όταν αυτή έγινε πραγματικότητα, την υπέγραψαν δύο: Ο Τιμοσένκο, με το αληθινό του όνομα, Ροντρίγκο Λοντόνο Ετσεβαρί (βασκικής καταγωγής, προφανώς -το αίμα νερό δε γίνεται), και ο πρόεδρος Σάντος. Οι υπογραφές «έπεσαν» μπροστά σε 2.500 ξένους ηγέτες και διπλωμάτες, από το Ραούλ Κάστρο ως τον Τζων Κέρρυ, και τον Μπαν Κι-Μουν που ανέκραξε «Βίβα Κολόμπια!» στο τέλος της ομιλίας του στην τελετή υπογραφής.
«Βίβα Κολόμπια!» σημαίνει ακριβώς ότι it takes two to tango. Σημαίνει ότι ο γ.γ. του ΟΗΕ αναγνώριζε αυτό ακριβώς: όσο σημαντική ήταν η προσφορά του Σάντος, τόσο ήταν και του Τιμοσένκο. Σημαίνει ότι οι ηγέτες που βρίσκονταν εκεί, ντυμένοι στα λευκά της εκεχειρίας, ήξεραν και αναγνώριζαν την προσφορά δύο πλευρών, δύο ανθρώπων. Ο δεύτερος εκ των οποίων, o Tιμοσένκο, δήλωσε ότι «εμείς ως FARC θα τηρήσουμε πλήρως τη συμφωνία, και ελπίζουμε το αυτό να κάνει και η κυβέρνηση». Ο Σάντος δεν εξέφρασε καμία επιφύλαξη για την πλευρά του FARC, ας σημειωθεί, καθώς λίγες μέρες πριν όλη η ηγεσία του FARC είχε παμψηφεί εγκρίνει τη συμφωνία. Παμψηφεί.
Η απόφαση της Νορβηγικής Ακαδημίας είναι ντροπιαστική μόνον για την ίδια. Ο αποκλεισμός του Τιμοσένκο από το Νόμπελ είναι μια πολιτική σκοπιμότητα που δεν κρατά καν τα προσχήματα και πυροδοτεί προβλήματα στην ήδη δύσκολη κατάσταση στην Κολομβία, όπου ο διχασμένος λαός απέρριψε με μόλις 0,2% την συμφωνία. Η επιτροπή των βραβείων αποφάσισε να ενισχύσει μόνον την κρατική πλευρά στον αγώνα για ειρήνευση, δημιουργώντας ανισορροπίες ενώ η συμφωνία ήδη αμφισβητείται.
Οι υπερασπιστές του «μονόπαντου» Νόμπελ υποστηρίζουν ότι δόθηκε «ώστε να αναθερμανθεί η ειρηνευτική διαδικασία», μετά το δημοψήφισμα που την απέρριψε. Κανείς ψύχραιμος παρατηρητής δεν μπορεί να το δεχθεί αυτό. Δεν αναθερμαίνεις μια τόσο οδυνηρή και πολυμέτωπη διαδικασία, για τη λήξη ενός 50ετούς εμφυλίου, στηρίζοντας τη μία πλευρά, παρά μόνον στηρίζοντας την ίδια τη διαδικασία. Ακόμη κι αν αναγνωρίσει κανείς καλή πρόθεση στην Ακαδημία -να ενισχύσει την πιο αδύναμη, μες στο λαό, πλευρά του διαλόγου-, πρέπει να μην ξεχνάει ότι ο δρόμος για την Κόλαση είναι στρωμένος με καλές προθέσεις. Και η λύση περνάει, ισότιμα, και από το FARC.
