«Στους καιρούς μας -της παγκόσμιας κρίσης- η λογοτεχνία γίνεται, μοιραία, πολιτική. Ακολουθεί τις κοινωνίες. Παλιά, ως συγγραφείς ορίζονταν οι λόγιοι που έγραφαν προκειμένου να εξυπηρετήσουν τους άρχοντες που είχαν πολιτική εξουσία. Μετά τη γαλλική επανάσταση οι συγγραφείς άρχισαν να απομακρύνονται από την πολιτική εξουσία. Σήμερα οι αναγνώστες είναι σαν τους αρχαίους άρχοντες. Τους αρέσει να γράφεις γι’ αυτούς. Έτσι η λογοτεχνία απόκτησε πολιτική διάσταση»…
Στην αίθουσα «Κόσμος» του περιπτέρου 13 της ΔΕΘ στη Θεσσαλονίκη μεταφέρθηκε σήμερα το… «ραντεβού του Σαββάτου» (όπως χαρακτηρίζονται οι καθιερωμένες πλέον συγκεντρώσεις των Παρισινών «Κίτρινων γιλέκων») χάρη στην παρουσία του συγγραφέα Ερίκ Βυϊγιάρ που μορφοποιεί σχεδόν με το έργο του τη βασική θεματική της φετινής 16ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου η οποία αφορά στο «πλήθος ως έννοια που καθορίζει την Ιστορία και τη Λογοτεχνία».
«Είναι πολύ θαρραλέοι αυτοί που εξακολουθούν να συμμετέχουν στις συγκεντρώσεις των Κίτρινων γιλέκων στο Παρίσι αλλά και σ άλλες πόλεις της Γαλλίας. Ήδη καταγράφηκαν δεκάδες -εκατοντάδες τραυματισμοί, ακρωτηριασμοί διαδηλωτών. Απαιτείται κουράγιο και θάρρος για να συμμετάσχει κάποιος. Οι διαδηλώσεις στη Γαλλία είναι απαγορευμένες -άρα παράνομες- και η αστυνομία ιδιαίτερα βίαιη» δήλωνε απαντώντας σε ερωτήσεις ο 51χρονος Ερίκ Βυϊγιάρ και συμπλήρωνε πως: «Ο όγκος και η ανωνυμία του πλήθους μπορεί να διακόψει την κανονικότητα της ζωής και να αποδομήσει τη συμμετρία της εξουσίας. Το πλήθος αμφισβητεί τη νομιμότητα- έχει ρίζα τη γλώσσα του παρελθόντος από τα πολιτικά κινήματα. Τα “Κίτρινα γιλέκα” μιλούν τη γλώσσα που έχουν κληρονομήσει από κινήματα του παρελθόντος, αλλά με νέα χαρακτηριστικά. Τα πλήθη πλέον -και παλιά και σήμερα – δεν έχουν σαφήνεια στα αιτήματα τους, και τα μέλη τους είναι ετερογενή – είναι κι αυτό το εξάλλου στοιχείο της δημοκρατίας που ενέχουν. Είναι πολύ περισσότερο ετερογενή από όσο θα ήθελαν οι πολιτικοί προκειμένου να τα αντιμετωπίσουν» έλεγε ο Βιγιάρ συμμετέχοντας στη συζήτηση με θέμα: «Ο χαρακτήρας του πλήθους. Από τη Γαλλική επανάσταση στα κίτρινα γιλέκα» που οργανώθηκε σήμερα το μεσημέρι στην 16η ΔΕΒ-Θ με τη συμμετοχή του διευθυντή της Μανόλη Πιμπλή και του αναπληρωτή καθηγητή Νεότερης ευρωπαϊκής Ιστορίας της Φιλοσοφικής σχολής του ΕΚΠΑ Κώστα Γαγανάκη (έδωσε το ιστορικό στίγμα της έννοιας «πλήθος» προ-νεωτερικά -πριν την οριακή στιγμή της Γαλλικής επανάστασης και ως τα σύγχρονα χρόνια μετά τη θεσμοποίηση της Αριστεράς και την ανάδειξη των νέων κινημάτων).
Γεννημένος στη Λυών πριν από 51 χρόνια ο Ερίκ Βυϊγιάρ με το σχεδόν κινηματογραφικό λογοτεχνικό ιδίωμα («η λογοτεχνία -λέει- είναι το ταξίδι προς την πραγματικότητα») είναι ο «σταρ» της 16ης Διεθνούς Έκθεσης βιβλίου της Θεσσαλονίκης.
Κείμενα από το τελευταίο του βιβλίο («14 Ιουλίου» που κυκλοφόρησε προ ημερών από τις εκδόσεις «Πόλις») χρησιμοποιήθηκαν (μαζί με αυτά από το «Πλήθος» του Ανδρέα Φραγκιά) για το θεατρικό δρώμενο του ΚΘΒΕ που έδωσε το «στίγμα» της διοργάνωσης η οποία επικεντρώνεται στην έννοια του πλήθους -ως πρωταγωνιστή στην Ιστορία και τη λογοτεχνία.
Ο ίδιος χαρακτηρίζει τα κείμενα του -όχι μυθιστορήματα, ούτε ιστορικά δοκίμια – αλλά αφηγήματα…
Η… «μέθοδος Βυϊγιάρ» (την «χαρακτήρισαν|» ήδη οι βιβλιοκριτικοί) επικεντρώνεται στις λεπτομέρειες της Ιστορίας. Ο ίδιος λέει.. «ζουμάρω στην Αλήθεια που μας ξεφεύγει».
Η γλώσσα του Ερίκ Βυϊγιάρ είναι μάλλον λόγια «εμπλουτισμένη» με στοιχεία σύγχρονης αργκό.
«Ο Βίκτωρ Ουγκώ είπε πως η ιστορία θα πρέπει να παραθέτει τις αλήθειες – να κάνει αποκαλύψεις… Αυτό επιχειρώ να κάνω κι εγώ. Στη Γαλλία, παλιά, ακολουθούσαμε μια συνθετική μέθοδο για την προσέγγιση της τέχνης. Σήμερα όπου παντού κυριαρχεί το χρήμα – άλλαξε και η αντίληψη της γνώσης. Όπως στα αστυνομικά μυθιστορήματα ο “ένοχος” – η απάντηση στο ερώτημα, βρίσκεται σε μια λεπτομέρεια… Έτσι, με λεπτομέρειες επεξεργαζόμαστε πλέον την ανθρώπινη γνώση» έλεγε ο Γάλλος συγγραφέας και σκηνοθέτης στη χθεσινή πρώτη «εμφάνιση» του στη Διεθνή Έκθεση βιβλίου όπου έγινε (από τον μεταφραστή των έργων του στα ελληνικά – και διευθυντή της 16ης ΔΕΒ-Θ Μανώλη Πιμπλή) η παρουσίαση του λογοτεχνικού του έργου («Ημερήσια διάταξη», «Κογκό» και «14η Ιουλίου» που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Πόλις»).
Στο τελευταίο του έργο («14η Ιουλίου» που μόλις κυκλοφόρησε στην ελληνική του μετάφραση) περιγράφεται μια -άγνωστη και μη καταγραμμένη από την «επίσημη» ιστορία εξέγερση σε μια συνοικία λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Βαστίλη στις 28 Απριλίου του 1789.
Αφορμή για την εξέγερση του ανώνυμου (ο Ερίκ Βυϊγιάρ επιχειρεί λογοτεχνικά να του δώσει «ταυτότητα») πλήθους, ήταν οι περικοπές που επέβαλε στους μισθούς ο ιδιοκτήτης μιας μεγάλης βιοτεχνίας. Οι εργάτες εξεγείρονται, βάζουν φωτιά στις εγκαταστάσεις, τις λεηλατούν… Με αφετηρία το ανώνυμο πλήθος, το αφήγημα του Ερίκ Βυϊγιάρ εστιάζει στη συλλογική αφήγηση των ανθρώπων που πρωταγωνίστησαν σε αυτά τα γεγονότα, αλλά ξεχάστηκαν από την επίσημη Ιστορία.
·
«Αφορμή, υπήρξαν μια σειρά αρχείων που εντόπισα. Η εξέγερση και η επιχείρηση καταστολής της είχε ως αποτέλεσμα περισσότερους από 400 νεκρούς. Η εξουσία ανέθεσε σε 48 εκπροσώπους της (επιτρόπους) να καταγράψουν τα γεγονότα και τις…ζημιές. Ξέρετε τι μου έκανε εντύπωση; Το χαρτί που χρησιμοποίησαν οι επίτροποι για τις καταγραφές τους. Υπολόγισαν και κατέγραψαν σε χαρτί πολυτελείας και το παραμικρό χαμένο πόμολο ή βάζο προκειμένου να δοθούν οι αποζημιώσεις στους πληγέντες βιομηχάνους, ο αριθμός όμως και η ταυτότητα των νεκρών εξεγερθέντων παρέμεινε ασαφώς καταγραμμένη σε κακής ποιότητας χαρτί…» έλεγε ο Βυϊγιάρ περιγράφοντας τις «αφορμές» για τη συγγραφή του τελευταίου του βιβλίου.
«Δεν επινοώ τις ιστορίες. Σήμερα οι αναγνώστες είναι σαν τους αρχαίους άρχοντες. Τους αρέσει να γράφεις γι’ αυτούς-του άγνωστους καθοριστές της ιστορίας. Μόνο αν είσαι… αριστοκράτης συγγραφέας μπορείς να γράφεις για… τον εαυτό σου. Η Γαλλική επανάσταση, ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος («Ημερήσια διάταξη»- ο τίτλος του προηγούμενου έργου του που αφορά σ αυτή την περίοδο της πρόσφατης ιστορίας) ενδιαφέρουν πλέον πολύ κόσμο. Έτσι η λογοτεχνία απέκτησε απόλυτα πολιτική διάσταση. Η λογοτεχνία πρέπει πλέον να μπορεί να αφηγείται συλλογικές ιστορίες. Το διήγημα γίνεται κι αυτό πολιτικό- ακολουθεί τις κοινωνίες. Όλη η ζωή όλων μας είναι πλέον πολιτική…».
Η 16ης Διεθνής Έκθεση Βιβλίου που εξελίσσεται με μεγάλη συμμετοχή του κοινού που κατακλύζει το σύνολο σχεδόν των εκδηλώσεων στα περίπτερα 13, 14 και 15 της ΔΕΘ, ολοκληρώνεται αύριο το βράδυ.
