Στην τελική του ευθεία μπαίνει πια (τόσο γρήγορα;) το 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το σημερινό πρόγραμμα του οποίου είναι τόσο πλούσιο που πραγματικά η επιλογή μεταξύ των ενδιαφέρουσων δημιουργιών είναι πάρα πολύ δύσκολη.
Το εύρος της θεματολογίας των ντοκιμαντέρ εντυπωσιάζει, ενώ ο πλανήτης μας μετατρέπεται σε ένα μικρό χωριό και οι γεωγραφικές αποστάσεις εκμηδενίζονται, καθώς μεταφερόμαστε, από ντοκιμαντέρ σε ντοκιμαντέρ, από την Ινδία στις ΗΠΑ, από εκεί στην Αίγυπτο, την Ελλάδα και την Ιρλανδία.
Το ντοκιμαντέρ Πεθαίνοντας στο γέλιο (Τώνια Μαρκετάκη, 15.15) του Στέλιου Κούλογλου αποτελείται από τέσσερις παράλληλες ιστορίες με θέμα το χιούμορ σαν όπλο για πολιτική δράση. Oι διάσημοι Yesmen οργανώνουν την πρώτη μεγάλη φάρσα μέσα στο Ευρωκοινοβούλιο. O Μάρτιν Σόνεμπορν, κωμικός και ευρωβουλευτής, πρωτοτυπεί για να σώσει την Ελλάδα. Οι Flashmob διακόπτουν εκδηλώσεις με το χαμόγελο στα χείλη. Και κάποιοι πεθαίνουν κυριολεκτικά από το γέλιο. Στην τελευταία συνέντευξη πριν τη δολοφονία του, ο διευθυντής του Charlie Hebdo προβλέπει ότι μόνο η βία των ισλαμιστών μπορεί να σκοτώσει το χιούμορ. Μια τραγωδία ανάμεσα σε τρεις κωμωδίες.
Ένα νέο κύμα ανεξάρτητων δημοσιογράφων αλλάζει το πρόσωπο της ενημέρωσης στο ντοκιμαντέρ Οι κυβερνήσεις λένε ψέματα (Φρίντα Λιάππα, 15.30) του Φρεντ Πίμποντι. Η κάμερα τούς ακολουθεί στο κυνήγι της αλήθειας, ενώ οι μεγάλες εταιρείες ΜΜΕ, που ελέγχουν τις mainstream ειδησεογραφικές πηγές, είναι όλο και πιο απρόθυμες να διερευνήσουν ή να κατακρίνουν την κυβερνητική πολιτική – ειδικά σε θέματα άμυνας και ασφάλειας ή σε ό,τι αφορά την κρατική παρακολούθηση των πολιτών.
Οι Μηχανές του Ραχούλ Τζέιν (Ολύμπιον, 15.45) στρέφουν την κάμερα στο εσωτερικό ενός γιγαντιαίου εργοστασίου κλωστοϋφαντουργίας στην Ινδία και διερευνούν το νόημα της σύγχρονης εργασίας, της εκμετάλλευσης, και του ανθρώπινου κόστους της μαζικής παραγωγής στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας. Μέσα απ’ τους διαδρόμους και τα έγκατα του τεράστιου, χαοτικού κτιρίου, η κάμερα ταξιδεύει τον θεατή σ’ έναν τόπο μηχανοποιημένης σωματικής εργασίας και φοβερών κακουχιών, προβληματίζοντάς τον σχετικά με τις προβιομηχανικές συνθήκες εργασίας και το τεράστιο χάσμα ανάμεσα στον πρώτο κόσμο και στις υπό ανάπτυξη χώρες.
Οι Ινδιάνοι που ρόκαραν τον κόσμο (Ολύμπιον, 18.00) των Κάθριν Μπέινμπριτζ, Αλφόνσο Μαϊοράνα παρουσιάζουν την ιστορία ενός ουσιαστικού, ζωτικής σημασίας κεφαλαίου, που ώς τώρα δεν είχε γραφτεί, για τη βαθιά επιρροή των αυτόχθονων Αμερικανών μουσικών στην αμερικανική και διεθνή ποπ κουλτούρα. Μέσα από υλικό αρχείου από συναυλίες, ηχητικά ντοκουμέντα και συνεντεύξεις με ζωντανούς θρύλους όπως οι Ίγκι Ποπ, Τόνι Μπένετ και Μάρτιν Σκορσέζε, η ταινία αφηγείται μια ιστορία που λίγοι γνωρίζουν, γύρω από τις απίστευτες ζωές και καριέρες ειδώλων όπως οι Λινκ Ρέι, Τσάρλι Πάτον, Πίτερ Λαφάρζ και Τζίμι Χέντριξ, μεταξύ άλλων, δίνοντας έναν μοναδικό ορισμό της «κληρονομιάς». Μετά το Rumble δεν θα ακούσετε ποτέ ξανά ροκ εν ρολ με τον ίδιο τρόπο.
Καλύπτοντας τη περίοδο από το ξέσπασμα της Αιγυπτιακής Επανάστασης το 2011 ώς την καθαίρεση του προέδρου Μόρσι τρία χρόνια αργότερα, το Σε ποιον ανήκει αυτή η χώρα (Φρίντα Λιάππα, 18.00) του Μοχάμεντ Σιάμ καταγράφει τις συνομιλίες του σκηνοθέτη μ’ έναν Αιγύπτιο αστυνομικό, τον Αμπού Χ, που υπήρξε μάρτυρας της βαναυσότητας των ανωτέρων του προς τους πολίτες αμέσως μετά την επανάσταση. Μέσα από υλικό αρχείου και προσωπικές συνεντεύξεις, κι ενώ διχάζεται ανάμεσα στις πεποιθήσεις του και στον κίνδυνο να χάσει τη δουλειά του, ο Αμπού Χ αποκαλύπτει το πώς οι δυνάμεις ασφαλείας καταχράστηκαν το ρόλο τους. Παράλληλα, ο σκηνοθέτης παλεύει με ζητήματα ενοχής και ηθικής, καθώς και με τη μνήμη του πατέρα του, που ήταν αστυνομικός ερευνητής.
https://www.youtube.com/watch?v=RpADyWqyp30
Το 2014, το Ισλαμικό Κράτος κατέκτησε την πόλη Σινγκάλ και απήγαγε 3.000 γυναίκες Γεζίντι. Σ’ ένα έρημο ορυχείο άνθρακα στα τουρκικά σύνορα, Γεζίντι πρόσφυγες προσδοκούν την ασφαλή επιστροφή τους. Μέσα από τα μάτια ενός ηλικιωμένου, ενός εφήβου και μιας οικογένειας, το ντοκιμαντέρ Πού είσαι Σινγκάλ του Άγγελου Ράλλη (Τζων Κασσαβέτης, 22.30) παρουσιάζει τα διλήμματα αυτής της διωκόμενης θρησκευτικής μειονότητας. Η οικογένεια Χαβίντ μιλάει στο τηλέφωνο με την απαχθείσα κόρη τους και προσπαθεί απεγνωσμένα να εξαγοράσει την ελευθερία της μέσα από ένα δίκτυο μεσαζόντων. Ο πόνος γίνεται ακόμα πιο ανυπόφορος όταν επισκέπτονται τη Σινγκάλ, που έχει καταστραφεί ολοσχερώς.
Ο Μπόμπι Σαντς, εθελοντής του Ιρλανδικού Δημοκρατικού Στρατού (IΡA), ξεκίνησε απεργία πείνας την 1η Μαρτίου του 1981. Θεωρώντας εαυτόν στρατιώτη σ’ έναν πόλεμο, πέθανε διεκδικώντας το δικαίωμα να αναγνωριστεί ως πολιτικός κρατούμενος. Στο ντοκιμαντέρ Μπόμπι Σαντς: 66 μέρες (Φρίντα Λιάππα, 23.00) του Μπρένταν Τζ. Μπερν. καθώς ακολουθούμε την αφήγηση μέρα προς μέρα, βλέπουμε τον άνθρωπο στο επίκεντρο αυτών των πολυτάραχων γεγονότων, σ’ ένα διεισδυτικό πορτρέτο που διαχωρίζει τον άνθρωπο από το μύθο και τα συμβάντα από τη μυθοπλασία. Συνομιλώντας με αυτόπτες μάρτυρες και κάνοντας χρήση αρχειακού υλικού που δεν έχει ξαναπαρουσιαστεί, δραματοποίησης και ανιμέισον, η κινηματογραφική αυτή οδύσσεια αποτυπώνει μια συνταρακτική στιγμή στην ιστορία του 20ού αιώνα.
