Το φετινό, 57ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης περιλαμβάνει στο πρόγραμμά του αφιερώματα στον ανατρεπτικό γάλλο σκηνοθέτη Φιλίπ Γκραντριέ και τον αργεντινό Λεονάρντο Φάβιο, δύο δημιουργούς με διαφορετικό έργο μεν, παρόμοια εκρηκτική ιδιοσυγκρασία δε.
Φιλίπ Γκραντριέ: Σώματα στο σκοτάδι
Γεννημένος το 1954 ο γάλλος σκηνοθέτης με ρίζες στο ντοκιμαντέρ και το video art, φλερτάρει με την σκοτεινή πλευρά του ανθρώπινου μυαλού. Χρησιμοποιεί το σώμα – κάθε μικρό πόρο του δέρματος- για να εκφραστεί και να αφηγηθεί τις ιδιότυπες ιστορίες του. Συχνά βγαλμένες από το σκοτάδι. Η κάμερά του αγαπάει τα πρόσωπα, είναι κοντά τους διαρκώς. Το στυλ του Γκραντριέ ενσωματώνει στοιχεία του πειραματικού κινηματογράφου, δεν ακολουθεί νόρμες. Δεν είναι τυχαίο που το Μουσείο Γουίτνεϊ, γνωστό για τις ανατρεπτικές επιλογές του, έδωσε στον Γκραντριέ το 2013 «carte blanche» στο πλαίσιο του φεστιβάλ Walls and Bridges.
Στο 57ο ΦΚΘ ο Φιλίπ Γκραντριέ θα παρουσιάσει τις ταινίες του στο κοινό και θα είναι παρών για ενδιαφέρουσες συζητήσεις μετά τις προβολές.
Στο πιο πρόσφατο φιλμ του Παρά τη νύχτα (2015), με πρωταγωνίστρια την Αριάν Λαμπέντ, οι ήρωες, παραδομένοι στον πόνο, παρασύρονται στον κόσμο του σαδομαζοχισμού και των ταινιών snuff, σε ένα ζοφερό Παρίσι, μακριά από το φως της μέρας. Τα παλιότερα φιλμ installation Λευκή επιληψία (2012) και Φόνισσα (2015), εκθέτουν το γυμνό σώμα στο φακό, σαν κομμάτι μιας παράξενης χορογραφίας και υποβάλλουν τον θεατή σε μια εμπειρία γεμάτη αγωνία. Το βραβευμένο ντοκιμαντέρ του Μπορεί η ομορφιά να ενίσχυσε την απόφασή μας – Μασάο Αντάτσι (2011) είναι ένας φόρος τιμής στον ιάπωνα δημιουργό Μασάο Αντάτσι – σκηνοθέτη, συγγραφέα και σεναριογράφο ταινιών του Ναγκίσα Οσίμα – και τη συναρπαστική διαδρομή του. Η ταινία του Μια λίμνη (2008), που απέσπασε το Ειδικό Βραβείο στο τμήμα Orizzonti του Φεστιβάλ Βενετίας, μας ταξιδεύει σε ένα βουνό, όπου ζει μια οικογένεια ξυλοκόπων. Απλή ιστορία, όχι απλά ειπωμένη. Η χρήση του ήχου και των κοντινών πλάνων είναι μια επίθεση στις αισθήσεις με τον μοναδικό τρόπο του Γκραντριέ. Ο θεατής μπαίνει στο δάσος και ζει μαζί με τους ήρωες. Στη Νέα Ζωή (2002) αφηγείται τον παράφορο έρωτα ενός άντρα με μια πόρνη με πρωταγωνίστρια την Άννα Μουγκλαλίς. Πειραματικό, απρόσμενο, το φιλμ εκτυλίσσεται σαν ένα παράξενο όνειρο, μια μεταφορά για το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος, μια υπενθύμιση για το τέρας που κρύβει κανείς μέσα του. Στο ντεμπούτο του Σκοτάδι (1998) ένας περιφερόμενος καλλιτέχνης και κατά συρροή βιαστής και δολοφόνος, ξαφνικά ερωτεύεται μια νεαρή παρθένα και έρχεται αντιμέτωπος με πρωτόγνωρα συναισθήματα.
Τις ταινίες του Φιλίπ Γκραντριέ δεν τις παρακολουθείς μόνο. Τις βιώνεις με όλες σου τις αισθήσεις. Άλλωστε αυτό επιθυμεί και ο ίδιος. Να δημιουργεί σινεμά, που δεν βάζει τον θεατή απέναντι, αλλά τον προσκαλεί να το ζήσει.
Λεονάρντο Φάβιο: Ο μεγάλος άγνωστος του αργεντίνικου σινεμά
«Είσαι αυτό που κάνεις και κάνεις αυτό που είσαι». Τα λόγια του Λεονάρντο Φάβιο εκφράζουν όλη τη διαδρομή της ζωής του. Το 57ο Φεστιβάλ συστήνει στο κοινό το έργο του αργεντινού δημιουργού, από τις πιο εμβληματικές καλλιτεχνικές προσωπικότητες της Λατινικής Αμερικής.
Σκηνοθέτης και ηθοποιός, συνθέτης και τραγουδιστής, ο Λεονάρντο Φάβιο (1938-2012), ήταν ο αγαπημένος των Αργεντινών: Κινηματογραφιστής και μπαλανταδόρος. Οι μπαλάντες του έμειναν αξέχαστες, οι ταινίες του άλλαξαν το τοπίο του αργεντίνικου σινεμά.
Η εγκατάλειψη από τον πατέρα του, το αναμορφωτήριο, η φτώχεια στην επαρχία Μεντόζα όπου μεγάλωσε, σημάδεψαν τα πρώτα χρόνια του – Σύρου στην καταγωγή – Φάβιο (το πραγματικό του όνομα ήταν Fuad Jorge Jury). Η ζωή του άλλαξε όταν ο κόσμος ανακάλυψε το ταλέντο του. Ξεκίνησε ως ηθοποιός στο ραδιόφωνο, πέρασε στη μεγάλη οθόνη, αποκτώντας πολύ γρήγορα τη φήμη του Αργεντίνου Τζέιμς Ντιν. Στα τέλη του ’50 τον κέρδισε η σκηνοθεσία. Αυτοδίδακτος, με οδηγό του το ένστικτο και το συναίσθημα, κάνει σινεμά λαϊκό και ουμανιστικό, που δύσκολα κατηγοριοποιείται, καθώς ελίσσεται ανάμεσα σε διαφορετικά κινηματογραφικά είδη.
Το εκπληκτικό του ντεμπούτο Το χρονικό ενός μοναχικού παιδιού (1965) με επιρροές από Μπρεσόν, Μπουνιουέλ και ιταλικό νεορεαλισμό είναι ένα ημιαυτοβιογραφικό πορτρέτο του ανήλικου Πολίν που μπαινοβγαίνει στο αναμορφωτήριο. Μαζί με την ταινία του Το ρομάντζο του Ανισέτο και της Φρανσίσκα (1967), μια καταδικασμένη ερωτική ιστορία -βασισμένη σε διήγημα του αδελφού του σκηνοθέτη, Jorge Zuhair Jury– θεωρούνται ορόσημα στο αργεντίνικο σινεμά. Στο Χουάν Μορέιρα (1973), ο Φάβιο αφηγείται τις περιπέτειες του ομώνυμου λαϊκού ήρωα της Αργεντινής που πολέμησε την κρατική καταστολή, αποτυπώνοντας το πολιτικό κλίμα της εποχής με την επάνοδο του Περονισμού. Η ταινία Ο Ναζαρένο Κρους και ο λύκος (1975), είναι το δημοφιλέστερο φιλμ του κι ένα από τα πιο εμπορικά στην Αργεντινή: Μια ανατρεπτική ματιά στον μύθο του λυκανθρώπου. Το 1976, υπέγραψε το τρυφερό –αλλά και ειρωνικό- road movie Όνειρα, όνειρα όπου δύο αντιήρωες με καλλιτεχνικές φιλοδοξίες διψούν να κατακτήσουν τη δόξα. Την ίδια περίοδο, ξεσπά στην Αργεντινή το πραξικόπημα κατά της Ισαμπέλ Περόν. Ο Φάβιο, ένθερμος υποστηρικτής του Περόν, εξορίστηκε στην Κολομβία.
Επέστρεψε στην πατρίδα του το 1987 και έξι χρόνια αργότερα γύρισε το Γατίκα, ο πίθηκος, τη βιογραφία του θρυλικού μποξέρ Χοσέ Μαρία Γκατίκα, από τη φτώχεια στην καταξίωση κι έπειτα στην πτώση και τον αιφνίδιο θάνατό του. Το 2008 σκηνοθέτησε την τελευταία μεγάλου μήκους ταινία του, το Ανισέτο, ένα ριμέικ του El romance de Aniceto y Francisca.
Ο Φάβιο έφυγε από τη ζωή το 2012. Δύο χρόνια πριν το θάνατό του, ανακηρύχθηκε πρεσβευτής πολιτισμού της χώρας του από την τότε Πρόεδρο της Αργεντινής, Κριστίνα Φερνάντες ντε Κίρχνερ: ένα μικρό δείγμα αναγνώρισης για έναν καλλιτέχνη που σφράγισε με το έργο του μια ολόκληρη ήπειρο.
