Στο πρώτο τρίμηνο του 1944, ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος έμπαινε σε μια κρίσιμη φάση που αναπόφευκτα θα οδηγούσε σε ήττα του Γ’ Ράιχ και του Άξονα, που ωστόσο δεν είχε πει την τελευταία του λέξη. Οι συμμαχικές δυνάμεις, μπορεί να είχαν περάσει πλέον στην αντεπίθεση, κυρίως στην ανατολική Ευρώπη, όπου ο Κόκκινος Στρατός είχε αποδείξει πως η μηχανή του Αδόλφου Χίτλερ δεν ήταν αήττητη, ωστόσο οι περιοδικές έστω επιτυχίες Γερμανών και Ιαπώνων, έδειχναν ότι ο δρόμος, μπορεί να μην ήταν τόσο μακρύς, ωστόσο θα ήταν βαμμένος με πολύ αίμα. Το Λένινγκραντ ήταν ήδη ελεύθερο την ίδια στιγμή που η RAF βομβάρδισε το Βερολίνο. Οι Iάπωνες αντιδρούν με μια προσπάθεια κατάληψης της Ινδίας αλλά στον ειρηνικό ωκεανό οι αμερικανοβρετανικές δυνάμεις, κακά τα ψέμματα, έχουν πια το πάνω χέρι.
Στη χώρα μας, κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους της κατοχής, η δράση αντιστασιακών οργανώσεων, κυρίως του ΕΑΜ, είχε ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση σημαντικού τμήματος της ελληνικής ενδοχώρας. Οι περιοχές που είχαν κατορθώσει να ελέγξουν οι αντάρτες μέχρι τις αρχές του 1944, κάλυπταν ένα μεγάλο τμήμα της ορεινής Ελλάδας μεταξύ των ελληνοαλβανικών συνόρων και της Αττικοβοιωτίας. Το ΕΑΜ είχε πλέον δρομολογήσει τις διαδικασίες για τη διοίκηση των απελευθερωμένων περιοχών συστήνοντας την Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), που αναφερόταν συχνότερα, μετέπειτα, ως «κυβέρνηση του βουνού».
Η Αθήνα και ο Πειραιάς ωστόσο, ήταν ακόμη υπό γερμανική κατοχή. Στην γερμανοκρατούμενη Ελλάδα διατηρούσε την εξουσία η δοσιλογική κυβέρνηση του Ιωάννη Ράλλη. Η τρομοκρατία των Γερμανών σε συνεργασία με τα Τάγματα Ασφαλείας ξεπερνούσε κάθε όριο σε μια προσπάθεια να περάσουν το μήνυμα πως το Γ’ Ραιχ είναι εδώ, κόντρα σε μία συνεχή αγωνιστικότητα του ελληνικού λαού που είχε ενταθεί από τον Σεπτπέμβη του 1943 και μετά. Οι Γερμανοί στην Αττική, ξέρουν πως μια από τις μεγάλες φωλιές της αντίστασης είναι η Κοκκινιά. Εκεί θα μπουν στις 4 Μαρτίου του 44. Στο πλευρό τους χωροφύλακες, ταγματασφαλίτες που είχαν συγκροτηθεί από τη δοσίλογη κυβέρνηση του Ιωάννη Ράλλη και εξοπλιστεί από τους Γερμανούς καθώς και από τους τσολιάδες του Ι.Πλυντζανόπουλου, του Γ.Σγούρου, του Γκίνου, και του επικεφαλής του μηχανοκίνητου τμήματος της Αστυνομίας Ν. Μπουραντά. Το πώς θα βγουν από την Κοκκινιά στις 8 Μαρτίου, θα το δούμε συντροφιά.
Γιατί στην Κοκκινιά και όχι κάπου αλλού;
Η εργατική σύνθεση της συνοικίας, γεννά ένα έντονο αγωνιστικό πνεύμα. Η αντίσταση στην Κοκκινιά, ως κύρια χαρακτηριστικά τη μαζικότητα αλλά και την οργάνωση. Οι Γερμανοί και οι ντόπιοι συνεργάτες τους γνωρίζουν πολύ καλά πως χτυπώντας την περιοχή θα κατάφεραν ένα σκληρό χτύπημα γενικότερα στο αντιστασιακό κίνημα των μεγάλων αστικών κέντρων. Στο πρόσωπο της πόλης που ανάθρεψε πλήθος ανταρτών και διέθετε ένα οργανωμένο αντιστασιακό κίνημα, όπως τονίζεται στο Χρονικό Μνήμης του Δήμου Νίκαιας, επιχειρήθηκε από τους Ναζί και τους συνεργάτες τους να καμφθεί το αντιστασιακό φρόνημα του Ελληνικού λαού, που πάλευε για εθνική απελευθέρωση, διεκδικώντας ταυτοχρόνως να στρέψει προς όφελός του τις μελλοντικές πολιτικές εξελίξεις.
Απέναντι στους σιδερόφραχτους άνδρες του Γ’ Ράιχ και τους έλληνες γερμανοτσολιάδες θα ταχθεί για να παλέψει σκληρά το 6ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ, μέλη του ΕΑΜ, αγωνιστές της ΕΠΟΝ και -κυρίως- η συντριπτική πλειοψηφία του λαού της Κοκκινιάς.
Οφείλουμε να σταθούμε για λίγο στα Τάγματα Ασφαλείας μιας και αποτέλεσαν την κύρια ομάδα κρούσης στη μάχη της Κοκκινιάς. Η δημιουργία μιας ένοπλης δύναμης που σκοπό της θα είχε τη διατήρηση της έννομης τάξης και την καταπολέμηση των κομμουνιστών του ΕΛΑΣ ήταν όρος που έθεσε ο Ιωάννης Ράλλης προκειμένου να αναλάβει την πρωθυπουργία μετά την παραίτηση του Λογοθετόπουλου. Τη δημιουργία μιας τέτοιας δύναμης υποστήριξαν εξ αρχής οι εισηγητές Στυλιανός Γονατάς και Θεόδωρος Δ. Πάγκαλος, προκειμένου, όπως υποστήριζαν στην προβαλλόμενη προπαγάνδα τους, να εμποδίσουν μελλοντική επιστροφή του βασιλιά Γεώργιου Β’ στην Ελλάδα. Από την πλευρά τους οι Γερμανοί είδαν ότι μια δύναμη κρούσης κατά της αντίστασης αποτελούμενη από Έλληνες είχε πλείστα πλεονεκτήματα, καθώς όχι μόνο οι ντόπιοι γνώριζαν καλύτερα το έδαφος, καθώς και τα πρόσωπα που συμμετείχαν στην αντίσταση, αλλά διευκόλυνε και το δικό τους έργο, ουσιαστικά την μη εμπλοκή δικών τους δυνάμεων σε πολλές περιπτώσεις, χωρίς και να παραβλέπεται ο εμφύλιος χαρακτήρας αυτών των συγκρούσεων με ότι σήμαινε για τους ίδιους. Προσοχή. Δεν πρέπει να ξεχνάμε τον προδοτικό χαρακτήρα της δράσης της Χωροφυλακής, της Ειδικής Ασφάλειας, που διοικούσε ο Αλέξανδρος Λάμπου, και του Μηχανοκίνητου Τμήματος της Αστυνομίας Πόλεων, τους λεγόμενους “Μπουραντάδες”, που είχε στελεχώσει με φανατικούς αντικομμουνιστές προ πολέμου και συγκεκριμένα επί Μεταξά, ο αξιωματικός της αστυνομίας, Νικόλαος Μπουραντάς. Αυτό το τμήμα, είναι ουσιαστικά η αιχμή του δόρατος στην επίθεση των γερμανών στην Κοκκινιά.
Σάββατο 4 Μάρτη 1944. Η Κοκκινιά δέχεται σφοδρή επίθεση από δύο διαφορετικά μέτωπα αποτελούμενα από χωροφύλακες και ταγματασφαλίτες. Η πρώτη επίθεση γίνεται από τη Λεύκα με ένα καμιόνι γεμάτο χωροφύλακες, η αντίσταση του ΕΛΑΣ όμως είναι άμεση. Οι δυνάμεις του 1ου Τάγματος του 5ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ Πειραιά, οι οποίες βρίσκονται στην περιοχή και περιπολούν, απωθούν τους χωροφύλακες οι οποίοι υποχωρούν προς τον Πειραιά. Η δεύτερη επίθεση εξαπολύεται από την οδό Κυδωνιών (Πέτρου Ράλλη) στο ύψος του Γ΄ Νεκροταφείου. Στην πόλη προσπαθούν να εισβάλλουν δύο καμιόνια με χωροφύλακες και ταγματασφαλίτες. Η επιλογή του στόχου δεν είναι τυχαίας καθώς ουσιαστικά μιλάμε για την είσοδο από την Αθήνα, γεγονός που σημαίνει αυτόματα την άμεση πρόσβαση ενισχύσεων και πυρομαχικών. Ταυτοχρόνως, η περιοχή είναι αραιοκατοικημένη πράγμα που καθιστά ευκολότερο τον έλεγχό της από τους επιδρομείς. Η αραιή κατοίκηση ωστόσο ευνοεί και τους ΕΛΑΣΙΤΕΣ καθώς οι ελιγμοί τους γίνονται πιο εύκολα. Στην επιδρομή αυτή απαντά το 3ο Τάγμα του ΕΛΑΣ Κοκκινιάς, με διοικητή και καπετάνιο τον Γιάννη Πισσάνο.
Οι μάχες εξαπλώνονται από το Γ΄ Νεκροταφείο μέχρι τις εργατικές πολυκατοικίες, στο σημερινό Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο της Νίκαιας. Οι επιδρομείς σκορπίζουν, κάποιοι οπισθοχωρούν προς την Αθήνα, ενώ ο κύριος όγκος τους κατευθύνεται άτακτα προς το Κουτσουκάρι, σημερινή περιοχή του Δήμου Κορυδαλλού στα όρια του Δήμου Νίκαιας κάτω από την οδό Τζουμαγιάς, την πλατεία Ελευθερίας και την οδό Ταξιαρχών. Κατά την άτακτη φυγή τους, με 12 τραυματίες, οι ταγματασφαλίτες πυροβολούν αδιακρίτως, τρομοκρατούν, βρίζουν, λεηλατούν. Από τις αδέσποτες σφαίρες των Ταγμάτων Ασφαλείας πέφτει νεκρός ένας λούστρος και ο παλιατζής που βρίσκονταν πάντα έξω από το μπακάλικο του Λαφαζάνη στην Κυδωνιών (συμβολή Πέτρου Ράλλη και Τερψιθέας). Το πρώτο βράδυ κλείνει με νίκη του ΕΑΜ αλλά και κοινή σύσκεψη στην Κοκκινιά από στελέχη τόσο του ΕΑΜ όσο και του ‘ενοπλου τμήματός του, του ΕΛΑΣ και η απόφαση που βγαίνει είναι γενική επιφυλακή και ενημέρωση του λαού. Ταυτοχρόνως, η Κομματική Οργάνωση της Κοκκινιάς του ΚΚΕ , γραμματέας της οποίας ήταν ο Θανάσης Τάσιος, γνωστός με το ψευδώνυμο «Παράσχος», αποφασίζει να γίνει την επόμενη ημέρα συλλαλητήριο ενάντια στην τρομοκρατία των Ταγμάτων Ασφαλείας προς το λαό της πόλης. Στόχος ήταν να απαιτηθεί και η παροχή συσσιτίου για τα παιδιά. Την επομένη ημέρα, Κυριακή 5 Μάρτη 1944, η πλατεία Αγίου Νικολάου γεμίζει από Κοκκινιώτες, όμως στο τέλος του συλλαλητηρίου οι ντόπιοι συνεργάτες των Γερμανών ξαναχτυπούν. Δύο φορτηγά γεμάτα χωροφύλακες και ταγματασφαλίτες καταφέρνουν να φτάσουν μέχρι την εκκλησία των Αγίων Αναργύρων. Εκεί αρχίζει η τρομοκρατία, το πλιάτσικο και οι συλλήψεις. Οι γερμανοτσολιάδες συλλαμβάνουν το δημοκράτη υπαστυνόμο Νίκο Σαβαΐδη, τη γυναίκα του Άννα, που είναι δασκάλα και μέλος του ΕΑΜ, το Στέφανο Πατεράκη εργάτη από τις παράγκες της παλαιάς Κοκκινιάς και ποδοσφαιριστή της Προοδευτικής, τον δάσκαλο Γιώργο Βενέτα και τον Κοκκινιώτη Τσακάρα.
Η δεύτερη επίθεση εξαπολύεται από Νεκροταφείο με τρία καμιόνια γεμάτα γερμανοτσολιάδες. Οι μάχες εξαπλώνονται μέχρι την Παιδική Στέγη και εκεί το 3ο Τάγμα του ΕΛΑΣ Κοκκινιάς καταφέρνει να διασπάσει τους επιδρομείς. Το πρώτο φορτηγό διαφεύγει προς την παλαιά Κοκκινιά μέσω της οδού Σμύρνης, το δεύτερο προς το Κουτσουκάρι, όπου εκεί το «υποδέχονται» ΕΛΑΣίτες οπλισμένοι με χειροβομβίδες και το τρίτο φορτηγό οπισθοχωρεί προς την Αθήνα. Όπως αναφέρει η σχετική έκθεση του 6ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, την ώρα του συλλαλητηρίου μαχητές του κάνουν έρανο στην περιοχή των Άσπρων Χωμάτων για να συγκεντρώνουν τρόφιμα για τα παιδιά. Προσπαθεί να τους συλλάβει ένας χωροφύλακας ο οποίος σκοτώνεται στη μικρή ένοπλη συμπλοκή που ακολούθησε. Η Κοκκινιά πανηγυρίζει για δεύτερη μέρα. Οι νίκες του ΕΑΜ σε Σάββατο και Κυριακή αναγκάζουν σε παραίτηση τον διορισμένο από τον Ιωάννη Ράλλη, Δήμαρχο της Πόλης Γρηγόρη Χατζή. Οι γερμανοί όμως και οι συνεργάτες τους θα γυρίσουν . Το ΕΑΜ εκμεταλλεύεται την απουσία τους κατά τη διάρκεια της Δευτέρας και ετοιμάζουν την άμυνα τους σε σχήμα Λάμδα, με στόχο να καλύψουν όσο το δυνατόν περισότερες γειτονιές. Η κορυφή του Λάμδα βρισκόταν στο Γ Νεκροταφείο. Ο ένας βραχίονας εκτεινόταν προς την περιοχή Κουτσουκάτρι και ο άλλος προς τις εργατικές πολυκατοικίες, την Παιδική Στέγη και τα θρυλικά Άσπρα Χώματα. Η κύρια δύναμη του ΕΛΑΣ έχει οχυρωθεί στη βόρεια πλευρά από το Περιβολάκι (πλατεία Δαβάκη). Ακριβώς πίσω από την πλατεία βρίσκεται, στην ταράτσα της κλινικής Χρυσοχέρη, στήνεται το οπλοπολυβόλο του ΕΛΑΣ με ευθύνη της διμοιρίας του καπετάνιου Κώστα Διαμαντή. Η νύχτα κρατά πια λιγότερο. Το ξημέρωμα της 7ης Μάρτη, δεν αργεί.
Ξημέρωμα πια, 5 το πρωί και οι ακροβολισμένοι αντάρτες αναφέρουν κινήσεις των κατακτητών περιμετρικά. Στις 5:45 περίπου 40 γερμανοτσολιάδες εντοπίζονται στη Θηβών στο ύψος της οδού Καραϊσκάκη, ενώ στις 6:00 το πρωί 4 φορτηγά με Ναζί καταλαμβάνουν τις θέσεις στην πλατεία Κουτσικαρίου και δειλά-δειλά προσπαθούν να μπουν στο κέντρο. 5 λεπτά αργότερα η σάλπιγγα του ΕΛΑΣ από το Περιβολάκι, σημαίνει τη γενική επίθεση του λαϊκού στρατού. Σε κάθε στενό γύρω από Περιβολάκι, οι μάχες είναι απερίγραπτες, πολλές φορές σώμα με σώμα. Οι μάχες για την κατάληψη του κάθε δρόμου είναι σκληρές. Οι θέσεις και οι γωνιές των οικοδομικών τετραγώνων αλλάζουν συνεχώς χέρια . Δίπλα στους ηρωικούς ΕΛΑΣίτες, ο λαός της Κοκκινιάς, αλύγιστος προσφέρει κάθε δυνατή βοήθεια. Περιθάλπουν τους τραυματίες, κουβαλούν φαγητό, νερό, πυρομαχικά, ενημερώνουν τους αντάρτες για τις κινήσεις του εχθρού. Με απαράμιλλο θάρρος, βρίσκονται όπου τους καλεί το καθήκον. Όμως οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ στερούνται αποθέματος πυρομαχικών. Οι γερμανοί έχουν ζώσει την περίμετρο και κάθε απόπειρα ανεφοδιασμού είναι αδύνατη. Από τη μεριά του Δημαρχείου γερμανοτσολιάδες μπαίνουν στην πόλη, αλλά τους αντιμετωπίζουν με οικονομία δυνάμεων και εύστοχες βολές οι μαχητές του 3ου Τάγματος με ένα μόλις οπλοπολυβόλο και πέντε χειροβομβίδες. Στην διάρκεια της ΕΛΑΣίτικης επίθεσης, πίσω από τον κινηματογράφο Ορφέα, σκοτώνεται ο ταγματάρχης των γερμανοτσολιάδων Λαζάρου, 8 γερμανοτσολιάδες 3 χωροφύλακες ενώ υπάρχουν και 20 τραυματίες. Τα λάφυρα για τον ΕΛΑΣ από αυτήν την απρόσμενη νίκη μια μοτοσικλέτα και ένα πολυβόλο Τόμσον. Ωστόσο, το 2ο Τάγμα του ΕΛΑΣ που φυλάει στην οδό Καραϊσκάκη, μετρά τις σφαίρες του μία προς μίας. Μέχρι τις 10:30, η αντίσταση του ΕΛΑΣ έχει καμφθεί και Γερμανοί καταλαμβάνουν το Περιβολάκι και κινούνται απειλητικά από την οδό Καραϊσκάκη οπλισμένοι με όλμους και πολυβόλα. Το 2ο τάγμα του ΕΛΑΣ ρίχνει σποραδικές βολές. Η ανάσες των γερμανών ακούγονται πια καυτές. 11.00 η ώρα το πρωί. Οι επικεφαλής του Λαϊκού Στρατού, που με λύσσα αντισκέκονται στην Κοκκινιά παίρνουν τη μεγάλη απόφαση: Γενική αντεπίθεση με όσα πυρομαχικά έχουν απομείνει, μαχαίρια, πέτρες ακόμη και με τα χέρια. Βγαλμένοι από τις πιο ένδοξες σελίδες της ιστορίας των λαικών κινημάτων οι άνδρες του ΕΑΜ ορμούν σε μια μάχη που μοιαζει χαμένη. Η διμοιρία του Θοδωρή Μπιζάνη μαζί με το Στέλιο Καρδάρα επιτίθεται από την οδό Καραϊσκάκη, η διμοιρία του Μιχάλη Ραφαηλάκη από την οδό Κονδύλη, η διμοιρία του Θωμά Σεβίλια από την οδό Κυδωνιών, από τη μεριά της Λαοδίκειας, και η διμοιρία του «μπάρμπα Γιώργου» από το γήπεδο που γίνονταν η λαϊκή αγορά (πίσω από την εκκλησία της Παναγίτσας). Οι Γερμανοί από την πλευρά τους που έχουν εγκατασταθεί σε κτίριο της οδού Λαμψάκου, βάλουν με όλμους συνεχώς κατά ΕΛΑΣΙτων που έχουν στο πλευρό τους τον λαό που πετά πέτρες. Η αντεπίθεση του ΕΛΑΣ κρατά περίπου μέχρι τις 13:30. Οι Γερμανοί παρά την υπεροπλία τους και τα αρκετά πυρομαχικά αιφνιδιάζονται και σιγά-σιγά αφήνουν τις θέσεις τους. Οπισθοχωρούν συντεταγμένα προς τον Αη Γιώργη του Κορυδαλλού και τον Αη-Γιώργη της Νίκαιας. Εκεί ταμπουρώνονται μέσα στο σχολείο που υπήρχε πάνω από τον Αη-Γιώργη της Νίκαιας (στη συμβολή των οδών Γρεβενών και Ραιδεστού σήμερα). Οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ δεν έχουν άλλα πυρομαχικά για να συνεχίσουν την προέλαση τους. Στις μάχες της 7ης Μάρτη σκοτώνεται και ο λοχαγός του ΕΛΑΣ Γιώργος Βογιατζής και το πτώμα του το κρεμάνε οι ταγματασφαλίτες σε ένα δέντρο στη συμβολή των οδών Ιωνία και Κασταμονής. Η σχετική έκθεση του 6ου συντάγματος του ΕΛΑΣ αναφέρει ότι οι εισβολείς είχαν 34 νεκρούς και περισσότερους από 100 τραυματίες, ενώ ο ΕΛΑΣ έχασε 8 παλικάρια και τραυματίστηκαν 20. Η ίδια έκθεση αναφέρει ότι ο οπλισμός που διέθετε ο ΕΛΑΣ και με τον οποίο αντιστάθηκε στις μάχες ήταν 42 περίστροφα, 1 οπλοπολυβόλο με 1300 σφαίρες, 1 πολυβόλο Τόμσον με 50 φυσίγγια και 50 χειροβομβίδες.
Όλη τη νύχτα οι ναζί και οι ντόπιοι συνεργάτες τους είναι ταμπουρωμένοι στο σχολείο (Γρεβενών και Ραιδεστού). Περιμετρικά υπάρχουν φρουρές τους με οπλοπολυβόλα, ενώ επιδίδονται σε μικρές επιδρομές σε μικρή απόσταση τρομοκρατώντας και συλλαμβάνοντας Κοκκινιώτες. Βγάζουν τα δικά τους χωνιά και τρομοκρατούν τον κόσμο με απειλές. Προσπαθούν να στρέψουν το λαό της Κοκκινιάς κατά του ΕΛΑΣ, του ΕΑΜ και της ΕΠΟΝ. Φωνάζουν ότι αν δεν επιτεθεί ο ΕΛΑΣ δεν θα πειράξουν κανέναν. Δείχνουν καθαρά ότι οι ίδιοι είναι τρομοκρατημένοι. Από νωρίς το πρωί μέσα στο σχολείο, ο συνταγματάρχης Ιωάννης Πλυτζανόπουλος, διοικητής των ταγμάτων ασφαλείας φορώντας στολή Έλληνα αξιωματικού διαλέγει ποιοι από τους αιχμαλώτους Κοκκινιώτες θα μεταφερθούν στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου. Το ίδιο πρωί οι ταγματασφαλίτες εκτελούν στην πλατεία Αγίων Αναργύρων τους συλληφθέντες, από τις 5 Μάρτη 1944, υπαστυνόμο Νίκο Σαββαϊδη, το δάσκαλο Γιώργο Βενέτα, τον Δημήτρη Τσακανίκα και τον Τσακάρα. Αργά το απόγευμα Ναζί και ταγματασφαλίτες αποχωρούν, μεταφέροντας 300 αιχμαλώτους Κοκκινιώτες στο Χαϊδάρι. Ο λαός της Κοκκινιάς μετά από λίγο ξεχύνεται στους αιματοβαμμένους δρόμους και τα μπαρουτοκαπνισμένα κτίρια της πόλης. Έχει ξημερώσει η 8η Μαρτίου του 1944. Τα «χωνιά» του ΕΑΜ πιάνουν αμέσως δουλειά, ανεβάζουν το ηθικό του λαού, ζητώντας εκδίκηση για τα 300 παλικάρια της Κοκκινιάς που πήραν οι κατακτητές στο Χαϊδάρι. Το κολαστήριο του Χαϊδαρίου ήταν τόπος συγκέντρωσης αγωνιστών όχι μόνο από τον Πειραιά και την Αθήνα, αλλά και από ολόκληρη την περιοχή της Αττικής. Στον χώρο αυτό γίνονταν η επιλογή των αιχμαλώτων που είτε στέλνονταν όμηροι σε στρατόπεδα συγκέντρωσης της Γερμανίας, μετά από εξαντλητικά βασανιστήρια, είτε εκτελούνταν.
Θα τους κλείσουν όλους στα υπόγεια του «μπλοκ 3» και στο πάνω πάτωμα του «μπλοκ 4» (μαζί με κρατουμένους από την Χαλκίδα). Αρχίζουν τα βασανιστήρια με το λεγόμενο «φιδάκι» για αντίποινα και για να προδώσουν συναγωνιστές από την Κοκκινιά. Οι άνδρες της Γκεστάπο έψαχναν διάφορους τρόπους για ακόμα πιο οδυνηρά βασανιστήρια και μόνο στο άκουσμα ότι οι αιχμάλωτοι είναι από την Κοκκινιά. Στις 9 Μάρτη 1944, 50 κρατούμενοι μεταφέρονται στα νταμάρια του Χαϊδαρίου όπου και εκτελούνται. Ανάμεσά τους και 37 Κοκκινιώτες, εκ των οποίων 5 ήταν Αρμένιοι. Ήταν οι Καλατερζάν Κιρκόρ, Κασαπιάν Παρσέκ, Τσενεκιάν Αγκόπ, Τσενεκιάν Οσίκ, Χατζησοκιάν Γιόγια. Οι αρμένιοι πάλεψαν με λύσσα κατά των γερμανών στη μάχη και ήρθε η ώρα να το πληρώσουν.
Η ήττα των Γερμανών και των ταγμάτων ασφαλείας στην Κοκκινιά στις 8 Μάρτη ήταν τόσο μεγάλη που δεν επρόκειτο να μείνει χωρίς απάντηση. Δύο μήνες πριν την απελευθέρωση και συγκεκριμένα στις 17 Αυγούστου του 44, 3.000 βαριά οπλισμένοι με πολυβόλα, όλμους, μυδράλια, ταχυβόλα, αυτόματα, Γερμανοί και Έλληνες ταγματασφαλίτες κυκλώνουν την Κόκκινια την ώρα κοιμάται. Οι δυνάμεις του 6ου ανεξάρτητου συντάγματος του ΕΛΑΣ δεν μπορούν να τους αναχαιτίσουν. Μετά τις 6:00 π.μ. ακούγονται τα «χωνιά» στους δρόμους της Κοκκινιάς. Όχι τα χωνιά της ΕΠΟΝ και του ΕΛΑΣ που καλούσαν κάθε τόσο τον Κοκκινιώτικο λαό σε αντίσταση και του έδιναν κουράγιο, μα τα χωνιά των ταγματασφαλιτών: «Προσοχή-προσοχή! Σας μιλάνε τα τάγματα ασφαλείας. Όλοι οι άνδρες από 14-60 ετών να πάνε στην πλατεία της Οσίας Ξένης για έλεγχο ταυτοτήτων. Όσοι πιαστούν στα σπίτια τους θα τουφεκίζονται επί τόπου». Πανικός σε κάθε σπίτι και σε κάθε δρόμο της πόλης. Μερικοί κρύβονται όπως-όπως σε στέγες, καταπακτές, πηγάδια, όπου βρουν. Με υποκόπανους γκρεμίζονται οι πόρτες των φτωχών παραγκόσπιτων και με βρισιές και κλωτσιές σέρνονται κυριολεκτικά προς τον τόπο του Μαρτυρίου, εκατοντάδες άνθρωποι. Αρκετοί ήταν εκείνοι που δεν υπάκουσαν στην εντολή και εκτελέστηκαν επί τόπου στα σπίτια τους. Οι γυναίκες με τα παιδιά κλαίνε και οδύρονται ακολουθώντας με αγωνία τους δικούς τους ανθρώπους. Οι Γερμανοί αρχίζουν να καίνε τα σπίτια. Οι ταγματασφαλίτες μπαίνουν στα σπίτια και αρπάζουν ότι βρουν, καταστρέφουν, καίνε, βρίζουν και χτυπούν τα γυναικόπαιδα.
Γύρω στις 8.00 π.μ. η πλατεία της Οσίας Ξένης, αλλά και οι γύρω δρόμοι, έχουν γεμίσει από κόσμο. Περίπου 25.000 άτομα. Και ύστερα θα έρθουν οι ανθρωποι με τις κουκούλες. Αυτοί που θα υποδείξουν ποιος θα εκτελεστεί. Οι ταγματασφαλίτες ψάχνουν με μανία αυτούς που τους τσάκισαν στις 8 του Μάρτη. Στη θρυλική Μάντρα της Κοκκινιάς τα γερμανικά πολυβόλα θα σκορπίσουν τον θάνατο. Στο τέλος της ημέρας 350 πτώματα μεταφέρθηκαν και θάφτηκαν στο Γ’ Νεκροταφείο, ενώ περίπου 8.000 Κοκκινιώτες οδηγήθηκαν ως όμηροι στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου.
Φινάλε:
-Ο διοικητής των ταγμάτων ασφαλείας Ιωάννης Πλυτζανόπουλος μετά την απελευθέρωση προήχθη σε υποστράτηγο του ελληνικού κράτους.
-Ο επικεφαλής τμήματος ταγμάτων ασφαλείας στη μάχη της Κοκκινιάς, Σγουρός, μετά την απελευθέρωση διορίστηκε διοικητής των ταγμάτων Μακρονήσου και βασάνιζε χωρίς έλεος αυτούς με τους οποίους αντάμωσε στην Κοκκινιά και οι οποίοι πάλεψαν για τη λευτεριά του λαού.
-Ο επίσης συνεργάτης των γερμανών Νίκος Μπουραντάς, διοικητής του μηχανοκίνητου τμήματος της χωροφυλακής, έγινε αστυνομικός διευθυντής Αθηνών. Στις εκλογές του 1950 εξελέγη βουλευτής Αττικοβοιωτίας με το κόμμα Ελληνική Αναγέννησις, το οποίο ανήκε στη συμμαχία Πολιτική Ανεξάρτητη Παράταξη. Απεβίωσε στο νοσοκομείο “Ευαγγελισμός” στις 16 Ιανουαρίου 1981 σε ηλικία 81 ετών και κηδεύτηκε στο Πρώτο Νεκροταφείο.
-Η συντριπτική πλειοψηφία των ανδρών των ταγμάτων ασφαλείας και της χωροφυλακής αξιοποιήθηκε στη μάχη των Δεκεμβριανών κατά του ΕΑΜ με την ανοχή της κυβέρνησης Παπανδρέου και τη σύμφωνη γνώμη των άγγλων.
