Ο πέτρινος οικισμός του Παλιού Αγίου Αθανασίου, σε υψόμετρο 1.200 μέτρων, κάτω από την τραχιά κορυφή του Καϊμακατσαλάν (κaymak=κρέμα γάλακτος και alan=περιοχή), ανένηψε το 1992, όταν χαρακτηρίστηκε παραδοσιακός και άρχισε η επάνοδος των κατοίκων του που είχαν εγκαταλείψει την περιοχή τη δεκαετία του ’80, για να ιδρύσουν έξι χιλιόμετρα μακρύτερα, στην πεδιάδα της Πέλλας, τον Νέο Άγιο Αθανάσιο.
Με την έναρξη λειτουργίας του χιονοδρομικού κέντρου το χωριό έλαβε, κοσμικού τύπου, χαρακτηριστικά, ωστόσο διατήρησε τη μακεδονίτικη αρχιτεκτονική και τη φυσιογνωμία του.
Η Τσέγανη, όπως ονομαζόταν μέχρι το 1928, απέχει μόνον 30 χλμ. από την Έδεσσα και 120 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη και αποτελεί έναν από τους πιο όμορφους προορισμούς της Βόρειας Ελλάδας όχι μόνον το φθινόπωρο και το χειμώνα αλλά και τις άλλες εποχές του χρόνου…
Παράδοση από πέτρα
Ο οικισμός κρατά την παραδοσιακή μακεδονίτικη φυσιογνωμία του, την οποία ορίζει η πελεκημένη πέτρα από Ηπειρώτες μάστορες, και αποτελεί ένα σώμα με το φυσικό τοπίο του βουνού. Οι νέες κατασκευές και οι αναπαλαιώσεις τον ακολουθούν πιστά, χωρίς να καταστρέφουν την αρμονία.
Οι παραδοσιακοί ξενώνες, τα γραφικά καταστήματα, τα πέτρινα σοκάκια, τα όμορφα αναπαλαιωμένα κτίρια, οι περιποιημένες αυλές θυμίζουν άλλες δεκαετίες. Το χωριό κάθε εποχή αλλάζει όψη.
Αυτήν την εποχή, στην καρδιά του φθινοπώρου, οι στέγες και τα καλντερίμια παίρνουν τον τόνο των κιτρινισμένων φύλλων, ενώ σε λίγο καιρό με την έλευση του χειμώνα συντονίζονται με τις ασπρισμένες «στέγες» του Καϊμακτσαλάν.
Η φιλοξενία του τόπου είναι έκδηλη όλες τις εποχές, αλλά η σύνδεσή του με το χιονοδρομικό κέντρο καθιστά τον Παλιό Άγιο Αθανάσιο κυρίως χειμερινό προορισμό, ο οποίος, ωστόσο, αξίζει μια ευκαιρία για απόδραση και το φθινόπωρο.
Ηρεμία, χαλάρωση, αλλά και δράση
Η επιλογή ενός φθινοπωρινού διημέρου ή τριημέρου στους πρόποδες του Καϊμακτσαλάν με ορμητήριο το «πέτρινο χωριό» σίγουρα προσφέρει ηρεμία, καλό φαγητό, σύντομη φυγή από τα προβλήματα και ευκαιρίες για επαφή με τη φύση και έντονη δραστηριότητα.
Για περιπέτεια μπορείτε να ακολουθήσετε τις χωμάτινες διαδρομές για 4Χ4 που οδηγούν προς τα χωριά Παναγίτσα, Κερασιά, Λουτράκι και τα φημισμένα Λουτρά Αριδαίας (Πόζαρ), αλλά και προς την Αχλάδα και το Σκοπό (Φλώρινα), δίπλα από τα απομεινάρια του κάστρου της Σέτινας.
Αν είστε της κουραστικής περιπέτειας, μπορείτε να επιδοθείτε σε πεζοπορία στα περιπατητικά μονοπάτια του βουνού. Το πανέμορφο τοπίο προσφέρεται για διαδρομές που διοργανώνονται από τους φυσιολατρικούς και τους ορειβατικούς συλλόγους της περιοχής, με εντυπωσιακότερη αυτήν που καταλήγει στο Pέμα του Φλώρου.
Μοναδική εμπειρία η πεζοπορία μέχρι το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, πάνω στη γραμμή των συνόρων. Η βόλτα στο δάσος του Καϊμάκτσαλαν θα ξεδιπλώσει στα μάτια σας έναν σημαντικό βιότοπο και μια περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, προστατευόμενη από το δίκτυο NATURA 2000 και ενταγμένη στο δίκτυο CORINE.
Για τους πιο εξειδικευμένους δίνονται οι δυνατότητες για ιππασία, ορειβασία και αναρρίχηση.
Οι εκκλησίες
Σημαντικό αξιοθέατο του χωριού είναι η εκκλησία της Αναλήψεως (17ος αι.), μια τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική, που δεσπόζει στην άκρη του οικισμού, καθώς και το εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου στον ομώνυμο λόφο, που προσφέρει τη θέα της λίμνης Βεγορίτιδας και των παραλίμνιων χωριών.
Δοκιμάστε χανούμ μπουρέκ και τσουμπλέκι
Όλα αποτελούν ξεχωριστές γεύσεις του νομού που σερβίρονται σε όλα τα ορεινά χωριά του.
Μην παραλείψετε να γευτείτε ζαρκάδι, αγριογούρουνο με βερίκοκα και δαμάσκηνα ή γουρουνόπουλο στη γάστρα, φασουλοταβάδες (με γίγαντες Πρεσπών), κεφτεδάκια με τσιμένι, γιαουρτλού, χορτόπιτες και λαχανοσαρμάδες. Συνοδεύστε απαραίτητα με ντόπιο τσίπουρο ή κρασί.
