Εβδομήντα έξι χρόνια, συμπληρώθηκαν φέτος από τη μεγαλύτερη και σημαντικότερη εκδήλωση που συνέβη στη Θεσσαλονίκη στα χρόνια της γερμανικής φασιστικής κατοχής: Τη μαχητική διαδήλωση στους κεντρικούς δρόμους της πόλης, στις 25 Μαρτίου 1943, χιλιάδων φοιτητών και άλλων νέων, κάτω από τα έκπληκτα βλέμματα των πάνοπλων Γερμανών στρατιωτών και δίπλα στις ερπύστριες των τανκς του Γ΄ Ράϊχ.
Ήταν μία εκδήλωση που απέβλεπε στον γιορτασμό της εθνικής επετείου, στην τόνωση του φρονήματος των υπόδουλων Θεσσαλονικέων αλλά και στην υπόμνηση προς τους κατακτητές ότι δεν θα περάσουν χωρίς αντίσταση τα εξοντωτικά τους μέτρα.
Η διαδήλωση, που είχε οργανωθεί από το ΕΑΜ και την ΕΠΟΝ Θεσσαλονίκης, προετοιμάστηκε από τους επικεφαλής της ΕΠΟΝ στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, μεταξύ των οποίων βρίσκονταν, εκτός του γραμματέα της, Άνθιμου Χατζηανθίμου και φοιτητές που θα γίνουν ευρύτατα γνωστοί αργότερα, όπως ο Μανόλης Αναγνωστάκης, ο Γιώργος Καφταντζής, ο Πάνος Θασίτης, ο Θανάσης Γιαννούσης και πολλοί άλλοι.
α ξημερώματα εκείνης της ημέρας, με ημερομηνία 25 Μαρτίου 1943, είχε κυκλοφορήσει η μυστική εφημερίδαΕΛΕΥΘΕΡΙΑ,όργανο του ΕΑΜ Μακεδονίας, που εκδίδονταν με χίλιες προφυλάξεις στο υπόγειο του ανθόκηπου του Παντελή Μορφόπουλου στην Ξηροκρήνη.
Όλη τη νύχτα ο Γραμματέας του ΕΑΜ, Νίκος Δηλαβέρης με τον συντάκτη της εφημερίδας Γιάννη Κανάκη και τους ηρωϊκούς τυπογράφους Μιχάλη Αλεξανδρόπουλο και Κώστα Κατσούλη, πάσχιζαν να προλάβουν ώστε να γίνει έγκαιρα η έκδοση της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, με το φλογερό πρωτοσέλιδο άρθρο που αναφέρονταν στην επέτειο της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας. Διαβάζουμε:
25 ΜΑΡΤΙΟΥ 1821: Μέρα Ανάστασης του Γένους μας. Σαν τέτοια μέρα οι ηρωϊκοί προπάτορες μας έσπασαν τα δεσμά μιας μαύρης σκοτεινής και πολύχρονης σκλαβιάς και με το γιαταγάνι στο χέρι, αγωνίσθηκαν επτά ολόκληρα χρόνια για να μας δώσουν το πιο πολύτιμο που έχουμε σε τούτη τη γη, τη λευτεριά.
25 ΜΑΡΤΙΟΥ 1943: Καινούρια μέρα δόξας!
Ο αδάμαστος ελληνικός λαός σπάει τα δεσμά της σκλαβιάς και συνεχιστής των πιο λαμπρών και ηρωϊκών παραδόσεων του 1821, ξεχύνεται από τα βουνά και τις αετοράχες και με το κοφτερό του γιαταγάνι εκδικείται τους νέους τυράννους…
Και το κύριο άρθρο της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ κατέληγε ως εξής:
Ο ελληνικός Λαός το πήρε απόφαση: Λευτεριά ή Θάνατος. Ενωμένος κάτω από τη δοξασμένη πιά σημαία του ΕΑΜ, θα συντρίψει κάθε αντίδραση των κατακτητών και των οργάνων τους – γιατί κάθε φαγωμάρα, κάθε διαίρεση και αντίδραση είναι σήμερα προδοσία κατά του Έθνους μας – και θα βαδίσει για τη ΝΙΚΗ, για ένα νέο 1821.
Η δοξολογία στην Αγία Σοφία
Κάποιοι διακινητές της εφημερίδας, έχοντας παραφουσκωμένες τις τσέπες αλλά και τις σχολικές τσάντες με φύλλα της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, θα τα μεταφέρουν το πρωϊ της 25ης Μαρτίου 1943 με χίλιες προφυλάξεις στον προαύλιο χώρο του Ιερού Ναού της Αγίας Σοφίας, όπου θα γινόταν η επίσημη δοξολογία για την επέτειο της Εθνεγερσίας.
Από την προηγούμενη ακόμη μέρα, η ΕΠΟΝ είχε κινητοποιήσει τους φοιτητές και τους άλλους νέους, δίνοντας βαρύτητα στον εορτασμό της εθνικής επετείου, καθώς προγραμμάτιζε να αποτελέσει αυτή την πρώτη δημόσια μαζική αντιστασιακή εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη. Στο πλαίσιο μάλιστα της προετοιμασίας εκείνης, την παραμονή της επετείου είχε πραγματοποιηθεί στο πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου, στη γωνία Πλάτωνος και Φιλίππου συγκέντρωση χιλιάδων φοιτητών, όπου είχε μιλήσει ο Λεόντιος Τριανταφυλλίδης, καλώντας σε εθνικό εγερτήριο. Και απευθυνόμενος στους ήρωες του εικοσιένα, οι προσωπογραφίες των οποίων ήταν αναρτημένες ολόγυρα, είπε: «Κολοκοτρώνη, Διάκε, Καραϊσκάκη, Ανδρούτσο, Παπαφλέσσα. Να είστε περήφανοι για μας. Στα ελληνικά βουνά ζωντάνεψε η κλεφτουργιά, βροντά ξανά το καριοφίλι».
Η διαδήλωση-παρέλαση
Εκείνο που έγινε το πρωϊ της 25ης Μαρτίου από τους φοιτητές, με πρωτοβουλία της ΕΠΟΝ, στην Αχειροποίητο αρχικά και στην Αγία Σοφία στη συνέχεια, ήταν μοναδικό και ανεπανάληπτο, ιδιαίτερα όταν μετά τη δοξολογία ανέβηκε στον άμβωνα ο φοιτητής Λάκης Ζαβάκος, που έκλεισε την ομιλία του με τους στίχους:
Κι αν πρέπει να πεθάνουμε για την Ελλάδα
Θεία είν΄η δάφνη. Μια φορά κανείς πεθαίνει.
Στη συνέχεια, εκείνο το ανθρώπινο ποτάμι ξεχύθηκε στους κεντρικούς δρόμους της Θεσσαλονίκης τραγουδώντας πατριωτικά άσματα και φωνάζοντας συνθήματα κατά των κατακτητών.
Διαβάστε τη συνέχεια στο farosthermaikou.blogspot.com
