Από τους σημαντικότερους όρους για μια γενναία μεταρρύθμιση της λειτουργίας της τοπικής αυτοδιοίκησης, που τόσο έχει ανάγκη η ελληνική κοινωνία είναι η ενίσχυσή της με θεσμούς αμεσοδημοκρατικούς, όπως τα τοπικά δημοψηφίσματα.
*άρθρο του βουλευτή Α’ Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ Χρήστου Γιαννούλη
Αν και στη χώρα απουσιάζει η οργανωμένη διαβούλευση σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας, πριν ακόμα ληφθούν αποφάσεις που θα επηρεάσουν την καθημερινότητα των πολιτών, όπως πεζοδρομήσεις, αναπλάσεις χώρων, κ. ά, ο θεσμός δεν παύει να αποτελεί βασικό πυλώνα μαζί με τον συμμετοχικό προϋπολογισμό της άμεσης δημοκρατίας. Σήμερα ο εμπλουτισμός της τοπικής αυτοδιοίκησης με συμμετοχικές διαδικασίες καθίσταται επιτακτική ανάγκη, ιδιαίτερα μετά την συγκεντρωτική παρέμβαση της ΝΔ και την υιοθέτηση ενός δημαρχοκεντρικού μοντέλου, όπου αποξενώνει τους πολίτες/δημότες από τη συμμετοχή στη λήψη κρίσιμων αποφάσεων για τους ίδιους, τις οικογένειές τους αλλά και για το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο ζουν.
Μπορεί στη σύγχρονη Ελλάδα ο θεσμός να μην συγκεντρώνει την εμπιστοσύνη και το ενδιαφέρον του πολιτικού συστήματος, ωστόσο η καταγωγή του ανιχνεύεται στην αρχαιοελληνική δημοκρατία, όπου κυριαρχούσε η αυτοπρόσωπη παρουσία των πολιτών στις συνελεύσεις του Δήμου για να εκδοθεί ένα ψήφισμα. Αντίθετα με την ημεδαπή ο θεσμός έχει γνωρίσει μακρά αποδοχή από τα ευρωπαϊκά κράτη αλλά και από τις ΗΠΑ.
Η νομιμοποίηση ενός δημοψηφίσματος εξαρτάται από την σωρευτική πλήρωση τριών προϋποθέσεων: 1) Του ορίου συλλογής υπογραφών. Η έναρξη δηλαδή της διαδικασίας προϋποθέτει τη συγκέντρωση ενός ικανού αριθμού υπογραφών εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος. 2) του ορίου εκλογικής συμμετοχής. Το όριο αυτό αφορά στο ποσοστό πολιτών/δημοτών που προσέρχονται στο δημοψήφισμα για να καταθέσουν την προτίμηση τους και τέλος 3) Του ορίου αποδοχής. Προκειμένου να καταστεί έγκυρο ένα τοπικό δημοψήφισμα και να ισχύσει η ληφθείσα απόφαση από τους πολίτες ακολουθείται η αρχή της πλειοψηφίας.
Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για το άρθρο 102 παρ.2
Μόλις τον περασμένο Φεβρουάριο με μεγάλη πλειοψηφία (168 ΝΑΙ) κρίθηκε αναθεωρητέα η παρ.2 του άρθρου 102 του Συντάγματος με βάση την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ και προς την κατεύθυνση καθιέρωσης αναλογικού εκλογικού συστήματος στις εκλογές για τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης και θέσπισης τοπικών λαϊκών συνελεύσεων, δημοψηφισμάτων και λαϊκών πρωτοβουλιών και αναγνώρισης δυνατότητας απονομής εκλογικού δικαιώματος σε αλλοδαπούς με μόνιμη εγκατάσταση στη χώρα. Δυστυχώς η διάταξη δεν συμπεριλαμβάνεται στις διατάξεις προς αναθεώρηση, που προτείνει η ΝΔ.
Μοχλός άσκησης λαϊκής εξουσίας τα τοπικά δημοψηφίσματα.
Τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της γενικότερης απαξίωσης του αντιπροσωπευτικού συστήματος, κυρίως μέσα από την απομείωση της αξίας των κομμάτων στη συνείδηση του κοινού, έχουν εμφιλοχωρήσει αρκετά στοιχεία άμεσης και συμμετοχικής δημοκρατίας κυρίως στις ευρωπαϊκές χώρες. Χωρίς τούτο να αξιολογείται από μόνο του ως θετική πάντα δημοκρατική εξέλιξη, ωστόσο αποτελεί μία σύγχρονη πραγματικότητα, που δεν μπορούμε να αρνηθούμε. Η ολοένα και μεγαλύτερη ιδιώτευση των πολιτών σε συνδυασμό με την ενδυνάμωση κινηματικών μορφών πολιτικής οργάνωσης, φαίνεται να συμβάλλουν σε μια τέτοια κατεύθυνση.
Ανεξάρτητα από την ιδεολογική αντιπαράθεση μεταξύ άμεσης και αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, είναι γεγονός, ότι με τα τοπικά δημοψηφίσματα ενθαρρύνεται η πολιτική συμμετοχή, προκαλείται το ενδιαφέρον των πολιτών για τα κοινά και αναζωογονείται η πολιτική ζωή. Ταυτόχρονα αποτελούν πρωτότυπη έκφραση της λαϊκής βούλησης για το συγκεκριμένο ζήτημα που τίθεται σε ψηφοφορία και ως τέτοια θα έπρεπε να προστατεύονται συνταγματικά.
Δυστυχώς στη χώρα μας με την κυβέρνηση της ΝΔ μια τέτοια προοπτική εξανεμίζεται.
