Παρουσιάστηκε στο καφέ-μπαρ Manifesto το βιβλίο του David Bollier «Κοινά, μια σύντομη εισαγωγή», που αποτελεί μια μύηση του αναγνώστη στον κόσμο των κοινών, σε μια εποχή ακραίων ανισοτήτων, επαπειλούμενων οικολογικών καταστροφών και παρακμής των σύγχρονων αντιπροσωπευτικών δημοκρατιών. Τη μύηση ανέλαβαν ο Ανδρέας Καρίτζης, δρ Φιλοσοφίας, και ο Αλέξανδρος Κιουπκιολής, επίκουρος καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Πρόκειται για μία άλλη προσέγγιση της λέξης «κοινά», τόσο στο γλωσσικό όσο, και απορρέοντας από αυτό, στο πολιτικό επίπεδο: «Κοινά», λοιπόν, «δεν είναι τόσο η συμμετοχή στην πολιτική ζωή, η πρακτική, δηλαδή, στη διαμόρφωση του πολιτικού γίγνεσθαι, όσο των πόρων που διαθέτει κάθε κοινωνία, μικρή ή μεγάλη, και του τρόπου με τον οποίον αυτοί οι πόροι μπορούν να αξιοποιηθούν από την κοινωνία αυτή», ανέφερε ο Ανδρέας Καρίτζης, για να συνεχίσει. «Ας σημειωθεί πως η λέξη πόροι μπορεί να αναφέρεται τόσο στο υλικό επίπεδο όσο και στο άυλο: για παράδειγμα, ως υλικοί πόροι θα μπορούσαν να αναφερθούν ο ορυκτός, ο υδάτινος ή ο δασικός πλούτος, ενώ παραδείγματα άυλων πόρων είναι το ελεύθερο λογισμικό, η Wikipedia και, σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, η γνώση».
Τι προϋποθέτει η αξιοποίηση των πόρων; Ασφαλώς, και σε ένα πρώτο επίπεδο, τη συμμετοχή της ίδιας της κοινότητας, συμμετοχή που καθίσταται δυνατή από τη συνειδητοποίηση των μελών της ότι, στο μέτρο του δυνατού, είναι εφικτή η αξιοποίηση των πόρων αυτών. Σε δεύτερο επίπεδο, η διάχυση της αξιοποίησης των πόρων αυτών. Το παράδειγμα του linux είναι ενδεικτικό: ένας ανοιχτός κώδικας, δίχως περιορισμούς και απαγορεύσεις. Τρίτο επίπεδο, η προσπάθεια ένταξης, στην αξιοποίηση των πόρων, ενός ευρύτερου –κοινωνικού– συνόλου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, στην περίπτωση αυτή, είναι «η εγκυρότερη εγκυκλοπαίδεια σήμερα στον κόσμο», η Wikipedia, η οποία εμπλουτίζεται από την ανοιχτή κοινωνία, και όχι (κατ’ αποκλειστικότητα) από την ακαδημαϊκή διανόηση. Αν αυτά τα τρία επίπεδα πραγματωθούν, απομένει το τέταρτο, που είναι και το ζητούμενο: «Πώς μέσω αυτής της αξιοποίησης των πόρων μπορεί να επέλθει μία αλλαγή στο κοινωνικό επίπεδο;» διερωτήθηκε ο Ανδρέας Καρίτζης. «Με ποιο τρόπο, δηλαδή, μέσω της αξιοποίησης αυτής, θα καταστεί δυνατή η ανάδειξη των ικανοτήτων των ατόμων της κοινωνίας, κυρίως, δε, αυτών που, όχι μόνο αισθάνονται, αλλά και είναι αποκλεισμένα από το σημερινό νεοφιλελεύθερο μοντέλο το οποίο θεωρείται ως το κυρίαρχο και το μοναδικό που πρέπει να ακολουθείται;
«Πώς άραγε μπορεί να γίνει αυτό;» πήρε τη σκυτάλη ο Αλέξανδρος Κιουπκιολής. Μέσω της συγκρότησης της ίδιας της κοινωνίας και με την αξιοποίηση, αποκλειστικά και μόνο, των διαθέσιμων πόρων, υλικών και άυλων; Ή μέσω, όχι απλώς αυτού του σταδίου, αλλά και, μέσω και κυρίως, του επόμενου, δηλαδή της σύγκρουσης με την πολιτική/οικονομική ελίτ και των πολιτικών που επιβάλλονται στους πολίτες; «Αρκεί, με άλλα λόγια, η συγκρότηση πυρήνων που θα προτείνουν μία εναλλακτική κοινωνική και πολιτική θεωρία και πρακτική (για παράδειγμα, τη συγκρότηση ομάδων στήριξης του αδύναμου πληθυσμού) ή επιβάλλεται, εντός ή εκτός εισαγωγικών, η σύγκρουση με τη νεοφιλελεύθερη λογική; Και πού βρίσκεται η Αριστερά είτε στη μία επιλογή είτε στην άλλη;» Μήπως ήρθε ο καιρός να ξεπεραστούν οι διαχωριστικές (τεχνητές ή μη) γραμμές που έχουν οδηγήσει στον κατακερματισμό της και να συμπτυχθεί ένα ενιαίο μέτωπο πολιτικής θεωρίας και (έμπρακτης) κοινωνικής πρακτικής; Μήπως έτσι ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός;
David Bollier
Κοινά, μία σύντομη εισαγωγή
Εκδόσεις Angelus Novus
