Θεσσαλονίκη, Πρωτομαγιά του 1909: Η πρώτη μαζική εργατική διαδήλωση στην ιστορία της πόλης στη σημερινή πλατεία Ελευθερίας. Κόκκινες σημαίες, λάβαρα, μουσική. «Το θέαμα που πέτυχαν οι σοσιαλιστές, παραμερίζοντας τις διαφορές τους και κινητοποιώντας τους οπαδούς τους από όλες τις περιοχές, είναι μεγαλειώδες. Στο πλήθος υπάρχουν Έλληνες, Βούλγαροι, Τούρκοι και Εβραίοι. Όλοι τους κρατούν στα χέρια το έμβλημα του Συνδέσμου Εργατών Θεσσαλονίκης, το χέριενός εργάτη που κρατά σφυρί», γράφει ο Πωλ Ντιμόν στο Θεσσαλονίκη, 1850-1918.
Ενάμισι μήνα αργότερα ο Σύνδεσμος Εργατών Θεσσαλονίκης -όπως ονομαζόταν προσωρινά η ομάδα του Αβραάμ Μπεναρόγια που μετασχηματίστηκε στην ιστορική Φεντερασιόν- θα κατεβάσει στους δρόμους 6.000 εργάτες που απαιτούν από την οθωμανική κυβέρνηση να αποσύρει νομοσχέδιο που περιόριζε τις συνδικαλιστικές ελευθερίες. Ήταν τόση η επιτυχία της κινητοποίησης, ώστε ο Σύνδεσμος Εργατών Θεσσαλονίκης θα ζητήσει να γίνει, μαζί με τη βουλγαρική σοσιαλιστική ομάδα, το Οθωμανικό Τμήμα της 2ης Διεθνούς.
2020: Αγνοώντας τις καταλυτικές ετυμηγορίες της Ιστορίας ορισμένες συνδικαλιστικές ηγεσίες διαιωνίζουν τις γραφειοκρατικές ή σεχταριστικές πρακτικές τους, παραλύοντας το εργατικό κίνημα. Και μάλιστα τη στιγμή που η πανδημία «γίνεται χρυσή ευκαιρία» για το αδηφάγο κεφάλαιο και την κυβέρνηση του να βάλουν σε «καραντίνα» διαρκείας τα ήδη κουτσουρεμένα εργατικά δικαιώματα Τι νόημα έχουν, λοιπόν, οι όρκοι πίστης στην ενότητα των εργαζομένων, όταν χρησιμοποιείται η διάσπασή τους ως εργαλείο για την κομματική τους χειραγώγηση;
«Με το σφυρί στο χέρι», οι ίδιοι οι εργαζόμενοι πρέπει να σφυρηλατήσουν τη ενότητά τους ως όρο για την «αυτοσυνείδησή» τους. Ξέρω ότι το τελευταίο ηχεί παράξενα στα αυτιά της γενιάς που μεγάλωσε με τα νεοφιλελεύθερα φληναφήματα για το «τέλος της Ιστορίας». Ίσως να μην κατανοούν «τι ακριβώς μπορεί να συνεπάγεται ο αποπροσανατολισμός από τα στοιχεία εκείνα που θα πρέπει να συνιστούν την πρώτη μας ύλη […] για τη δεσπόζουσα θέση που επιβάλλεται να κατέχουν τα γεγονότα αυτά στην ιστορία μας», γιατί «πρέπει να αντισταθούμε στη φθορά και τη διάβρωση», έγραφε ο αξέχαστος Αλβέρτος Ναρ.
Γιατί η γνώση της κοινωνικής ιστορίας αυτής της πόλης σε οδηγεί στο να παίρνεις το μέρος των αδύναμων, των κατατρεγμένων, των αποδιωγμένων. Η ιστορία της Θεσσαλονίκης δεν ήταν ποτέ μια ιστορία κυρίαρχων και κατακτητών. Γι’ αυτό ο λόγος για τα θύματα του χθες πρέπει να φωτίζει τον δρόμο για τους αγώνες των «κολασμένων» του σήμερα.
Τρ. Μηταφίδης
