Αν χρησιμοποιείς τον υπολογιστή και το κινητό σε μεγάλο βαθμό στην καθημερινότητά σου (κάτι που μάλλον κάνεις), τότε σίγουρα θα πρέπει να μάθεις τι είναι το μπλε φως και πώς αυτό επιδρά στα μάτια και το σώμα σου.
Και αυτό διότι το μπλε φως, το οποίο και θα εξηγήσουμε αμέσως παρακάτω, έχει τόσο θετικές όσο και αρνητικές επιδράσεις, με τις δεύτερες να έχουν αυξηθεί λόγω της υπέρμετρης χρήσης οθονών τα τελευταία χρόνια.
Τι είναι το μπλε φως
Για να μη σου προκαλέσουμε σύγχυση, να σου πούμε πως το μπλε φως δεν παράγεται μόνο από τις οθόνες των σύγχρονων ψηφιακών συσκευών που όλοι μας χρησιμοποιούμε, αλλά εκπέμπεται (σε πολύ μεγαλύτερες ποσότητες) και από το λαμπρότερο σώμα του ουρανού: τον ήλιο.
Αυτό, λοιπόν, είναι το φυσικό μπλε φως, σε αντιδιαστολή με το τεχνητό μπλε φως των οθονών.
Το φυσικό μπλε φως είναι, άρα, μέρος του λευκού ή ηλιακού φωτός. Χωρίς να θέλουμε να σου προκαλέσουμε δυσάρεστες μνήμες από τη σχολική Φυσική, ας πούμε κάποια πολύ βασικά πράγματα για το φάσμα του ορατού φωτός.
Το ηλιακό φως αποτελείται από πολλές διαφορετικές αποχρώσεις ακτίνων (κόκκινο, πορτοκαλί, κίτρινο, πράσινο, μπλε κ.λπ.), οι οποίες συνδυασμένες δίνουν το λευκό χρώμα που τελικά βλέπουμε. Όλο αυτό το φάσμα ορατού φωτός ονομάζεται και ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία.
Το μπλε φως (οι ακτίνες του οποίου ονομάζονται ιώδες φως και δίνουν το μπλε χρώμα στον ουρανό) ανήκει στο κομμάτι εκείνο του ορατού φάσματος με το μικρότερο μήκος κύματος (380-500 νανόμετρα) αλλά και με τη μεγαλύτερη ενέργεια. Γι’ αυτό αποκαλείται και ορατό φως υψηλής ενέργειας.
Όπως είπαμε, όμως, υπάρχει και το τεχνητό μπλε φως, το οποίο εκπέμπεται από τις διάφορες τεχνολογικές συσκευές.
Μπλε φως υπολογιστή
Ο υπολογιστής είναι πλέον απαραίτητος για τον περισσότερο κόσμο, με όλο και περισσότερες δουλειές να γίνονται με τη βοήθειά του. Οι σύγχρονες οθόνες εκπέμπουν μπλε φως, το οποίο αποτελεί το 40% της συνολικής φωτεινότητάς τους.
Μπλε φως κινητού
Το ίδιο ισχύει και για τις σύγχρονες προεκτάσεις των χεριών μας, τα έξυπνα κινητά (smartphones). Όπως και για τους υπολογιστές, το υψηλής ενέργειας μπλε φως χρησιμοποιείται στα κινητά προκειμένου να σε βοηθά να αναγνωρίζεις τα διάφορα χρώματα, που σε διαφορετική περίπτωση θα χάνονταν, με τη μικρή οθόνη να αποτελεί ένα επιπλέον επιβαρυντικό παράγοντα.
Τι επιπτώσεις έχει το μπλε φως στον οργανισμό μας
Και αφού πλέον γνωρίζεις τι είναι μπλε φως, το επόμενο που χρειάζεται να μάθεις είναι το τι επιπτώσεις έχει στον ανθρώπινο οργανισμό.
Πάμε, λοιπόν, να δούμε πώς ακριβώς επιδρά σε αυτόν το συγκεκριμένο είδος φωτός.
Μπλε φως και μάτια
Η βασικότερη ανησυχία της επιστημονικής κοινότητας έχει να κάνει με το πώς το μπλε φως επηρεάζει τα μάτια.
Τα μάτια, ένα από τα πολυτιμότερα όργανα του ανθρώπινου σώματος, είναι αυτά που καταπονούνται περισσότερο από το φως των οθονών, κυρίως λόγω και της κοντινής απόστασης που έχεις συνήθως από τον υπολογιστή ή το κινητό σου.
Τα πρώτα συμπτώματα που μπορεί να σου προκαλέσει το μπλε φως των οθονών είναι η έντονη ξηροφθαλμία (κυρίως σε συνδυασμό με την μικρότερη συχνότητα βλεφαρίσματος που βοηθά στην ενυδάτωση), η κόπωση των ματιών, η θολή όραση και η αδυναμία εστίασης.
Επιπλέον, σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες, η μακροχρόνια έκθεση στο μπλε φως υπολογιστή ή κινητού μπορεί να προκαλέσει βλάβες στα κύτταρα του αμφιβληστροειδή και κατ’ επέκταση να οδηγήσει στην εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.
Μπλε φως και ύπνος
Ωστόσο, τα μάτια σου δεν είναι τα μοναδικά που επηρεάζονται. Οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει στο ότι μπλε φως και ύπνος χαρακτηρίζονται από μια… ταραγμένη σχέση.
Η μελατονίνη είναι η ορμόνη που είναι υπεύθυνη για τη ρύθμιση του κύκλου του ύπνου. Την ώρα που ετοιμάζεσαι να κοιμηθείς, ο εγκέφαλος εκκρίνει μελατονίνη για να βοηθήσει τη διαδικασία.
Ωστόσο, έρευνες έχουν δείξει πως το μπλε φως της οθόνης του κινητού ή του υπολογιστή σου μειώνει την παραγωγή μελατονίνης, προκαλώντας διαταραχές στο κιρκάδιο (βιολογικό) ρολόι και οδηγώντας σε αϋπνίες.
Πώς το μπλε φως επιδρά στο δέρμα μας
Ένα ακόμα ερώτημα που γεννιέται σχετικά με το μπλε φως είναι το πώς επιδρά στο δέρμα μας.
Η συνεχής έκθεση σε αυτό του επιτρέπει να διεισδύσει βαθύτερα στο δέρμα, επηρεάζοντας τη δομή και λειτουργία των κυττάρων του. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στο σχηματισμό ρυτίδων, μαύρων κύκλων και γενικά να προκαλέσει τη λεγόμενη ψηφιακή γήρανση του δέρματος.
Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, μπορείς να βρεις κάποια κρέμα ματιών για μπλε φως.
Προστασία από μπλε φως
Και αφού είδαμε τι επιπτώσεις μπορεί να έχει, τώρα είναι ώρα να πούμε κάποια σημαντικά πράγματα σχετικά με την προστασία από το μπλε φως.
Πριν απ’ αυτό, οφείλουμε να σε ενημερώσουμε πως το μπλε φως έχει και αρκετές ευεργετικές ιδιότητες, οπότε η πλήρης αποκοπή του απ’ τη ζωή μας θα μπορούσε να αποδειχθεί εξίσου βλαπτική. Πιο συγκεκριμένα, αυτό το υψηλής ενέργειας φως βοηθά στην εγρήγορση, ενισχύει τη μνήμη, βελτιώνει τη διάθεση και βοηθά στη ρύθμιση του ύπνου -κατά την ημέρα κυρίως, καθώς το βράδυ μπορεί να τον διαταράξει.
Ας επιστρέψουμε, όμως, τώρα στις επιβλαβείς επιδράσεις του και πιο συγκεκριμένα, ας δούμε με ποιους ακριβώς τρόπους μπορείς να προστατευτείς από αυτές.
Φυσικές χρωστικές και λαχανικά
Το καλό με τον ανθρώπινο οργανισμό είναι πως διαθέτει ούτως ή άλλως φυσικές αντιστάσεις για κάθε πιθανό κίνδυνο. Έτσι, τα μάτια έχουν στο εσωτερικό τους ορισμένες χρωστικές, οι οποίες χτίζουν τείχος προστασίας απέναντι στις αρνητικές επιδράσεις του μπλε φωτός.
Μπορείς, μάλιστα, να ενισχύσεις αυτές τις χρωστικές με την κατανάλωση λαχανικών όπως το σπανάκι και το μπρόκολο. Το κακό είναι ότι η λειτουργία των χρωστικών αυτών μειώνεται όσο μεγαλώνεις, οπότε πιθανότατα δεν εξασφαλίζουν την καλή υγεία του ματιού σου αιωνίως.
Γυαλιά για μπλε φως
Η επιστήμη προχωράει ακάθεκτη και δείχνει να έχει μια καλή λύση για το συγκεκριμένο πρόβλημα. Με αρχικό δεδομένο πως η χρήση των υπολογιστών είναι μεγαλύτερη από ποτέ, ήταν αναγκαίο να βρεθεί ένας καλός τρόπος να μειωθούν οι σχετικές επιπτώσεις.
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με προστατευτικά γυαλιά για μπλε φως, καθώς διαθέτουν ειδική επίστρωση που το φιλτράρει και το εμποδίζει να φτάσει στο μάτι σε μεγάλες ποσότητες. Έτσι, μειώνεται η κόπωση και αυξάνεται η χαλάρωση των ματιών, ενώ πιθανότατα προλαμβάνονται και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις.
Αυτοί οι ειδικοί φακοί λέγονται blue blockers, δηλαδή φακοί που μπλοκάρουν το μπλε φως.
Φίλτρα μπλε φωτός
Ένας ακόμα τρόπος προστασίας των ματιών σου είναι να εξοπλίσεις την οθόνη του υπολογιστή ή του κινητού σου με ένα ειδικό φίλτρο για μπλε φως.
Αυτά τα μπλε φίλτρα κάνουν παρόμοια δουλειά με τα γυαλιά, εμποδίζοντας την έξοδο σημαντικής ποσότητας φωτός από την οθόνη, χωρίς να επηρεάζουν τα χρώματα και την ευκρίνεια.
Τι είναι το μπλε φως – Συμπερασματικά
Οι υπολογιστές και τα κινητά καταλαμβάνουν ήδη σημαντικό κομμάτι της καθημερινότητάς μας, οπότε η επίγνωση των επιπτώσεων της συχνής χρήσης τους αλλά και των τρόπων προστασίας από το επιβλαβές τεχνητό φως τους είναι τεράστιας αξίας για τη συνολική ευεξία μας.
Ελπίζουμε όσα σου είπαμε στο συγκεκριμένο άρθρο να σε βοήθησαν να καταλάβεις τι είναι το μπλε φως, πώς επιδρά στα μάτια και το σώμα σου αλλά και πώς μπορείς να προστατευτείς από τις αρνητικές του συνέπειες.
Μένει απλά να εφαρμόσεις όσα έμαθες, προκειμένου να κρατήσεις μόνο τα θετικά από τα σύγχρονα εργαλεία της δουλειάς και της αναψυχής σου, χωρίς να επιβαρύνεις τον οργανισμό σου.
